Biblioteka klasztoru paulinów w Oporowie w świetle zachowanych katalogów z XVIII wieku

• Authors: Edgar Sukiennik
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

From the very beginning of its existence, the Pauline Order paid attention to the need to educate and develop the intellectual life of its members. This resulted from the adoption of St. Augustine’s rule by the community, which in addition to the principles governing the common life also emphasized the intellectual formation of the friars by providing them with access to books. The fulfilment of the obligations resulting from the rule and the subsequent legislation of the convent meant that every Pauline monastery was equipped with a larger or smaller library. It was no different in the case of St. Martin's convent in Oporów, which had existed since 1453 thanks to the foundation of the brothers Piotr and Władysław from the powerful Oporowski family, with the Sulima coat of arms. The monastery library was probably established soon after the foundation of the monastery. It was used primarily by preachers, who prepared Sunday and Christmas sermons, as well as by other monks, if they were authorized to do so. The beginnings of the library are unknown due to the lack of sources from that period. Only the eighteenth-century catalogues of books shed light on the functioning of the library, albeit in a limited period of time 1711-1753. To this day, 13 library inventories have survived, providing welcome information about the intellectual life of the local Pauline monks, titles of books along with the names of the authors and the division of bibliographic material into various thematic categories. The image of the Oporów library is complemented by 47 old prints of Oporów provenience, which are now the property of the University Library in Warsaw. Although their number is insignificant and constitutes only a fraction of the former assets of the library, nevertheless it turns out to be helpful in the analysis of the resources of the Pauline library and the development of intellectual horizons of its users. The analysis of the preserved archival materials is the first attempt to restore the library of the Oporów monastery in the century preceding its irretrievable disappearance in the course of the convent’s annulment.

Keywords

EN

Library inventories; monastery in Oporów; monastery library; Pauline Order; Polish and foreign prints

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 26
• Issue: 1
• Pages: 115-145

