Geneza i początki kultu Afrodyty

• Authors: Katarzyna Zeman-Wiśniewska

Title variants

EN

Genesis and beginnings of the cult of the goddess Aphrodite

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Afrodyta, grecka bogini miłości i piękna, już wg. autorów starożytnych wywodzić się miała z Cypru, gdzie znajdowała się jej najstarsza znana świątynia w Palaepaphos. Domniemany proces przekształcenia lokalnego bóstwa cypryjskiego w helleńską Afrodytę jest jednak trudny do prześledzenia. Nie podważając jej cypryjskich korzeni, niniejszy artykuł koncentruje się na kwestii genezy jej obecności w greckim panteonie bóstw, dowodząc, iż Afrodyta była od początku bóstwem sensu stricto greckim (greko-cypryjskim), a nie lewantyńskim, którego kult  jedynie wtórnie uległ wpływom kultu Astarte, nim ostatecznie bogini ta stała się częścią panteonu bóstw czczonych przez Greków.

EN

Aphrodite, the Greek goddess of love and beauty, according to ancient authors, was supposed to have come from Cyprus, where her oldest known temple was located in Palaepaphos. However, the alleged process of transforming the local Cypriot deity into the Hellenic Aphrodite is difficult to trace. Without questioning her Cypriot roots, this article focuses on the issue of the origins of her presence in the Greek pantheon of deities, proving that Aphrodite was from the beginning a strictly Greek (Greek-Cypriot) and not a Levantine deity, whose worship was only secondarily influenced by the cult of Astarte, before she eventually became part of the pantheon of deities revered by the Greeks.

Keywords

PL

Afrodyta; Cypr; kultura mykeńska; późna epoka brązu; wczesna epoka żelaza; Afrodyta; Cypr; kultura mykeńska; późna epoka brązu; wczesna epoka żelaza

EN

Aphrodite; Cyprus; Mycenaean culture; the late Bronze Age; the early Iron Age

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2020
• Volume: 27
• Issue: 2
• Pages: 5-18

