Archanioł Rafał pokonujący demona (Asmodeusza) jako starotestamentowy typ Chrystusa zwyciężającego śmierć. Próba interpretacji malowideł i inskrypcji nubijskich

• Authors: Magdalena Łaptaś

Title variants

EN

Archangel Raphael defeating the demon (Asmodeus) as an Old Testament type of Christ defeating death. An attempt to interpret Nubian paintings and inscriptions

Abstracts

EN

In the Book of Tobit there is a thread about the demon Asmodeus, who possesses the body of Sarah and kills her seven husbands one by one. Archangel Raphael instructs Tobiah on how to cast out the demon who is then chained. The aim of the article is to demonstrate that Sarah’s release from the demon can be treated as overcoming death. The Nubian painting of Tamita showing Raphael trampling a beast from whose mouth an orant emerges, refers to compositions showing the release of Jonah from the mouth of a sea monster. Already in patristic texts Jonah was treated as an Old Testament type of Christ. Raphael's activities for humanity may foreshadow the mission of Christ who defeated death, which is presented as trampling Hades.

PL

W Księdze Tobiasza pojawia się wątek demona Asmodeusza, który opętał ciało Sary i zabił kolejno jej siedmiu mężów. Archanioł Rafał poinstruował Tobiasza, jak wypędzić demona, a następnie go spętał. Artykuł ma na celu wykazanie, iż uwolnienie Sary od demona, może być traktowane jako pokonanie śmierci. Nubijskie malowidło z Tamit ukazujące Rafała, depczącego bestię, z której paszczy wyłania się orant, nawiązuje do kompozycji ukazujących uwolnienie Jonasza z paszczy potwora morskiego. Jonasz już w tekstach patrystycznych traktowany był jako starotestamentowy typ Chrystusa. Działalność Rafała dla ludzkości może być zapowiedzią misji Chrystusa, który pokonał śmierć, co przedstawiane jest jako podeptanie Hadesa.

Keywords

PL

Nubia; archanioł Rafał; demony; Asmodeusz; Chrystus; Księga Tobiasza

EN

Nubia; Archangel Raphael; demons; Asmodeus; Christ; Book of Tobit

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2023
• Volume: 30
• Issue: 2
• Pages: 18-33

