Formy kanonicznej zależności indywidualnego eremity od hierarchii kościelnej w potrydenckich źródłach prawa kościoła łacińskiego

• Authors: MARCIN BIDER

Title variants

EN

The forms of canonical dependence of an individual hermit from the church hierarchy in the post-Tridentine sources of the law of the Latin Church

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu było przedstawienie form kanonicznej zależności indywidualnego i niezależnego eremity od hierarchii kościelnej w potrydenckich źródłach prawa Kościoła łacińskiego. Artykuł ma charakter naukowy, w którym zastosowano metodę historyczno-prawną. Przemiany teologiczne oraz społeczno-polityczne w okresie potrydenckim w Europie przyczyniły się do tego, że niezależny i indywidualny eremityzm, rozkwitający w krajach katolickich jeszcze w XVII w., na tyle stracił na swej intensywności w XVIII w., że rewolucja francuska przyczyniła się do jego wygaszenia. Rezydencjalni biskupi, erygujący lub zatwierdzając niezakonne zgromadzenia eremickie, podejmowali próby przeprowadzenia reform niezależnego i indywidualnego eremickiego życia. Kanoniści m.in. ze względu na niezakonny charakter indywidualnego i niezależnego eremityzmu, nie poświęcali mu zbytniej uwagi. Autor doszedł do wniosku, że działalność legislacyjna rezydencjalnych biskupów zmierzała do upodobnienia pod względem kanonicznym indywidualnego i niezależnego życia pustelniczego lub anchoreckiego do życia zakonnego.

EN

The object of the article was to present forms of the canonical dependence of an individual and independent hermit from the Church hierarchy in the post-Tridentine sources of the Latin Church. The historical and legal method is used in this scientific article. Theological and social-political transformations during the post-Tridentine period in Europe contributed to the fact, that independent and individual eremitic life, flourishing in Catholic countries still in the 17th century, lost so much in its intensity in the 18th century that the French Revolution contributed to its extinction. Resident bishops, erecting or approving the non-order hermits’ congregations, attempted to reform the independent and individual eremitic life. The canonists taking into account, among others things, the non-order nature of individual and independent eremitism, were not very interested in it. The author came to the conclusion that the legislation of the resident bishops attempted to make individual and independent eremitic or anchoritic life canonically similar to religious life.

Keywords

PL

anachoreta; zgromadzenie zakonne; konstytucje; kwesta; privilegium fori; anachoreta; zgromadzenie zakonne; konstytucje; kwesta; privilegium fori

EN

anachoretta; non-order congregation; constitutions; alms; priovilegium fori

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Prawo Kanoniczne
• Year: 2019
• Volume: 62
• Issue: 2
• Pages: 55-73

Dates

published

2019-06-08

Contributors

author

MARCIN BIDER

• Wydział Nauk Ekonomicznych i Prawnych Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach

References

• Bibliografia
• Bellarmino R.F., Dispvtationvm Roberti Bellarmini Politiani Societatis Iesv. De Controversiis Christianae Fidei. Adversvs Hvius Temporis Haereticos, t. II, Venetiis: apud Ioan. Bapt. Ciottum Senensem, 1599, kol. 312-313.
• Benedicti Papae XIV, De synodo dioecesana libri tredecim in duos tomos distributi, lib. V, cap. III, nr 6, Ferrariae: Manfrè, 1756, s. 236-237, nr 6.
• Blouet de Camilly F., Ordonnance de M. l'Evêque de Toul, sur les obligations de la vie èrèmitique, adress aux Freres de la Cogregations de Saint-Antione, 3 września 1708 r., w: Martin, Histoire des diocèses, s. 421, przyp. 2; F. Blouet de Camilly, Qui ordonne l'Execution d'un Decret de M. l'Evêque de Toul, touchant les Gardes-Chapelles Champêtres, du 4 Avril 1716, w: Recueil des édits, ordonnances, declarations, traitez et concordats du regne de Leopold I., t. II, Nancy: Cusson, 1733, s. 93-95.
• Bł. Ivan, czeski eremita, którego działalność datuje się na X w.; wiadomości o jego życiu czerpiemy z dzieła „Vita“ powstałego w języku prasłowiańskim w XIV-XV w. (Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae aetatis, t. I, red. Société des Bollandistes, Bruxelles: Société des Bollandistes, 1898, s. 684, nr 4618). Jego kult swymi początkami sięga XV w., chociaż kaplicę jemu dedykowaną zw. „Svatý Jan pod Skalou“ erygowano już w 1205 r., gdzie prascy benedyktyni podczas wojen husyckich znaleźli schronienie (T. Špidlík, Eremiti, di Boemia o Ivaniti, w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, t. III, red. G. Pelliccia, G. Rocca, Roma: Edizioni Paoline, 1976, kol. 1157).
• Concilium Bisutin. (1605), w: Collectio Conciliorum Recentiorum Ecclesiae Universale. Synodi occidentales, 1569-1609, red. L. Petit, I.B. Martin, Parisiis: Huberti Welter, 1913, kol. 959.
• Concilium Bisutin. (1656), w: Sacrorum Conciliorum, 1610-1719, kol. 347.
• Concilium Brugen. (1693), w: Sacrorum Conciliorum, 1610-1719, kol. 651.
• Concilium Burdigalen. [1624], Decreta Concilii Provincialis Burdegale ab Eminentissis et Reverendissimis Cardinalibus correcta, cap. XVII, De Monasteriis 3, w: Archives historiques du département de la Gironde, t. XVII, red. M. Jules Delpit, Bordeaux: Charles Lefebvre 1877, s. 460; dostęp: http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k341166/f496.item [31.10.2018].
• Concilium Cameracen. (1631), Decreta et statuta, tit. XXII. De regularibus et monialibus 24, w: Sacrorum Conciliorum Recentiorum Ecclesiae Universale. Synodi occidentales, 1610-1719, red. L. Petit, I.B. Martin, Arhem, Leipzig: H. Welter, 1924, kol. 191.
• Concilium Dien. (1698), Ordonnances synodales du diocese de Die, XXIII, Grenoble: A. Giroud, 1698, s. 113-123; dostęp: https://books.google.pl/books?id=l-4c2hIzg58C&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false (31.01.2018).
• Concilium Gratianopolitan. (1690), Ordonnances synodales du diocèse de Grenoble , lib. III, art. 1, Ordre de la visite, 13, Grenoble: Giroud 1691, s. 131 (dostęp: https://books.google.pl/books?redir_esc=y&hl=pl&id=B9t7EGhggXoC&q=ermit#v=onepage&q=eremita&f=false, [31.10.2018].
• Concilium Romanum in Sacrosancta Basilica Lateranensi Celebratum Anno Universalis Jubilaei MDCCXXV 1725. a Sanctissimo Patre et Domino Nostro Benedicto Papa XIII. Pontificatus Sui Anno I., tit. XXII, De statu Monachorum et Eremitarum, Romae: Ex Typographia Rocchi Bernabò, 1725, s. 89-90; dostęp: https://play.google.com/books/reader?id=epReQxOChaAC&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PP5 (21.01.2018).
