Cystersi jędrzejowscy po kasacie opactwa w 1819 r. Studium biograficzne, cz. 1

• Authors: Robert Stępień

Title variants

EN

Cistercians of Jędrzejów after the dissolution of the abbey of 1819. Biographical study, part 1

Abstracts

EN

The article presents the history of the Cistercians of Jędrzejów after the dissolution of the abbey in 1819. In the first stage of the research, a biographical index was prepared, which was used to analyze the social and territorial origin as well as the numerical and age structure of the monks. The primary source material were general and personal files of the clergy, diocesan and monastic schematisms, as well as parish files and record books. After the suppression of the abbey, some of the monks stayed in the monastery buildings, others went to parish work. These were often centers associated with the Jędrzejów monastery.

PL

Artykuł przedstawia losy cystersów jędrzejowskich po kasacie opactwa w 1819 r. W pierwszym etapie badań przygotowano kartotekę biograficzną zakonników, która posłużyła do przeprowadzenia analizy w zakresie ich pochodzenia społecznego i terytorialnego oraz liczebności i struktury wieku. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły akta ogólne i personalne duchowieństwa, schematyzmy diecezjalne i zakonne oraz akta parafialne i księgi metrykalne. Po supresji opactwa niektórzy z zakonników pozostali dożywotnio w zabudowaniach klasztoru, inni przeszli do pracy na placówkach parafialnych. Niejednokrotnie były to ośrodki powiązane z klasztorem jędrzejowskim.

Keywords

PL

cystersi; Jędrzejów; klasztor; kasata; losy osobiste; XIX wiek

EN

the Cistercians; Jędrzejów; monastery; dissolution; personal history; 19th century

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2023
• Volume: 30
• Issue: 1