Dates

published

2019-11-20

Contributors

author

Edgar Sukiennik

References

• Acta capitulorum necnon iudiciorum ecclesiasticorum selecta, t. 3, cz. 1, Kraków 1908.
• Benger M., Annalium Eremi coenobiticorum Ordinis Fratrum Eremitarum S. Pauli Primi Eremitae, Pozsonii 1743.
• Biblia… En tibi Bibliorum vulgata, in qua iuxta Hebraicorum versuum cationem singula capita versibus distincta sunt (…), Genevae 1625.
• Biblia Sacra, t. 1-2, Coloniae 1724.
• Busenbaum H., Medulla Theologiae (…), Antwerpiae 1719.
• Catechismus ex decreto Sacrosanti Concilii Tridentini, Venetiis, (b. d. wyd.).
• Gobat J., Experientiae Theologicae, Einsiedeln 1678.
• In sanctum Jesu Christi Evangelium secundum Mathaeum commentari, Parisii 1548.
• Lopez J., Epitome Sanctorum Patrum, Coloniae 1607.
• Rampelogius A., Figurae Bibliorum, Coloniae 1609.
• Reiffenstuel A., Theologia moralis (…), cz. 1-7, 1762.
• Schwertfer W., Illecebrae Doloris, Pragae 1663.
• Starowolski S., Wieniec Niewiędniejący Przeczystej Panny Maryi, Cracoviae 1649.
• Węgrzynkowicz J., Rozmyślania o Tajemnicach Wiary Naszey (…), Jarosław 1621.
• Baldy S., Matka Boska Opolska, Opole 1984.
• Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 1-3, red. R. Pollak et al., Warszawa-Kraków-Wrocław 1963-1965.
• Bibliografia polska Karola Estreichera, cz. 3 (Obejmująca druki stuleci XV-XVIII w. w układzie abecadłowym), t. 1-34, Kraków 1891-2000.
• Bibliografia Zakonu Paulinów za lata 1500-1990, t. 1, cz. 1, oprac. H. Czerwień, J. Zbudniewek, Warszawa 2008.
• Borowski F. T., Dekret kasacyjny z roku 1819 i jego wykonanie w stosunku do zakonów diecezji sandomierskiej, „Studia Sandomierskie”, 18/2011, nr 1, s. 7-162.
• Cathalogus Patrum ac Fratrum Ordinis s. Pauli Primi Eremitae in Polonia, oprac. E. Hawelski, ,,Studia Claromontana”, 30/2012, s. 385-504.
• Cichor D., Konwent oporowskich Paulinów w XVIII wieku, w: Oporów. Stan badań II. Materiały sesji naukowej zorganizowanej 10 listopada 2003 r. z okazji 550-lecia Konwentu Ojców Paulinów w Oporowie oraz 550. rocznicy śmierci fundatora Prymasa Władysława Oporowskiego, red. G. Kin-Rzymkowska et al., Oporów 2008, s. 163-194.
• Czerwień H., Drukarnia paulinów w Częstochowie w latach 1730-1863, Bytom 1998.
• Czerwień H., Druki Jasnogórskiej Oficyny w latach 1693-1863, Coesfeld-Tuchów 2006.
• Daniluk M., Delrio, Del Rio, Martin Antoine, w: Encyklopedia Katolicka, t. 3, red. R. Łukaszyk et al., Lublin 1995, kol. 1134-1135.
• Del Piero R. A., Quevedo y Jacques Salian de Avinón, ,,Bulletin Hispanique”, 60/1958, s. 367-374.
• Demczyszak G., Kościół Ducha Świętego w Warszawie w świetle jego inwentarzy z lat 1676-1819, „Studia Claromontana”, 28/2010, s. 85-151.
• Dunbabin J., A Hound of God. Pierre de la Palud and the Fourteenth-Century Church, Oxford 1991.
• Dylewska A., Kaplica Denhoffów p.w. św. Pawła I Pustelnika na Jasnej Górze (1644-1676), „Studia Claromontana”, 3/1982, s. 343-364.
• Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1, cz. 2, red. J. Pirożyński, Kraków 2000.
• Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 3, cz. 1, oprac. A. Kawecka-Gryczowa et al., Wrocław 1977.
• Drukarze dawnej Polski XV do XVIII wieku, t. 3, cz. 2, oprac. K. Korotajowa et al., Warszawa 2001.
• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, oprac. L. Grzebień, wyd. 2, Kraków 2004.
• Fluda-Krokos A., „Catalogus librorum” – biblioteka karmelitów bosych w Krakowie w świetle rękopiśmiennego katalogu z roku 1702, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 103/2015, s. 61-73.
• Gaullieur E. H., Études sur la typographie genevoise duXVe au XIXesiècles, et sur lesorigines de l'imprimerie en Suisse, Geneve 1855.
• Głombiowski K., Biblioteka Franciszkanów w Nysie w świetle inwentarza z roku 1678, Wrocław 1953.
• Graczyk W., Piśmiennictwo historyczne w środowisku paulinów polskich XVII i XVIII wieku, „Studia Claromontana”, 27/2009, s. 541-549.
• Graczyk W., Stare druki tzw. karmelitana w zbiorach biblioteki klasztoru w Czernej, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, 103/2015, s. 75-86.