• Concilium Romanum in Sacrosancta Basilica Lateranensi, s. 89-90; dostęp: https://play.google.com/books/reader?id=epReQxOChaAC&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PP5 (21.01.2018).
• Concilium Tridentinum, sessio V, 17 iunii 1546, [sub Paulo III], II. Decretum secundum: super lectione et praedictione, nr 17, w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst łaciński, polski, t. IV, [1511-1870]. Lateran V. Trydent, Watykan I, red. A. Baron, H. Pietras, Kraków: Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, 2005, s. 248, w. 26-30.
• Concilium Tridentinum, sessio XXI, 16 iulii 1562, [sub Pio V], II. Decretum de reformatione, can. 9, w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst łaciński, polski, t. IV [1511-1870]. Lateran V. Trydent, Watykan I, red. A. Baron, H. Pietras, Kraków: Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, 2005, s. 624, w. 10-15.
• Cousin P., Eremiti di San Giovanni Battista, in Francia, w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, t. III, red. G. Pelliccia, G. Rocca, Roma: Edizioni Paoline, 1976, kol. 1209-1210.
• Daniluk M., Devotio moderna, w: Encyklopedia katolicka, t. III, red. R. Łukaszyk i [in.], Lublin: TN KUL 1989, kol. 1220-1222.
• Daniluk M., Duchniewski Jerzy, Eremici. IV. Wspólnoty, w: Encyklopedia katolicka, t. IV, red. R. Łukaszyk i [in.], Lublin: TN KUL, 1989, kol. 1081.
• Daniluk M., Eremici. III. W Kościele zachodnim, w: Encyklopedia katolicka, t. IV, red. R. Łukaszyk i [in.], Lublin: TN KUL, 1989, kol. 1076.
• Daniluk M., Kwesta, w: Encyklopedia katolicka, t. X, red. E. Ziemann i [in.], Lublina: TN KUL 2004, kol. 294-295.
• Daniluk, Kwesta, kol. 295; Pius Papa V, Dum indefessae, 7 iulii 1571, w: Institutum Societatis Iesu, t. I, Bullarium et compendium privilegiorum, Florentiae: Typographia a SS. Conceptione, 1892, str. 46-49.
• Daza A., Essercitii spirituali delli romitorii. Instituiti dal nostro serafico p. S. Francesco per vtilità de i suoi frati. Dichiarati, e dedicati all'istesso santo dal p. fr. Antonio Daza dell'Ordine dei minori osseruanti [...]. Tradotti dalla lingua spagnuola nell'italiana dal padre fr. Luigi di Roma, theologo, e predicatore dell'istess'Ordine, In Roma: Per l'erede di Bartolomeo Zannetti, 1626.
• Ferraris L., Prompta bibliotheca, canonica, juridico-moralis, theologica partim ascetica, polemica, rubricistica, historica, t. III, Lutetiae Parisiorum: J.-P. Migne, 1852, hasło: Eremita, kol. 724-725; pop. E. Pirhing, Jus canonicum. Nova methodo explicatum omnibus capitulis titulorum, t. II, Dilingae: formis academicis per Joannem Federle, 1722, s. 64.
• Ferrero F., Eremitismo individuale in Occidente (dal sec. XV), w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, t. III, red. G. Pelliccia, G. Rocca, Roma: Edizioni Paoline, 1976, kol. 1246.
• Heuclin J., L'érémitisme au diocèse de Cambrai d'après l'institut des ermites de Fénelon (1714), w: Fénelon, évêque et pasteur en son temps, 1695-1715. Actes du colloque, Cambrai, 15-16 septembre 1995, red. A. Martine i [in.], Villeneuve-d'Ascq: Université Charles de Gaulle Lille III, Centre d'Histoire de la Région du Nord et de l'Europe du Nord-Oues, 1996, s. 109-124.
• J. Świnka, Camus, w: Encyklopedia katolicka, t. II, red. F. Gryglewicz i [in.], Lublin: TN KUL, 1989, kol. 1308.
• Kałowski J., Ewolucja prawodawstwa kościelnego dotyczącego instytutów zakonnych o ślubach prostych, „Prawo Kanoniczne” 34 (1991), nr 3-4, s. 78.