Dates

published

2023

Contributors

author

Robert Stępień

• Instytut Historii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

• https://orcid.org/0000000334534185

References

• Cathalogus Monasteriorum et Personarum Ordinis Cisterciensis per Poloniam, Prussiam et M.D. Lithuaniae ordine alphabetico (excepta Landa) dispositus in Annum, 1788-1791.
• Cathalogus Monasteriorum et Personarum Congregationis Polono-Cisterciensis ordine alphabetico dispositus pro Anno, 1794.
• Cathalogus Monasteriorum et Personarum Ordinis Cisterciensis per utramq. Galliciam juxta ordinem Fundationis pro Anno, 1799-1809.
• Catalogus Personarum Regularium Sacri Ordinis Cisterciensis quae per Ducatum Varsoviensem in Singulis Monasteriis Professae Deo famulantur ordine alphabetico digestus anno Domini, 1812-1815.
• Catalogus Personarum Regularium Sacri Ordinis Cisterciensis quae per Regnum Poloniae in Singulis Monasteriis Professae Deo famulantur ordine alphabetico digestus, 1816.
• Catalogus Personarum Regularium Sacri Ordinis Cisterciensis quae per Regnum Poloniae et M.D. Posnaniensem in Singulis Monasteriis Professae Deo famulantur ordine alphabetico digestus, 1817-1818.
• Bem K., Zbór ewangelicko-reformowany w Oksie (ok. 1566-1679) i jego pastorzy, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 64/2020, s. 71-103.
• Borowski F.T., Dekret kasacyjny z roku 1819 i jego wykonanie w stosunku do zakonów diecezji sandomierskiej, „Studia Sandomierskie”, 18/2011, nr 1, s. 7-162.
• Chomentowska E., Bibliografia schematyzmów zakonów męskich z ziem dawnej Rzeczypospolitej z lat 1718-1918, Lublin 2016.
• Chomentowska E., Schematyzmy zakonów męskich z ziem dawnej Rzeczypospolitej z lat 1718-1918. Studium źródłoznawcze, Lublin 2016.
• Cystersi w Rudach. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w dniach 5 i 6 czerwca 2009 r. w Opolu i Rudach przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego i diecezję gliwicką z okazji 750 rocznicy fundacji opactwa cysterskiego w Rudach, red. F. Wolnik, Opole 2009.
• Flaga J., Działalność duszpasterska zakonów w drugiej połowie XVIII w. (1767-1772), Lublin 1986.
• Flaga J., Udział zakonów w duszpasterstwie parafialnym około roku 1772, „Roczniki Humanistyczne”, 27/1979, z. 2, s. 107-147.
• Flaga J., Zakony męskie w Polsce w 1772 roku, t. 2, cz. 1, Duszpasterstwo, Lublin 1991.
• Gach P.P., Cystersi i cysterki na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w latach 1772-1914, w: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, red. J. Strzelczyk, Poznań 1987, s. 515-543.
• Gach P.P., Opactwo cystersów w Wąchocku na przełomie XVIII i XIX wieku. Kasata i pielęgnowanie tradycji, w: Z dziejów opactwa cystersów w Wąchocku. Materiały z sesji naukowej 1991 roku, red. A. Massalski, D. Olszewski, Kielce 1993, s. 79-104.
• Gach P.P., Opactwo jędrzejowskie w latach kasat zakonnych (koniec XVIII i XIX w.), w: Cystersi w Polsce. W 850-lecie fundacji opactwa jędrzejowskiego, red. D. Olszewski, Kielce 1990, s. 97-123.
• Gapski H., Cystersi jędrzejowscy w czasach nowożytnych (XVI-XVIII wiek), w: Cystersi w Polsce. W 850-lecie fundacji opactwa jędrzejowskiego, red. D. Olszewski, Kielce 1990, s. 80-96.
• Gapski H., Problematyka rekrutacji cystersów w Polsce w XVI-XVIII wieku, w: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, red. J. Strzelczyk, Poznań 1987, s. 475-487.
• Gapski H., Rekrutacja do zakonów męskich w Polsce w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku na przykładzie krakowskiego ośrodka zakonnego, Lublin 1987.
• Gerber R., Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831. Słownik biograficzny, Wrocław 1977.
• Karkocha M., Rządcy parafii Nawarzyce w XVI-XIX stuleciu, „Przegląd Nauk Historycznych”, 21/2022, nr 2, s. 281-315.
• Kielce w pamiętnikach i wspomnieniach z XIX wieku, oprac. A. Massalski, M. Pawlina-Meducka, Kielce 1992.
• Kośka M., Dokumenty dotyczące cystersów w zasobie Archiwum Głównego Akt Dawnych, w: Dzieje i kultura cystersów w Polsce, t. 2, red. M. Starzyński, D. Tabor, Kraków 2018, „Cistercium Mater Nostra. Studia et documenta”, t. 5, s. 499-512.
• Kwaśniewski A., Katalog rubrycel i schematyzmów polskich cystersów znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego w Kielcach (1788-1816), „Hereditas Monasteriorum”, 1/2012, s. 189-205.
• Lubczyński M., Jędrzejów w XVI-XVIII wieku, Kraków 2022.
• Massalski A., Słownik biograficzny. Nauczyciele szkół średnich rządowych męskich w Królestwie Polskim 1833-1862, Kielce 2007.
• Massalski A., Szkolnictwo średnie Kielc do roku 1862, Kielce 1983.
• Massalski A., Szkoły średnie rządowe męskie na ziemi kielecko-radomskiej w latach 1833-1862, Kielce 2001.
• Massalski A., Znani i nieznani, „Echo Dnia”, 7-9 V 1993, nr 87 (5106), s. 6.
• Nowak T.A., Nekrologi piotrkowskiego „Tygodnia” 1873-1906, Radomsko 2019.
• Olszewski D., Kasata jędrzejowskiego opactwa i jej konsekwencje dla lokalnego środowiska, w: Cystersi w Jędrzejowie. Rola klasztoru w społeczności lokalnej. Materiały z konferencji „Cystersi w życiu i kulturze społeczności lokalnej”, Jędrzejów 5 IX 1998 r., red. K. Ślusarek, Jędrzejów 1999, s. 87-98.
• Prejs R., Słownik biograficzny zakonników franciszkańskich Królestwa Polskiego po kasacie 1864 r., Poznań 2004.
• Prejs R., Zakonnicy franciszkańscy Królestwa Polskiego po kasacie 1864 r. Dzieje – postawy, Warszawa 2003.
• Rogowska A., Losy o. Wilhelma Ulawskiego oraz dzieje skasowanego opactwa cystersów w Jędrzejowie w latach 1835-1855, „Hereditas Monasteriorum”, 7/2015, s. 281-348.
• Stanaszek B., Nowakowski R., Tylec P., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX-XX w., t. 4, Sandomierz 2019.
• Stępień R., Cystersi z klasztorów skasowanych w 1819 r. w diecezji sandomierskiej. Studium biograficzno-prozopograficzne, „Res Historica”, 55/2023 (w druku).
• Ślusarek K., Jędrzejów w latach 1795-1918. Portret miasta i jego mieszkańców, Jędrzejów 2014.
• Walczak K., Beithel (Beythel) Karol (1800-1875), w: Szkoła Kaliska. I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Asnyka w Kaliszu. Nauczyciele i wychowankowie, red. K. Walczak, Kalisz 1998, s. 28.
• Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Jędrzejowskiem, Marjówka 1930.
• Włodarczyk Z., Losy zakonników i zakonnic z klasztorów skasowanych w Wielkim Księstwie Poznańskim (do 1841 r.), „Przegląd Archiwalno-Historyczny”, 8/2021, s. 7-27.
• Zakony męskie w Polsce w 1772 roku, t. 1, red. L. Bieńkowski, J. Kłoczowski, Z. Sułowski, Lublin 1972.
• Zdanek M., Jędrzejów w wiekach średnich, Kraków 2022.
• Zdanek M., Szlachta i cystersi jędrzejowscy XVII-XVIII w. w świetle wykazu konfratrów przyklasztornego bractwa św. Bernarda, w: Z życia religijnego szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI-XX wieku. Studia, red. J. Gapys, M. Nowak, J. Pielas, Kielce 2014, s. 7-21.
• Ziółek E.M., Między tronem i ołtarzem. Kościół i państwo w Księstwie Warszawskim, Lublin 2012.

Identifiers

DOI

10.21697/sc.2023.30.1.14

Biblioteka Nauki

28407989