Ludzie "Solidarności" i jej symbole – dyskursywna analiza podręczników szkolnych

• Authors: Daria Hejwosz-Gromkowska , Dobrochna Hildebrandt-Wypych

Title variants

EN

People of “Solidarity” and its symbols – discursive analysis of school textbooks

Abstracts

EN

The aim of the study is to analyze textbook narratives of “Solidarity,” with a special emphasis on the leading figures and symbols present in history textbooks used at the upper secondary level in the years 1991-2018. Both quantitative and qualitative methods were used in the study. Using quantitative method enabled to establish the frequency in occurrence of “Solidarity” people in textbook narratives, as well as their possible alteration over time. The subsequently applied critical discourse analysis (CDA) made it possible to explore the values and ideologies hidden in history textbook narratives of “Solidarity.” The obtained results show that the content of textbooks and representations of historical figures remain relatively constant, thus, they are not subject to political shifts. Women remain outside the historical narrative, becoming one of the marginalized groups.

PL

Celem badania była analiza podręcznikowych narracji o „Solidarności”, ze szczególnym uwzględnieniem czołowych postaci i symboli, obecnych w podręcznikach do historii, używanych w liceach ogólnokształcących w latach 1991-2018. W badaniu zastosowano metody ilościowe i jakościowe. Metoda ilościowa pozwoliła na sprawdzenie częstotliwości występowania nazwisk ludzi „Solidarności” i ewentualnych zmian w czasie. Z kolei zastosowana krytyczna analiza dyskursu (CDA) umożliwiła eksplorację wartości oraz ideologii ukrytych w podręcznikowych narracjach o „Solidarności”. Uzyskane wyniki pokazują, że treść podręczników, a także reprezentacje postaci pozostają na względnie stałym poziomie, nie ulegając tym samym zmianom politycznym. Kobiety pozostają poza narracją historyczną, stając się jedną z marginalizowanych grup.

Keywords

PL

ludzie „Solidarności”; „Solidarność”; podręczniki do historii; ukryty program

EN

People of “Solidarity”; “Solidarity” movement; history textbooks; hidden curriculum

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2023
• Volume: 30
• Issue: 1

Dates

published

2023

Contributors

author

Daria Hejwosz-Gromkowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

author

Dobrochna Hildebrandt-Wypych

• Wydział Studiów Edukacyjnych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000224226405