• Lambertini P.L. (Benedictus PP. XIV), De servorum Dei beatificatione et beatorum canonizatione, t. III, cap. 35, nr 15, Bononiae: Longhi, 1737, s. 518-519.
• Leopold I, Portant Réglement pour les Hermites résidans en Lorraine, 9 lipca 1701, w: Recueil des édits, ordonnances, declarations, traitez et concordats du regne de Leopold I., t. I, Nancy: Cusson, 1733, s. 294-295; Tenże, Qui régle que les Hermites, quoique véritablement Laiques, 4 lipca 1701, w: Recueil des édits, t. I, s. 364-367; Tenże, Qui défend aux Hermites, 15 stycznia 1703, w: Recueil des édits, t. I, s. 376-378; Tenże, Portant union des Chapitres de Hattonhcatel, 20 lipca 1707, w: Recueil des édits, t. I, s. 600-615.
• Lucii Ferraris, Prompta bibliotheca canonica, juridico-moralis, theologica partim ascetica, polemica, rubricistica, historica, t. II, Lutetiae Parisiorum: J.-P. Migne, 1852, hasło: Clericus, kol. 594.
• Martin E., Histoire des diocèses de Toul, de Nancy et de Saint-Dié, t. II, Nancy: A. Crépin-Leblond, 1901, s. 421, przyp. 2.
• Pérez de Urbel J., Eremitismo, w: Diccionario de historia ecclesiastica de España, t. II, red. Q. Aldea Vaquero I i [in.], Madrid: Instituto Enrique Florez, 1972, s. 801-804; pop. Ph. Rouillard, Eremitismo. II. In Occidente, w: Dizionario degli istituti di perfezione, t. III, red. G. Pelliccia, G. Rocca, Roma: Edizioni Paoline, 1976, kol. 1230-1236).
• Ph Rouillard, Eremiti di San Giovanni Battista, 3., w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, t. III, red. G. Pelliccia, G. Rocca, Roma: Edizioni Paoline, 1976, kol. 1210.
• Pius PP. X, Motu proprio Dei providentis, w: Pii X Pontificis Maximi Acta, t. III, Romae: Ex Typographia Polyglotta Vaticana, 1908, s. 141-143.
• S. Coram-Mekkey, Sales Charles-Auguste de, w: Dictionnaire historique de la Suisse, t. XI (De Sal à Stadtmann), Basel: Schwabe, Hauterive: G. Attinger, 2012, s. 825; dostęp: http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F26362.php (31.01.2018).
• S. Pius V, Constitutio Circa pastoralis, 29 maii 1566, w: Codicis Iuris Canonici Fontes, t. I, red. P. Gasparri, Romae: Typis Polyglottis Vaticanis, 1926, s. 201-203, nr 112.
• S. Pius V, Constitutio Etsi mendicantium, 16 iunii 1567, w: Codicis Iuris Canonici Fontes, t. I, red. P. Gasparri, Romae: Typis Polyglottis Vaticanis, 1926, s. 217-220, nr 121.
• Sancti Thomae Aquinatis, Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita, t. X, Secunda secundae Summae theologiae, q. 188 a. 8 co., Romae: Ex Typographia Polyglotta S. C. de Propaganda Fide, 1899, s. 535; w języku polskim: Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. XXIII, Charyzmaty. Szczególne dary i powołania w Kościele [2-2. 171-189], red. P. Bełch, London: Veritas, 1982, s. 221.
• Synodus dioecesana Albanensis ab Eminentis. ac Reverendis. D.D. Flavio S.R.E Card. Chisio Episcopo Albanensis Celebrata in Ecclesia Cathedrali sub diebus XXV. XXVI. et XXVII. mensis maii Anno à reparata salute MDCLXXXVII, §§ 8-10, Romae: Typis Io. Iacobi Komarek Bohemi, 1689, s. 109-110); dostęp: https://play.google.com/books/reader?id=c3eapdcx5MEC&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PP7
• Wit Z., Fénelon de Salignac de la Mothe, w: Encyklopedia katolicka, t. V, red. L. Bieńkowski i [in.], Lublin: TN KUL, 1989, kol. 116-117.
• Wróblewska T., Problem opieki nad dzieckiem. Rys historyczny, „Mazowieckie Studia Humanistyczne‟ 1 [1998], s. 36.

Identifiers

DOI

10.21697/pk.2019.62.2.03