• Greniuk F., Gobat Georges, w: Encyklopedia Katolicka, t. 5, red. P. Hemperek et al., Lublin 1989, kol. 1220.
• Grzebień L., Cichowski (Cichovius) Mikołaj, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich (dalej: SPTK), t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 329-330.
• Grzebień L., Drużbicki Kasper h. Nałęcz, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 424-429.
• Grzebień L., Skarga Piotr h. Prus, w: SPTK, t. 4, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1983, s. 84-92.
• Kałdon S. M., Królowa Zagłębia Siarkowego. Matka Boża Tarnobrzeska, Sandomierz 1983.
• Katalog druków XVI wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, t. 2, cz. 1, oprac. T. Komender, H. Mieczkowska, Warszawa 1998.
• Katalog druków XVI wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, t. 4, oprac. H. Mieczkowska, Warszawa 2011.
• Kiwilszo J., Średniowieczna biblioteka klasztoru kanoników regularnych w Czerwińsku [nadbitka z Rocznika BN, t. 23-24, Warszawa 1991, s. 229-254].
• Kin-Rzymkowska G., Gotyckie założenie kościoła i klasztoru Ojców Paulinów w Oporowie, w: Oporów. Stan badań II…, s. 95-132.
• Kowalska H., Oporowski Andrzej h. Sulima, w: Polski Słownik Biograficzny (dalej: PSB), t. 24, Kraków 1979, s. 132-134.
• Kracik J., Paulini XVI-XVIII wieku w krakowskich i częstochowskich wykazach święceń, „Studia Claromontana”, 5/1984, s. 295-393.
• Kumor B., Historia Kościoła, t. 6, Lublin 2005.
• Lefebvre C., Pontanus Ludovicus, w: Dictionnaire de droit canonique, t. 7, Paris 1965, s. 22-23.
• Łatak K., Reguła św. Augustyna w nurcie religijnym Devotionis Modernae, „Studia Claromontana”, 27/2009, s.45-56.
• Łodyński M., Materiały do dziejów państwowej polityki bibliotecznej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim (1807-1831), Wrocław 1958.
• Łuniewski J., Supresja klasztorów paulińskich w prowincjach niemieckiej, austriackiej, węgierskiej i polskiej, a jej wpływ na losy bibliotek, „Studia Bibliologiczne”, 20/2015, s. 247-254.
• Majewska-Rau A., Rau R., Wyposażenie kościoła i klasztoru w Oporowie w 1. pol. XIX w., w: Oporów. Stan badań II…, s. 221-244.
• Mandziuk J., Historia Kościoła katolickiego na Śląsku, t. 2, Warszawa 1995.
• Mandziuk J., Postacie Kościoła katolickiego na Śląsku, Warszawa 2016.
• Marszalska J., Darowizny, legaty testamentowe i inne sposoby nabywania ksiąg do biblioteki cystersów w Szczyrzycu w okresie staropolskim, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, 103/2015, s. 179-197.
• Marszalska J., Pisma polskich teologów paulińskich w wybranych księgozbiorach kościelnych w Polsce, „Studia Claromontana”, 27/2009, s. 527-540.
• Murphy F. X., Petau Denis (Petavius), w: New Catholic Encyclopedia, t. 11, Washington 1967, s. 199-200.
• Napiórkowski A., Kult Aniołów Stróżów w duchowości i duszpasterstwie paulinów, „Studia Claromontana”, 27/2009, s. 355-378.
• Owczarek-Cichowska A., Inwentarz biblioteki kapitulnej w Łowiczu z XVIII wieku, Łowicz 1993.
• Ozorowski E., Adam z Opatowa, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 342-345.
• Ozorowski E., Birkowski Fabian Adam, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 163-165.
• Ozorowski E., Bzowski Abraham Stanisław, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 270.
• Ozorowski E., Cyryl od św. Franciszka, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 345.
• Ozorowski E., Gutowski Walerian Wojciech, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 612-613.
• Ozorowski E., Liberiusz (Liberius) Jacek, w: SPTK, t. 2, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 524-525.
• Ozorowski E., Łubieński Stanisław h. Pomian, w: SPTK, t. 2, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 580-582.
• Ozorowski E., Starowolski (Starovolscius) Szymon, w: SPTK, t. 4, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1983, s. 187-193.
• Pietras T., Oporowscy herbu Sulima: kariera rodziny możnowładczej w późnośredniowiecznej Polsce, Łódź 2013.