Dates

published

2023

Contributors

author

Magdalena Łaptaś

• Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa

• https://orcid.org/0000000165488236

References

• Św. Antoni, Żywot. Pisma Ascetyczne, tłum. E. Dąbrowska, A. Zółkowski, M. Borkowska, Z. Brzostowska; wprowadzenie, wstępy i red. nauk. E. Wipszycka, Kraków 2005, „Źródła monastyczne”, t. 35.
• Św. Augustyn, Państwo Boże, tłum. W. Kubicki, Kraków 2021.
• Eustacjusz z Tracji, In Michaelem archangelum, L’Encomio di Michele Arcangelo di Eustazio di Tracia, w: Quattro Omelie Copte, red. i tłum. A. Campagnano et al., Modena 1977, s. 107-172;
• Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela (Antiquitates Judaicae), I, tłum. Z. Kubiak, J. Radożycki, Warszawa 1997.
• Św. Hieronim, Komentarz do Księgi Jonasza, tłum. i oprac. L. Gładyszewski, wstęp bibl. S. Gądecki, Kraków 1998.
• Legenda o św. Józefie Cieśli, tłum. ks. T. Hergesel, w: Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie apokryficzne, red. M. Starowieyski, t. 2/1, Warszawa 2017, s. 560-577.
• Testament Salomona, tłum. i noty J. Kręcidło, w: Apokryfy Starego Testamentu, t. 2: Pisma apokaliptyczne i testamenty, red. M. Parchem, Kraków–Mogilany 2010, s. 413-451.
• Saint Michael the archangel: Three Encomiums by Theodosius, archbishop of Alexandria, Severus, patriarch of Antioch, and Eustathius, bishop of Trake, red., tłum. E.A.W. Budge, London 1894.
• Septuaginta, tłum. i oprac. R. Popowski SDB, Warszawa 2022.
• Baldassare I., Le pitture, w: Tamit (1964). Missione archeologica in Egitto dell’Universita di Roma [=Serie Archeologica 14], Rzym 1967, s. 39-60.
• Barbel J., Christos Angelos. Die Anschauung von Christus als Bote und Engel in der gelehrten und volkstümlichen Literatur des christlichen Altertums, Bonn 1941.
• Belting, H., Likeness and Presence: A History of the Image before the Era of Art, Chicago 1994.
• Chrostowski W., Księga Tobiasza w kanonie Starego Testamentu, „Collectanea Theologica”, 79/2009, nr 4, s. 9-30.
• Davidson G., Słownik aniołów, w tym aniołów upadłych, tłum. J. Ruszkowski, Poznań 1967.
• Dobrzeniecki T., Nubijska Maiestas Domini z Katedry w Faras w Muzeum Narodowym w Warszawie, cz. 2, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, 1987, s. 263-390.
• Duling D.C., The Testament of Solomon (First to Third Century A.D.). A New Translation and Introduction, w: The Old Testament Pseudoepigrapha, t. 1, red. J.H. Charlsworth, New York 1983, s. 935-988.
• Gaster J., The Sword of Moses, “Journal of the Royal Asiatic Society”, 28/1896, nr 1, s. 148-198.
• Hutter M., Asmodeus, w: Dictionary of Deities and Demons in the Bible, red. K. van der Toorn, B. Becking, P.W. van der Horst, (2 wyd. rozszerzone), Leiden–Boston–Köln 1999, s. 106-108.
• Godlewski W., The Church of Archangel Raphael (SWN.B.V), w: Dongola 2015-2016. Fieldwork, conservation and site management [=PCMA Excavation Series 5], red. W. Godlewski, D. Dzierzbicka, A. Łajtar, Warszawa 2018, s. 115-131.
• Innemée K., Zielińska D., Faces of Evil in Nubian Wall-Painting, An Overview, “Etudes et travaux / Studia i Prace”, 32/2019, s. 121-144.
• Janowitz N., Magic in the Roman world: pagans, Jews, and Christians. Religion in the first Christian centuries, New York 2001.
• Jakobielski S., Martens-Czarnecka M., Łaptaś M., Mierzejewska B., Rostkowska B., Pachoras (Faras). The wall paintings from Cathedrals of Aetios, Paulos and Petros, PAM Monograph Series 4, Warszawa 2017.
• Kręcidło J., Testament Salomona. Wprowadzenie, w: Apokryfy Starego Testamentu, t. 2: Pisma apokaliptyczne i testamenty, red. M. Parchem, , Kraków–Mogilany 2010, s. 393-412.
• Łajtar A., Varia Nubica XII-XIX, “Journal of Juristic Papyrology”, 39/2009, s. 83-119.
• Łajtar A., Wall Inscriptions in Church SWN.B.V. on the Citadel of Dongola, w: Dongola 2012-2014. Fieldwork, conservation and site management [=PCMA Excavation Series 5], red. W. Godlewski, D. Dzierzbicka, Warszawa 2015, s. 111-116.
• Łajtar A., Late Christian Pilgrimage Centre in Nubia: The Evidence of Wall Inscriptions in the Upper Church at Banganarti [= Journal of Juristic Papyrology Supplement Series 39], Leuven–Paris–Bristol 2020.
• Łajtar A., The people of Banganarti, w: Banganarti Studies I, red. B. Żurawski, Warszawa 2022, s. 21-48.
• Łaptaś M., The Archangel Raphael as protector, demon, tamer, guide and healer. Some aspects of the Archangel’s activities in Nubian painting, w: Aegyptus et Nubia Christiana. The Włodzimierz Godlewski Jubilee Volume on the Occasion of his 70th Birthday, red. A. Łajtar, A. Obłuski, I. Zych, Warsaw 2016, s. 459-479.
• Łaptaś M., The position of the Archangel Michael within the celestial hierarchy: some aspects of the manifestation of his cult in Nubian painting, w: I. S. Gilhus, A. Tsakos, M.C. Wright, Archangel Michael in Africa: History, Cult and Persona, London–New York 2019, s. 95-107.
• Łaptaś M., “Eternal Bodies”: Images of Archangels in the Upper Parts of Nubian buildings, “PAM”, 29/2020, nr 2, s. 715-737.
• Łaptaś M., Kult siedmiu archaniołów w średniowiecznej Nubii na tle kultu siedmiu planetarnych bogów w basenie Morza Śródziemnego, „Saeculum Christianum”, 27/2020, nr 1, s. 17-30.
• Martens-Czarnecka M., The Wall Paintings from the Monastery on Kom H in Dongola [=Nubia 3, Dongola 3, PAM Monograph Series 3], tłum. B.M. Gostyńska, Warszawa 2011.
• Mierzejewska B., Galeria Faras im. Profesora Kazimierza Michałowskiego. Przewodnik, Warszawa 2000.
• Michałowski K., „Faras”, Wall Paintings in the Collection of the National Museum in Warsaw, Warszawa 1974.
• Podeszwa P., Prorok Jonasz zapowiedzią Chrystusa w świetle „Komentarza do Księgi Jonasza” św. Hieronima, „Biblica et Patristica Thoruniensa”, 2/2009, s. 151-170.
• Schwarz S.L., Reconsidering the Testament of Solomon, “Journal for the Study of the Pseudepigrapha”, 16/2007, s. 203-237.
• Tyloch W., Dzieje ksiąg Starego Testamentu, Warszawa 1985, s. 376.
• Viladesau R., The Beauty of the Cross: The Passion of Christ in Theology and the Arts from the Catacombs to the Eve of the Renaissance, Oxford 2008, s. 53. Wiśniewski B., Asmodeusz, w: Antropologa religii, t. 3, red. A. Sołtysiak, Warszawa 2003, s. 103-115.
• Wypustek A., Magia magiczna, Wrocław 2001.
• Żurawski B. et al., Kings and Pilgrims. St Raphael Church II in Banganarti: mid- eleventh to mid-eighteenth century, Warszawa 2014.

Identifiers

DOI

10.21697/sc.2023.30.2.2

Biblioteka Nauki

28407852