References

• Ash T.G., The Polish revolution: Solidarity 1980-82, Jonathan Cape Ltd, London 1983.
• Baques M.C., History textbooks in France: between national institutions, publishers and teaching practice, w: School history textbooks across cultures, red. J. Nicholls, Symposium Books, Oxford 2006, s. 105-118.
• Barton K.C., Levstik L.S., History, w: Education for citizenship and democracy, red. J. Arthur, I. Davies, C. Hahn, Sage, London 2008, s. 355-366.
• Baumeister B. et al., Relation of threatened egotism to violence and aggression: The dark side of high self-esteem, “Psychological Review”, 103/1996, nr 1, s. 5-33.
• Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. P. Biłos, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.
• Brzozowski A., Szczepański G., Historia. Ku współczesności, Stentor, Warszawa 2012.
• Chmura-Rutkowska I., Głowacka-Sobiech E., Skórzyńska I., Niegodne historii? O nieobecności i stereotypowych wizerunkach kobiet w świetle podręcznikowej narracji historycznej w gimnazjum, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015.
• Ciżewska E., Filozofia publiczna Solidarności, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2010.
• Comparative Perspectives on school textbooks. Analyzing shifting discourses on nationhood, citizenship, gender, and religion, red. D. Hildebrantd-Wypych, A.W. Wiseman, Palgrave Macmillan, Cham 2021.
• Dolecki R., Gutowski K., Smoleński J., Historia. Po prostu, WSiP, Warszawa 2018.
• Fairclough N., Wodak R., Critical discourse analysis, w: Discourse as social interaction, red. T. van Dijk, Sage, London 1997, s. 258-284.
• Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. T. Komendaant, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2020.
• Gair M., Mullins G., Hiding in plain sight, w: The hidden curriculum in higher education, red. E. Margolis, Routledge, New York 2001, s. 21-41.
• Giroux H., Schooling and the politics of the hidden curriculum, w: Theory and resistance in education: A Pedagogy for the opposition, Bergin and Garvey, Granby 1983, s. 42-71.
• Gounari P., Unlearning the official history: agency and pedagogies of possibility, w: Ideologies in education. Unmasking the trap of teaching neutrality, red. L.I. Bartolome, Peter Lang, New York 2007, s. 97-116.
• Gutek G.L., Filozofia dla pedagogów, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk 2007.
• Hałas E., Symbolic construction of ‘Solidarity’: the conflict of interpretations and the politics of memory, “Polish Sociological Review”,170/2010, nr 2, s. 213-232.
• Janmaat J., The ethnic ‘Other’ in Ukrainian history textbooks: The case of Russia and the Russians, “Compare”, 37/2007, nr 3, s. 307-324.
• Keynes M., History education, citizenship, and state formation, w: Handbook of historical studies in education, red. T. Fitzgerald, Springer, Singapore 2019, s. 621-636.
• Kłaczkow J., Zielińska A., Zrozumieć przeszłość, Nowa Era, Warszawa 2015.
• Kozłowska Z., Unger I., Zając S., Historia. Poznajemy przeszłość, Oświatowiec, Toruń 2012.
• Kress G., van Leeuwen T., Reading images: The grammar of visual design, Routledge, London 1996.
• Krzemiński I., Solidarność. Niespełniony projekt polskiej demokracji, Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk 2013.
• Kubik J., The power of symbols against the symbols of power: The rise of Solidarity and the fall of state socialism in Poland, The Pennsylvania State University Press, Pennsylvania 1994.
• Kymlicka W., Contemporary political philosophy. An Introduction, Oxford University Press, Oxford 2002.
• Latoszek M., ‘Solidarity’ – A contribution to social movement theory, “Polish Sociological Review”, 153/2006, nr 1, s. 39-54.
• Nationhood and politicization of history in school textbooks identity, the curriculum and educational media, red. G. Ognjenović, J. Jozelić, Palgrave Macmillan, Cham 2020.
• Osler A., Still hidden from history? The representation of women in recently published history textbooks, “Oxford Review of Education”, 20/1994, nr 2, s. 219-235.
• Parker C., History curriculum reform during educational transition in Poland, “Political Crossroads”, 10-11/2004, nr 1, s. 43-62.
• Pankowicz A. , Historia. Polska i świat współczesny, WSiP, Warszawa 1993.
• Penn P., Solidarity’s secret: the women who defeated communism in Poland, University of Michigan Press, Ann Arbor 2005.
• Pingel F., UNESCO guidebook on textbook research and textbook revision, Georg Eckert Institute for International Textbook Research, Paris–Braunschweig 2010.
• Przybyliński M., Poznać przeszłość, Stentor, Warszawa 2009.
• Radziwiłł A., Roszkowski W., Historia 1945-1990, PWN, Warszawa 1994.
• Ustrzycki J., Historia. Ciekawi świata, Operon, Gdynia 2015.
• Tusiewicz R., Historia 1944-1993, WSiP, Warszawa 1999.
• Walczewska S., Damy, rycerze i feministki. Kobiecy dyskurs emancypacyjny w Polsce, “eFKa”, Kraków 1999.
• Wodak R. Pragmatics and critical discourse analysis: A cross-dwoisciplinary inquiries, “Pragmatics and Cognition”, 15/2007, nr 1, s. 203-225.
• Wróbel J., Odnaleźć przeszłość, WSiP, Warszawa 2003.
• Zajda J., Teachers and the politics of history school textbooks, w: International handbook of research on teachers and teaching, red. L.J. Saha, A.G. Dworkin, Springer, New York 2009, s. 373-388.

Identifiers

DOI

10.21697/sc.2023.30.1.19

Biblioteka Nauki

28408008