Z działalności Sądu Specjalnego w Piotrkowie (Sondergericht Petrikau) (1939-1945)

• Authors: Konrad Graczyk

Title variants

EN

From the activity of the Special Court in Piotrków (Sondergericht Petrikau) (1939-1945)

Abstracts

EN

The article presents the state of research on the activity of the Special Court in Piotrków and the source basis. It discusses when the special court was established - originally in Wieluń - and its transfer to Piotrków. Also, the article depicts the organization and changes in its formal location as well as the staffing of the court, thus updating the data presented in the literature by J. Góral and M. Uzdowski. In a similar way, based on a new source basis, the statistics of defendants and those convicted by the Special Court in Piotrków are presented. Based on data from the literature, previously unknown criminal case files from the Federal Archives in Berlin and the GG press, the minimum number of people sentenced to death has been calculated. Some of the most interesting cases of judicial practice are described, including, above all, cases of helping Jews.

PL

W artykule zaprezentowano stan badań nad działalnością Sądu Specjalnego w Piotrkowie oraz podstawę źródłową. Omówiono moment utworzenia sądu specjalnego – pierwotnie w Wieluniu – oraz przeniesienie siedziby do Piotrkowa. Przedstawiono jego organizację i zmiany w formalnym usytuowaniu. Przedstawiono obsadę kadrową sądu, aktualizując dane prezentowane w literaturze przez J. Górala i M. Uzdowskiego. W podobny sposób, w oparciu o nową podstawę źródłową, zaprezentowano statystykę oskarżonych i skazanych przez Sąd Specjalny w Piotrkowie. Na podstawie danych z literatury, nieznanych wcześniej akt spraw karnych z Archiwum Federalnego w Berlinie oraz prasy GG obliczono minimalną liczbę osób skazanych na karę śmierci. Opisano kilka najciekawszych przypadków praktyki sądowej, w tym przede wszystkim sprawy o udzielanie pomocy Żydom.

Keywords

PL

sąd specjalny; okupacja; kara śmierci; Generalne Gubernatorstwo; Żydzi

EN

special court; occupation; death penalty; General Government; Jews

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2023
• Volume: 30
• Issue: 2
• Pages: 268-284

Dates

published

2023

Contributors

author

Konrad Graczyk

• Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach
• Biuro Badań Historycznych, Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie

• https://orcid.org/0000000209912036

References

• Becker M., Sądownictwo niemieckie i jego rola w polityce okupacyjnej na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy 1939-1945, tłum. W. Niemirowski, Warszawa 2020.
• Einwohnerbuch für den Stadt- und Landkreis Schweidnitz mit den Städten Schweidnitz, Freiburg i. Schles., Striegau und allen Gemeinden, Breslau 1938.
• Franecki J., Działalność sądów specjalnych w dystrykcie radomskim, Kielce 1978.
• Góral J., Uzdowski M., Hitlerowski Sąd Specjalny w Piotrkowie Trybunalskim. Zarys działalności, w: Materiały z sesji naukowej: Okupacja hitlerowska w Piotrkowskiem, red. J. Góral, Piotrków Trybunalski 1998, s. 43-51.
• Graczyk K., Pierwszy Sondergericht na ziemiach polskich. Z działalności Sądu Specjalnego w Częstochowie (Sondergericht Tschenstochau) (1939-1945), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 74/2022, z. 2, s. 179-219.
• Graczyk K., Sondergericht Kattowitz. Sąd Specjalny w Katowicach 1939-1945, Warszawa 2020.
• Konieczny A., Pod rządami wojennego prawa karnego Trzeciej Rzeszy. Górny Śląsk 1939-1945, Warszawa–Wrocław 1972.
• Kozyra W., Okupacyjna administracja niemiecka na ziemiach Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1939-1945, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G, Iusˮ, 2013, t. 60, z. 1, s. 35-51.
• Łuczak C., Pod niemieckim jarzmem (Kraj Warty 1939-1945), Poznań 1996.
• Majer D., „Narodowo obcy” w III Rzeszy. Przyczynek do narodowosocjalistycznego ustawodawstwa i praktyki prawniczej w administracji i wymiarze sprawiedliwości ze szczególnym uwzględnieniem ziem wcielonych do Rzeszy i Generalnego Gubernatorstwa, tłum. T. Skoczny, Warszawa 1989.
• Mielnik H., Sądownictwo polskie (nieniemieckie) w dystrykcie lubelskim Generalnego Gubernatorstwa w latach 1939-1944, Lublin 2020.
• Pospieszalski K.M., Polska pod niemieckim prawem (ziemie zachodnie), Poznań 1946.
• Rudawski B., Wyższy Sąd Krajowy w Poznaniu. Zarys działalności wraz z wyborem dokumentów, Poznań 2022, „Documenta Occupationis”, t. 18.
• Schenk D., Hans Frank. Biografia generalnego gubernatora, Kraków 2009.
• Wrzyszcz A., Okupacyjne sądownictwo niemieckie w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1945. Organizacja i funkcjonowanie, Lublin 2008.
• Wrzyszcz A., Organizacja niemieckiego resortu sprawiedliwości w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939-1945, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio G, Ius”, 2013, t. 60, z. 1, s. 121-133.
• Wrzyszcz A., Placówka Zapasowa Organów Resortu Sprawiedliwości Generalnego Gubernatorstwa w Görlitz 1944-1945, w: Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, red. M. Głuszak, D. Wiśniewska-Jóźwiak, Łódź 2016, s. 517-527.
• Wrzyszcz A., Sądownictwo SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie (stań badań), „Studia Iuridica Lublinensia”, 2013, t. 19, s. 361-371.
• Wrzyszcz A., Sądy na ziemiach polskich w czasie okupacji niemieckiej (1939-1945). Najnowsze opracowania tematu, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, 2020, t. 23, s. 35-54.
• Wrzyszcz A., Z działalności Sądu Specjalnego w Radomiu (1939-1945), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 2001, t. 53, z. 1, s. 327-342.
• Zarzycki E., Eksterminacyjna i dyskryminacyjna działalność hitlerowskich sądów okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie w latach 1939-1945, Bydgoszcz 1981.

Identifiers

DOI

10.21697/sc.2023.30.2.19

Biblioteka Nauki

28407306