Salzburskie pochodzenie łacińskiego tekstu Pontificale Plocense I

• Authors: Leszek Misiarczyk

Title variants

EN

Salzburg origin of the Latin text Pontificale Plocense I

Abstracts

EN

The article presents the synthetic results of comparative studies between the Latin text of Pontificale Plocense I and the texts of Bamberg (B) and Vendôme (V) codes. This kind of method was used for the first time in research on the Pontifical of Płock. Comparative analyses have showen that 60 out of all 81 rites present in the Pontifical of Płock, appear in B and V codes in exactly the same version or with only minor changes, which gives a 74% agreement. 12 rites from the Pontifical of Płock do not appear at all in codes B and V (14.8%) and the remaining 9 rites (11%) occur in manuscripts B and V, but their text is different from the Pontifical of Płock. We know that codes B and V were written in Salzburg and the great number of similarities of the Pontifical of Płock with B and V clearly indicate that its Latin text represents the Salzburg version of the PRG and not the Mainz one. The results of these studies are completely surprising, because so far no one has suggested the origin of the text of the Pontifical of Płock from Salzburg tradition or the ecclesiatical influences from there on Płock in the 12th century which does not mean that it was written in Salzburg.

PL

Artykuł przedstawia syntetyczne wyniki badań porównawczych tekstu łacińskiego Pontificale Plocesne I (PP) z kodeksami z Bambergu (B) i Vendôme (V). Taka metoda analiz została zastosowana po raz pierwszy w badaniach nad Pontyfikałem Płockim i stanowi uzupełnienie wcześniejszych studiów. Analizy porównawcze wykazały, że 60 z wszystkich 81 obrzędów obecnych w Pontyfikale Płockim występuje w kodeksach B i V dokładnie w takiej samej wersji albo tylko z niewielkimi zmianami, co daje 74% zgodności. 12 obrzędów z Pontyfikału Płockiego nie występuje w ogóle w kodeksach B i V (14,8%), natomiast pozostałe 9 (11%) występuje w rękopisach B i V, ale ich tekst jest inny niż PP. Ponieważ wiadomo, że kodeksy B i V powstały w Salzburgu, ogromna liczba podobieństw Pontyfikału Płockiego z B i V wskazuje wyraźnie, że jego tekst łaciński reprezentuje wersję salzburską PRG, a nie moguncką. Wyniki tych badań zaskakują całkowicie, gdyż do tej pory nikt nie sugerował pochodzenia tekstu Pontyfikału Płockiego z kręgu Salzburga ani wpływów kościelnych stamtąd na Płock w XII wieku, co nie jest dowodem na to, że dokładnie tam został spisany.

Keywords

PL

Pontyfikał Płocki; Pontyfikał Romano-Germański

EN

Pontifical of Plock; Romano-Germanic Pontifical

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2023
• Volume: 30
• Issue: 2
• Pages: 34-49

Dates

published

2023

Contributors

author

Leszek Misiarczyk

• Wydział Nauk Historycznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000295116174