Dates

published

2021-01-20

Contributors

author

Katarzyna Zeman-Wiśniewska

References

• Herodot, Dzieje, tłum. S. Hammer, Warszawa 2006.
• Homer, Iliada, tłum. K. Jeżewska, Warszawa 1999.
• Pauzaniasz, Wędrówki po Helladzie, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, H. Podbielski, Wrocław 2005.
• Pindar, Ody Pytyjskie, w: Ody zwycięskie, olimpijskie, nemejskie, pytyjskie, istmijskie, tłum. M. Brożek, Kraków1987.
• Tacyt, Dzieje, w: Dzieła, tłum. S. Hammer, Warszawa 2004.
• Åström P., The terracottas from Hala Sultan Tekke, w: Cypriote Terracottas. Proceedings of the first international conference of Cypriote studies, Brussels-Liege-Amsterdam, 29 May – 1 June 1989, red. F. Vandenabeele, R. Laffineur, Nikozja 1991, s. 27-31.
• Budin S. L., A Reconsidiration of the Aphrodite – Ashtart Syncretism, “Numen. International review for the history of religions”, 51/2004, nr 2, s. 95-145.
• Budin S.L., The origin of Aphrodite, Maryland 2003.
• Begg P., Late Cypriot terracotta figurines: a study in context, Rzym 1991.
• Bonnet C., Astarté: dossier documentaire et perspective historiques, Rzym 1996.
• Bonnet C., Pirenne-Delforge V., Deux déesses en interaction: Astarté et Aphrodite dans le mondeé égéen, w: Les syncrétismes religieux dans le monde Méditerrané en antique, red. C. Bonnet, A. Motte, Tournhout 1999, s. 249-273.
• Chadwick J., Pismo linearne B i pisma pokrewne, tłum. P. Taracha, Warszawa 1998.
• Georgiou A., Pyla-Kokkinokremos and Maa-Palaeokastro: a comparison of two naturally fortified late Cypriot settlements, w: Cyprus: An Island Culture, red. A. Georgiou, Oxford 2012, s. 65-83.
• Hermary A., L’iconographie des divinités Chypriotes, w: Acts of the International archaeological symposium: Cyprus between the Orient and the Occident, red. V. Karageorghis, Nikozja 1986, s. 405-410.
• Jones D.W., External relations of Early Iron Age Crete, 1100-600 B.C., Philadelphia 2000.
• Karageorghis J., Kypris. The Aphrodite of Cyprus: Ancient sources and archaeological evidence, Nikozja 2005.
• Karageorghis J., La Grande Déesse de Chypre et son culte, Lyons 1977.
• Karageorghis V., Early Cyprus: crossroads of the Mediterranean, Los Angeles 2002.
• Karageorghis V., The Great Goddess of Cyprus between Aegeans and the “Eteocypriots”, w: Aegeaum 22. Potnia: Deities and Religion in the Aegean Bronze Age. Proceedings of the 8th International Aegean Conference Goteborg, Goteborg University, 12-15 April 2000, red. R. Laffineur, R. Hagg, Liège 2001, s. 324-327.
• Karageorghis V., Karageorghis J., The genesis of Aphrodite in Cyprus, w: Proceedings of the XLVII Rencontre Assyriologique internationale: Sex and Gender, red. S. Parpola, R.M. Whiting, Helsinki 2002, s. 263-282.
• Karageorghis V., Maier F.G., Paphos history and archaeology, Nikozja 1984.
• Knapp B., The Archaeology of Cyprus. From Earliest Prehistory through the Bronze Age, Cambridge 2013.
• Koehl R.B., The ‘sacred mariage’ in minoan religion and ritual, w: Aegeum 22. Potnia: Deities and Religion in the Aegean Bronze Age. Proceedings of the 8th International Aegean Conference Goteborg, Goteborg University, 12-15 April 2000, red. R. Laffineur, R. Hagg, Liège 2001, s. 237-243.
• Kourou N., Aegean and Cypriote wheel-made terracotta figures of the Early Iron Age continuity and disjunction, w: Die nahöstlichen Kulturen und Griechenland an der Wende vom 2. zum 1. Jahrtausend v. Chr. Kontinuität und Wandel von Strukturen und Mechanismen kultureller Interaktion, red. E.A. Braun-Holzinger, H. Matthäus, Möhnese 2002, s. 11-34.
• Knox D., Making sense of figurines in Bronze Age Cyprus, University of Manchester 2012 (niepublikowana rozprawa doktorska).
• Laffineur R., Seeing is Believing: Reflections on divine imagery in the Aegean Bronze Age, w: Aegeum 22. Potnia: Deities and Religion in the Aegean Bronze Age. Proceedings of the 8th International Aegean Conference Goteborg, Goteborg University, 12-15 April 2000, red. R. Laffineur, R. Hagg, Liège 2001, s. 387-392.
• Maier F.G., The temple of Aphrodite at Old Paphos, “Report of the Department of Antiquities”, 1975, s. 69-80.
• Nasstrom M., Cybele and Aphrodite: two aspects of the Great Godess, w: Aspects of woman in antiquity. Proceedings of the first Nordic Symposium on woman’s lives in Antiquity, red. L.L. Loven, A. Stromberg, Jonsered 1998, s. 29-43.
• Pirenne-Delforge V., La genèse de l’Aphrodite grecque: le „dossier crétoise“, w: La Questione delle Influenze Vicino-Orientali sulla Religione Grece. Consiglio Nazionale delle Ricerche, red. S. Ribichini, M. Rocchi, P. Xella, Rzym 2001, s. 169-187.
• Smith J., Art and Society in Cyprus from the Bronze Age into the Iron Age, Cambridge 2009.
• Webb J.M., Ritual architecture, iconography and practice in the Late Cypriot Bronze Age, Jonsered 1999.
• West M.L., The Name of Aphrodite, “Glotta”, 76/2000, nr 1, s. 134-138.
• Yon M., Salamis and Kition in the 11th-9th century B.C.: cultural homogeneity or divergence, w: Cyprus, the historicity of the Geometric horizon: proceedings of an archaeological workshop, University of Cyprus, Nicosia 11th October 1998, red. M. Iacovou, D. Michaelides, Nikozja 1999, s. 17-33.
• Zeman K., The Aegean origin of the aniconic cult of Aphrodite in Paphos, w: POCA 2005. Proceedings of the Fifth Annual Meeting of Young Researchers on Cypriot Archaeology, Dublin, Trinity College, 21-22 October 2005, red. G. Papantoniou, Oxford 2008, s. 61-64.
• Zeman-Wiśniewska K., Dancing with the Goddess: Some Remarks on Different Ways to Interpret “Goddesses with Upraised Arms”, w: Cypriot material culture studies from picrolite carving to Proskynitaria analysis, red. A. Jacobs, P. Cosyns, Bruksela 2016, s. 153-160.
• Zeman-Wiśniewska K., A Portable Goddess. On Performative and Experiental Aspects of Figures and Figurines, w: Minoan Archaeology Perspectives for the 21st Century, red. S. Cappel, U. Günkel-Maschek, D. Panagiotopoulos, Louvain 2015, s. 319-328.
• Zeman-Wiśniewska K., Goddesses with Upraised Arms in Crete and Cyprus. A comparative study, Trinity College Dublin 2013 (niepublikowana rozprawa doktorska).

Identifiers

DOI

10.21697/sc.2020.27.2.1