• Pietras T., Wojewoda łęczycki Piotr z Oporowa jako polityk, gospodarz i fundator klasztoru oo. Paulinów w Oporowie, w: Oporów. Stan badań II…, s. 29-56.
• Pirożyński J., Bad’urova A., Kraków i Praga jako ośrodki drukarskie w XVI-XVI wieku: próba porównania, „Roczniki Biblioteczne”, 44/2000, s. 3-25.
• Podejko P., Kapela wokalno-instrumentalna na Jasnej Górze, „Studia Claromontana”, 19/2001, s. 6-429.
• Prus G., Polska prowincja paulinów w czasie panowania dynastii Wazów w Polsce (1587-1668), Częstochowa 2011.
• Sawkins A. M., Stapleton Thomas, w: New Catholic Encyclopedia, t. 13, Washington 1967, s. 643-644.
• Schmitz W., 500 Jahre Buchtradition in Köln. Von der Koelhoffschen Chronik bis zu den Neuen Medien, Köln 1999.
• Sowiński J., Polskie drukarstwo: historia drukowania typograficznego i sztuki typograficznej w Polsce w latach 1473-1939, wyd. 2, Wrocław 1996.
• Staniszewski Z., Inwentarze biblioteczne wieku XVII i XVIII w rękopisach Ossolineum, „Ze skarbca kultury”, 1955, z. 1, s. 192-214.
• Sukiennik E., Parafia p.w. św. Marcina w Oporowie w świetle akt metrykalnych z lat 1627-1795 (w druku w wydawnictwie „Studia Claromontana”).
• Sukiennik E., Paramenty liturgiczne kościoła św. Marcina w Oporowie w świetle inwentarzy sprzętów kościelnych z lat 1717-1819, „Liturgia Sacra”, 23/2017, nr 49, s. 111-136.
• Szady J., Szady B., Kazania na Wielki Tydzień w epoce nowożytnej w Polsce, w: W kręgu wielkopostnej pobożności i bractw religijnych, red. J. Bień et al., Lublin 2007, s. 88-101.
• Wichrowicz C. J., Zarys teologii moralnej w ujęciu tomistycznym, wyd. 2, Warszawa 2016.
• Wiesiołowski J., Fundacje paulińskie XIV i XV wieku na tle ruchu fundacyjnego klasztorów w Polsce, „Studia Claromontana”, 6/1985, s. 145-159.
• Wiśniowski G. A., Rychłowski (Rychlovius) Franciszek h. Nałęcz, w: SPTK, t. 3, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 535-537.
• Wyczawski H. E., Białobrzeski Marcin h. Awdaniec, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 131-133.
• Wyczawski H. E., Mikołaj z Błonia, w: SPTK, t. 3, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 114-116.
• Wyczawski H. E., Wujek Jakub, w: SPTK, t. 4, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1983, s. 469-471.
• Wysocki J., Załuski Andrzej Chryzostom h. Junosza, w: SPTK, t. 4, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1983, s. 511-514.
• Zbudniewek J., Adamowicz (Adamovicius) Jan Chryzostom, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 35-36.
• Zbudniewek J., O. Hieronim Cieszkiewicz (1672-1731). Człowiek trudnych i niedocenionych zadań, w: „EX VOTO. Studia dedykowane Ojcu Janowi Golonce OSPPE w 75. rocznicę urodzin i w 50. rocznicę święceń kapłańskich”, red. P. Mrozowski, J. Żmudziński, Jasna Góra 2012, s. 329-354.
• Zbudniewek J., Chełstowski Dionizy Andrzej, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 299-301.
• Zbudniewek J., Człowiek wielkiej wiary i pracowitości – o. Innocenty Pokorski (1656-1734), „Studia Claromontana”, 2/1981, s. 116-171.
• Zbudniewek J., Józef Łączyński (ok. 1670-1735) – „Człowiek nauki doskonałej i rozsądku wielkiego”, w: In tempore belli et pacis. Ludzie – miejsca – przedmioty. Księga pamiątkowa dedykowana prof. J. Szymczakowi w 65-lecie urodzin i 40-lecie pracy naukowo-dydaktycznej, red. T. Grabarczyk et al., Warszawa 2011, s. 353-370.
• Zbudniewek J., Nieznany bibliografom Excytarz Viatora Chrześcijańskiego o. Hieronima Cieszkiewicza dedykowany księżnej Elżbiecie Sieniawskiej, „Studia Claromontana”, 30/2012, s. 305-330.
• Zbudniewek J., Paulini oporowscy na przełomie XV i XVI stulecia, w: Oporów. Stan badań II…, s. 63-94.
• Zbudniewek J., Stanisław z Oporowa, prowincjał paulinów, w: PSB, t. 42, Kraków 2003-2004, z. 1, s. 65-67.
• Zbudniewek J., Stanisław z Oporowa zwany błogosławionym, w: Polscy Święci, red. J. R. Bar, t. 5, Warszawa 1985, s. 32-60.
• Zmuda R., Kasata Klasztoru Ojców Paulinów w Oporowie, w: Oporów. Stan badań II…, s. 195-220.
• Żerek-Kleszcz H., Majętność oporowska i Sołłohubowie w XVIII wieku, w: Oporów. Stan badań II…, s. 135-148.

Identifiers

DOI

10.21697/sc.2019.26.1.9