References

• Pontyfikał Płocki z XII wieku. Studium liturgiczno-źródłoznawcze. Edycja tekstu, red. A. Podleś, Płock 1986.
• Pontificale Plocense I, t. 1, reprint, Pelplin 2020.
• Pontificale Plocense I, Textus et in linguam Polonam translatio, t. 2, red. L. Misiarczyk, Pelplin 2020.
• Le Pontifical Romano-Germanique du dixième siècle, t. 1-3, red. C. Vogel, R. Elze, Città del Vaticano 1963.
• Les Ordines romani, t. 1: Les manuscrits, red. M. Andrieu, Louvain 1931.
• Le Pontifical Romain au Moyen-Âge. Tome I. Le Pontifical Romain du XIIe siècle, t. 1-3, red. M.Andrieu, Città del Vaticano 1938 (ristampa anastatica 1964).
• Ewangelistarz Płocki z XII wieku. Krytyczne wydanie tekstu łacińskiego z kodeksu „Perykopy Ewangeliczne” Archiwum Diecezji Płockiej, red. L. Misiarczyk, B. Degórski, Warszawa 2016.
• Monumenta Poloniae Historica, Warszawa 1961.
• Abraham Wł., Zawarcie małżeństwa w pierwotnym prawie polskim, Lwów 1925.
• Brzeziński D., Leszkiewicz B., Zapiski liturgiczne w kodeksie Biblii Płockiej z XII wieku. Studium źródłoznawcze i edycja tekstu, Płock 2005.
• Erdmann C., Forschungen zur politischen Ideenwelt der Frühmitelalters, Berlin 1951.
• Grajewski Cz., Śpiewy w Pontificale Plocense I, w: Studia nad Pontificale Plocense I, red. H. Seweryniak, W. Liszewska, t. 1, Pelplin 2020, s. 192-249.
• Kozłowska-Budkowa Z., Płockie zapiski z 1148 r., „Roczniki Humanistyczne”, 44/1930, s. 341-348.
• Kowalski W., Podstawy prawne odzyskania Pontyfikału Płockiego, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 11-18.
• Kuhnke M., Habent sua fata manuscripta. Historia trudnych powrotów Biblii Płockiej i Pontyfikału Płockiego do zbiorów Biblioteki Seminarium Duchownego w Płocku, w: Zabytki Kościoła Płockiego 1939-2019, red. B. Piotrowska, Płock 2019, s. 15-26.
• Leleń A., Muzyczne tajemnice Pontyfikału Płockiego z XII wieku, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 85-94.
• Liszewska W., Badania materiałów w analizie kodykologicznej i paleograficznej Pontificale Plocense I, w: Studia nad Pontificale Plocense I, red. H. Seweryniak, W. Liszewska, t. 1, Pelplin 2020, s. 309-342.
• Liszewska W., Stan zachowania a założenia ochrony konserwatorskiej pergaminowego rękopisu Pontificale Plocense I, w: Studia nad Pontificale Plocense I, red. H. Seweryniak, W. Liszewska, t. 1, Pelplin 2020, s. 345-360.
• Liszewska W., Tomaszewski J., Wstępna analiza kodykologiczna, technologiczna i konserwatorska Pontyfikału Płockiego, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 19-45.
• Michalak J., Zarys liturgiki, Płock1939.
• Misiarczyk L., Zapiski o cudach z 1148 r. w Biblii Płockiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 104/2015, s. 189-201.
• Misiarczyk L., Pontyfikał Płocki – ogólna charakterystyka i treść, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 47-72.
• Nowowiejski A.J., Płock. Monografia historyczna, wyd. 2, Płock 1930.
• Nowowiejski A.J., Rezurekcja, w: Encyklopedia kościelna, Warszawa 1899, t. 23, s. 375.
• Parkes H., The Making of Liturgy in the Ottonian Church. Books, Music and Ritual in Mainz, 950-1050, Cambridge 2015.
• Parkes H., Questioning the Authority of Vogel and Elze’s Pontifical romano-germanique, w: Understanding Medieval Liturgy. Essays in Interpretation, red. S. Hamilton, H. Gittos, Aldershot 2016, s. 75-101.
• Parkes H., Henry II, Liturgical Patronage and the Birth of the „Romano-German Pontifical”, “Early Medieval Europe”, 28/2020 s. 104-141.
• Rojewski A., Z dziejów pontyfikału – liturgicznej księgi biskupa, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 73-84.
• Schramm P.E., Der Krönung in Deutschland bis zum Beginn des Sachlischen Hauses (1028), „Zeitschrift für Rechtsgeschichte“, 24/1935, s. 184-332.
• Seweryniak H., Adesto precibus nostris, adesto sacramentis. Przyczynek do refleksji teologicznej nad Pontyfikałem Płockim z XII wieku, w: Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza, red. D. Majewski, Płock 2016, s. 95-145.
• Seweryniak H., Mundi Conditor, Luminis autor, syderium fabricator. Hermeneutyka teologiczna Pontificale Plocense I, XII/XII w., w: Studia nad Pontificale Plocense I, red. H. Seweryniak, W. Liszewska, t. 1, Pelplin 2020, s. 12-190.
• Tomaszewski J., Analiza kodykologiczna i paleograficzna Pontificale Plocense I, w: Studia nad Pontificale Plocense I, red. H. Seweryniak, W. Liszewska, t. 1, Pelplin 2020, s. 255-308.
• Vogel C., Le Pontifical Romano-Germanique du Xe siècle. Éléments constitutif, „Revue des Sciences religieuses“, 32/1958, s. 113-167.
• Vogel C., Précisions sur la date et l’ordonnance primitive du Pontifical romano-germanique, „Ephemerides liturgicae“, 74/1960, s.145-162.
• Vogel C., Le pontifical romano-germanique du Xe siècle: nature, date et importance du document, „Cahiers de civilisation médiévale“, 6/1963, s. 27-48.
• Vogel C., Contenu et ordonnance du pontifical romano-germanique, w: Atti del VI Congresso Internazionale di Archeologia Cristiana, Ravenna 23-30 Settembre 1962, Pontifico Istituto di Archeologia Cristiana, Città del Vaticano 1965, s. 243-265.
• Vogel C., Introduction aux sources de l’histoire du culte chrétien au moyen âge, Centro italiano di studi sull’alto medioevo, Spoleto 1966.

Identifiers

DOI

10.21697/sc.2023.30.2.3

Biblioteka Nauki

28407261