Zgoda domniemana a cele transplantacji

• Authors: Piotr Ochotny

Title variants

EN

A presumed consent in a transplantology context

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor w swoim artykule zwraca uwagę na problem zgody domniemanej, i szerzej prawo do samostanowienia sięgającego poza granice życia człowieka, w kontekście celów transplantacji. Podstawowy akt prawny zawierający uregulowania dotyczące transplantacji, a mianowicie Ustawa z dnia 01.05.2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1411), wylicza cztery cele, dla których mogą być pobierane komórki, tkanki i narządy ze zwłok ludzkich: diagnostyczny, terapeutyczny, naukowy i dydaktyczny. Zgodnie z art. 5 ust. 1 „pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu”. Zapis ten jest przykładem tzw. zgody domniemanej, na podstawie której przyjmuje się, iż dany człowiek za życia wyraził się aprobująco o możliwości ofiarowania swoich organów, a więc faktycznie nie złożył odpowiedniego sprzeciwu, podważającego domniemanie zgody. Sformułowanie „w celu ich przeszczepienia” wyraźnie wskazuje, że instytucja sprzeciwu ma zastosowanie jedynie w przypadku pobierania tkanek, komórek i narządów w celach leczniczych. Dawca nie ma jednak prawa do wyrażania ewentualnego sprzeciwu wobec pozostałych celów: diagnostycznego, naukowego i dydaktycznego. W celu rozwiązania swoistego impasu prawnego proponuje się rozszerzenie zakresu zgody domniemanej.

EN

The author, in his paper, pays close attention to a presumed consent and wider a right to self-determination, which is meant as an act of decision in a transplantology context. Polish legislation of transplantation from 2005 in article 4 lists four reasons for transplantation of organs: post-mortem autopsy, therapeutic, academic and didactic. Simultaneously, article 5 states that transplantation of organs for a therapeutic reason is possible when the deceased person distinctly hadn’t disagreed for such an action. If there are no clear objections against transplantation, and the deceased person does not carry a note of which could suggest otherwise, the physician can legally assume that the person had agreed for an organ sampling (from a presumed consent). A phrase “for a therapeutic reason” evidently points out that donor’s disagreement is only valid in a face of organ, tissue and cell harvest for a medicinal cause. However, organs sampling: post-mortem autopsy, which is both academic and didactic as, does not fall under the same regulations, as it will be conducted regardless of presence or lack of permit of family or the will statement of the deceased one. On the other side, every organ sampling for academic and didactic reasons, requires a separate declaration from a donor as lack of their disagreement is not sufficient in this case. To resolve this forensic-legal deadlock, it is suggested to extend a presumed consent of organs sampling.

Keywords

PL

zgoda domniemana; cele transplantacji; transplantologia; prawo do samostanowienia; sprzeciw; zgoda domniemana; cele transplantacji; transplantologia; prawo do samostanowienia; sprzeciw

EN

a presumed consent; transplantation targets; transplantology; the right of self-determination; disagreement

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2017
• Volume: 15
• Issue: 3
• Pages: 29-35

