Wpływ czynników kulturowych na upadek cywilizacji grenlandzkich Wikingów

• Authors: Ryszard F. Sadowski

Title variants

EN

The influence of cultural factors on the collapse of the Greenland Norse civilization

Abstracts

EN

The understanding of the collapse of ancient civilizations is important for the understanding of very complex process happening in our civilization. The Earth is put in danger due to many reasons and some of them do not change throughout history. Because of the global range of human actions, the power reached by contemporary man is much more dangerous than it used to be centuries ago. Therefore, the understanding of the past collapses is crucial for the safety of our global village. The article shows the reasons for the collapse of the Greenland Norse civilization. It seems that the main reason was climate change but it also seems that the Greenland Norse could have survived, or at least postponed the collapse. The author indicates that cultural factors were the roots of ecological degradation and the lack of economic adaptation. The Norse knew the Inuit and their adaptive strategies but did not learn from them. It seems that the collapse of the Greenland Norse civilization was the choice of the Norse’s elite. The leaders kept the society in a risky balance in order to rule over them, but finally, the fragile equilibrium was shattered and caused the collapse.

PL

Zrozumienie upadku starożytnych cywilizacji jest ważne dla zrozumienia bardzo złożonego procesu zachodzącego w naszej cywilizacji. Ziemia jest narażona na niebezpieczeństwo z wielu powodów, a niektóre z nich nie zmieniają się na przestrzeni dziejów. Ze względu na globalny zasięg ludzkich działań i potęgę jaką dysponuje obecnie człowiek Ziemia jest dziś bardziej zagrożona niż przed wiekami. Zrozumienie przeszłości jest więc kluczowe dla bezpieczeństwa naszej globalnej wioski. W artykule przedstawiono możliwe przyczyny upadku cywilizacji grenlandzkich Wikingów. Wydaje się, że główną przyczyną upadku były zmiany klimatyczne. Wydaje się jednak także, że grenlandzcy Wikingowie mogli przetrwać, a przynajmniej opóźnić swój upadek. Autor wskazuje, że czynniki kulturowe były źródłem degradacji ekologicznej i braku adaptacji ekonomicznej. Wikingowie znali Inuitów i ich strategie adaptacyjne, ale nie wykorzystali tej wiedzy w żaden sposób. Wydaje się, że upadek cywilizacji grenlandzkich Wikingów był wyborem ich elity. Przywódcy utrzymywali bowiem społeczeństwo w ryzykownej równowadze, aby nad nim skutecznie panować, ostatecznie jednak krucha równowaga została zaburzona i przyczyniła się do upadku tej cywilizacji.

Keywords

PL

grenlandzcy Wikingowie; Grenlandia; upadek cywilizacji; czynniki kulturowe; czynniki środowiskowe

EN

Greenland Norse; Greenland; civilization collapse; cultural factors; environmental factors

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2008
• Volume: 6
• Issue: 1
• Pages: 129-152

Dates

published

2008

Contributors

author

Ryszard F. Sadowski

• Instytut Ekologii i Bioetyki, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,

• https://orcid.org/0000000254522168

References

• Buckland, Paul C., Tom Amorosi, Lisa K. Barlow, Andrew J. Dugmore, Paul A. Mayewski, Thomas H. McGovern, Astrid E. J. Oglivie, Jon P. Sadler, and Peter Skidmore. 1996. “Bioarchaeological and climatological evidence for the fate of Norse farmers in medieval Greenland.” Antiquity 70(276): 88-96. https:// doi.org/10.1017/S0003598X00082910.
• Carneiro, Robert L. 1968. “Cultural adaptation.” In International Encyclopaedia of the Social Sciences, vol. 3, edited by David Sills, 551-554. New York: Macmillan.
• Clough, Stephen B. 1951. The Rise and Fall of Civilization. New York: McGraw-Hill.
• Cohen, Yehudi A. 1968. “Culture as Adaptation.” In Man in Adaptation. The Cultural Present, edited by Yehudi A. Cohen, 40-60. Chicago: Aldine Publishing Company.
• Diamond, Jared. 2005. Collapse. How Societies Choose to Fail or Succeed. New York: Viking Penguin.
• Fernandez-Armesto, Felipe. 2008. Cywilizacje. Kultura, ambicje i przekształcanie natury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• GISP2. 2008. “Welcome to GISP2.” Accessed June 21, 2008. http://www.gisp2.sr.unh.edu.
• Jonas, Hans. 1985. The Imperative of Responsibility: In Search of an Ethics for the Technological Age. Chicago: Chicago University Press.
• Kroeber, Alfred L. 1944. Configurations of Culture Growth. Berkeley – Los Angeles: University of California Press.
• Lynnerup, Niels. 1996. “Paleodemography of the Greenland Norse.” Arctic Anthropology 33(2): 122-136.
• McGhee, Robert. 2008. Inuit and Norsemen in Arctic Canada A.D. 1000 to 1400. Accessed June 21, 2008. http://www.civilization.ca/ cmc/archeo/oracles/norse/40.htm.
• McGover, Thomas H. 1979. Paleoeconomy of Norse Greenland: Adaptation and Extinction in a Tightly Bounded Ecosystem. New York: Columbia University.
• McGovern, Thomas H., Gerald F. Biegelow, Thomas Amorosi, and Daniel Russell. 1996. “Northern Islands, Human Error, and Environmental Degradation.” In Case Studies in Human Ecology, edited by Daniel G. Bates, and Susan H. Lees, 103-152. New York–London: Plenum Press.
• McGovern, Thomas. 1990. “The Archaeology of the Norse North Atlantic.” Annual Review of Anthropology 19(1): 331-351.
• Melko, Matthew. 1969. The Nature of Civlizations. Boston: Porter Sargent. Pringle, Heather. 1997. “Death in Norse Greenland.” Science 275(5302): 924-926.
• Rutherford, George K. 1995. “Soils of Some Norse Settlements in Southwestern Greenland.” Arctic 48(4): 324-328.
• Tainter, Joseph A. 2004. The Collapse of Complex Societies. Cambridge: Cambridge University Press.
• Wikipedia. 2008. “History of Greenland.” Accessed June 21, 2008. http://en.wikipedia. org/wiki/History_of_Greenland.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2008.6.1.09

Biblioteka Nauki

1817535