Dates

published

2017-09-30

Contributors

author

Piotr Ochotny

References

• Biesaga T., 2006, Wobec zgody domniemanej i zawłaszczania zwłok do transplantacji, Medycyna Praktyczna Ginekologia i Położnictwo, Vol. 2, 9-13.
• Bogusławski S. (red.), 1987, Mała encyklopedia medycyny, Wyd. PWN, Warszawa.
• Bołoz W., 2007, Bioetyka a prawa człowieka, Warszawa.
• Breczko A., 2011, Podmiotowość prawna człowieka w warunkach postępu biotechnomedycznego, Wyd. Temida 2, Białystok.
• Duda J., 2004, Transplantacja w prawie polskim. Aspekty karnoprawne, Wyd. Zakamycze, Kraków.
• Duda J., 2011, Cywilnoprawna problematyka transplantacji medycznej, Wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• Gomułka W.S., Rewerski W., 2000, Encyklopedia zdrowia, Wyd. PWN, tom II, Warszawa.
• Guzik-Makaruk E.M., 2008, Transplantacja organów, tkanek i komórek w ujęciu prawnym i kryminologicznym, Wyd. Temida 2, Białystok.
• Kamiński A., Uhrynowska-Tyszkiewicz I., Wanyura H., 2011, Wymogi prawne dotyczące stosowania ludzkich biostatycznych przeszczepów tkankowych w chirurgii czaszkowo-szczękowo-twarzowej i stomatologiczne, Journal of Stomatology, Vol. 64, 521-534.
• Koreywo M., 1969, Medycyna dzisiejsza, Wyd. PZWL, Warszawa.
• Kowalewska B., Truszkowska E., Klimaszewska K., 2013, Przeszczepianie narządów w opinii społeczeństwa na przykładzie studentów – podstawy teoretyczne, w: Krajewskiej-Kułak E., Łukaszuk C.R., Lewko J., Kułak W. (red.), „W drodze do brzegu życia”, tom XI, Wyd. Duchno, Białystok, 133-147.
• Krąpiec M.A., 1997, Natura ludzkiej wolności, Człowiek w Kulturze Vol. 9, 21-31.
• Kubicki L. (red.), 2003, Prawo Medyczne, Wyd. Urban & Partner, Wrocław.
• Nesterowicz M., Śliwka K., 2009, Pobieranie ze zwłok komórek, tkanek i narządów do celów naukowych – problem prawny i medyczny, Prawo i Medycyna, Vol. 4, 5-12.
• Ptaszek G., Stołecka B., Mroczkowska R., 2016, Transplantacja – nadzieja na nowe życie, w: Krajewskiej- Kułak E., Łukaszuk C.R., Lewko J., Kułak W. (red.), „W drodze do brzegu życia”, tom XIV, Wyd. Duchno, Białystok, 102-112.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagań dla kandydata na dawcę komórek, tkanek lub narządu (Dz.U.2006.79.556).
• Szmidt J., 2003, Podstawy chirurgii – podręcznik dla lekarzy specjalizujących się w chirurgii ogólnej, Wyd. Medycyna Praktyczna, tom 1, Kraków.
• Tokarczyk R., 2000, Zarys regulacji transplantacji organów ludzkich, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Vol. 62, z. 1, 15-31.
• Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U.2005.169.1411)
• Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U.2005.226.1943).
• Wałaszewski J., Stryjenka–Rowińska D., 2004, Dawcy narządów unaczynionych, w: Rowiński W., Wałaszewski J., Pączek I. (red.), Transplantologia kliniczna, Wyd. PZWL, Warszawa, 35-38; 48-49.
• Wiśniewska-Śliwińska H., 2014, Ocena potrzeb edukacyjnych na rzecz świadomej transplantacji i donacji narządów, w: Krajewskiej-Kułak E., Łukaszuk C.R., Lewko J., Kułak W. (red.), „W drodze do brzegu życia”, tom XII, Wyd. Duchno, Białystok, 184-196.
• Wolf P., Boudjema K., Ellero B., Cinqualbre J., 1993, Transplantacja narządów. Kompendium, tłum. S. Michowicz, J. Michowicz, D. Patrzałek, Wyd. Volumed, Wrocław.
• Wróbel J., 1996, Zgoda domniemana w Polskiej ustawie transplantacyjnej. Wątpliwości i obawy natury etycznej, w: Marcol A. (red.), „Etyczne aspekty transplantacji narządów. Materiały z sympozjum z Kamienia Śląskiego 15-16.04.1996”, wyd. Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
• Youngson R.M., 1997, Słownik encyklopedyczny – medycyna, Wyd. RTW, Collins, 404.
• Zgoda domniemana a cele transplantacji 35 Rozental K., 1992, Nowe uregulowania ustawowe dotyczące transplantologii, Przegląd Sądowy Vol. 9.
• Żaba Cz., Świderski P., Żaba Z., Grześkowiak M., 2009, Prawno-medyczne aspekty pobierania narządów ze zwłok, Nowiny Lekarskie, Vol. 78, z. 2, 159-164.
• Żelichowski M., 2007, Pobranie komórek, tkanek i narządów: zgoda jest regułą sprzeciw wyjątkiem, Rzeczypospolita, 25.09.2007, 7.
• Żelichowski M., 2009, Aspekty prawne transplantacji, Medycyna Praktyczna, Vol. 1, 145-147.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2017.15.3.03