Dawstwo narządów w świetle polskiej ustawy transplantacyjnej

• Authors: Piotr Ochotny

Title variants

EN

Organ donation in polish transplantation regulations

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Bez wątpienia największym problemem medycyny transplantacyjnej jest mała ilość dawców przy równoczesnym, ciągle wzrastającym, zapotrzebowaniu na tkanki i narządy. Celem artykułu jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: czy i w jakim stopniu polska ustawa transplantacyjna z 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów poszerza krąg potencjalnych dawców organów. W przekonaniu autora polskie regulacje prawne w zakresie transplantologii sprzyjają w optymalny sposób pozyskiwaniu organów. Po pierwsze, pobieranie organów od dawców zmarłych regulowane jest zgodnie z modelem tzw. zgody domniemanej, na podstawie której przyjmuje się, iż dany człowiek za życia wyraził się aprobująco o możliwości ofiarowania swoich organów, a więc faktycznie nie złożył odpowiedniego sprzeciwu, podważającego domniemanie zgody. Po drugie, ustawodawca, posługując się nieostrą klauzulą generalną „szczególnych względów osobistych”, dopuszcza możliwość pobrania komórek, tkanek czy narządów w celu przeszczepienia u żywego dawcy niespokrewnionego z biorcą. Po trzecie, ustawa zezwala na pobranie od  anonimowych dawców szpiku i innych regenerujących się komórek i tkanek. Po czwarte, w myśl polskiej ustawy transplantacyjnej dopuszczalne jest przeszczepienie ludziom w celach leczniczych komórek, tkanek lub narządów pochodzących od zwierząt. Oczywiście, nie oznacza to, że regulacji transplantacyjnych nie można doskonalić. Należy jednak podkreślić, że zasadniczą przyczyną spadającej liczby transplantacji jest niski poziom świadomości społecznej powodowany brakiem strategii edukacyjnej. Towarzyszy temu atrofia postaw współczujących.

EN

The key problem for the modern transplantation practice is the decrease of the number of donors in view of constantly rising demand for tissues and organs. This article is an attempt to respond to the question about whether and to what extent Transplant Act on Cells, Tissues and Organ Retrieval and Transplantation of 1st July 2005 counteracts the decrease of the number of transplants. The author takes the view that Polish transplantation regulations create a favourable environment for organ donation. First of all, article 5 states that transplantation of organs for a therapeutic reason is possible when the deceased person distinctly hadn’t disagreed for such an action. If there are no clear objections against transplantation, and the deceased person does not carry a note of which could suggest otherwise, the physician can legally assume that the person had agreed for an organ sampling (from a presumed consent). Second, Polish law allows organ donation from a living unrelated donors if particular personal reasons justify it. Three, Polish transplantation regulations accept also donation from anonymous donors of bone marrow and other regenerating cells or tissues. Finally, the law admits transplantation of cells, tissues and organs coming from animals to people for healing purposes. That does not actually mean that the existing law is ideal. It must be stressed, however, that the main reason of the decrease of the number of transplants in Poland is the disastrously insufficient state of social consciousness caused by the insufficient public education and lack of educational strategy.

Keywords

PL

transplantologia; dawstwo; zmarły dawca; żywy dawca; dawstwo anonimowe; ksenotransplantacja; transplantologia; dawstwo; zmarły dawca; żywy dawca; dawstwo anonimowe; ksenotransplantacja

EN

transplantology; donation; deceased donor; living donor; donation anonymous; xenotransplantation

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2019
• Volume: 17
• Issue: 3
• Pages: 45-52

Dates

published

2019-09-30

Contributors

author

Piotr Ochotny

References

• Biesaga T., 2006, Wobec zgody domniemanej i zawłaszczania zwłok do transplantacji, Medycyna Praktyczna Ginekologia i Położnictwo, vol. 2, 9-13.
• Cierpka L., Caban A., 2015, Biotechnologiczne i medyczne podstawy ksenotransplantacji, w: Durlik M., Cierpka L. (red.), Transplantologia kliniczna. Zasady ogólne, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań, 345-355.
• Durlik M., Cierpka L., 2015, Przedmowa, w: Durlik M., Cierpka L. (red.), Transplantologia kliniczna. Zasady ogólne, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań, 15.
• Fikus M., 1999, Zwierzęta transgeniczne, w: Chyrowicz B. (red.), Klonowanie człowieka. Fantazje –zagrożenia – nadużycia, TN KUL, Lublin, 93-106.
• Haberko J., 2011, „Szczególne względy osobiste” a przeszczep od żywego dawcy, Państwo i Prawo, vol. 7-8, 44-53.
• Jankowski Z., Milecka A., Raszeja S., 2009, Prawne podstawy przeszczepiania narządów, w: Rutkowski B., Kaliciński P., Śledziński Z., Wujtewicz M., Milecka A., Wytyczne dotyczące zasad zgłaszania, kwalifikacji i przygotowania zmarłych dawców do pobrania narządów, Via Medica, Gdańsk, 12-23.
• Kubicki L., 2000, Prawo medyczne – próba ustalenia zakresu, Prawo i Medycyna, vol. 5, 19-26.
• Leszczyński L., Maroń G., 2013, Pojęcie i treść zasad prawa i generalnych klauzul odsyłających. Uwagi porównawcze, Annales UMCS. Sectio G., vol. 60, nr 1, 81-91.
• Nowacka M., 1998, Etyczno-prawne kwestie otwarte w polskim Kodeksie Etyki Lekarskiej, Idea: Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, vol. 10, 147-157.
• Ochmański J., 2011, Regulacje prawne a wyzwania współczesnej medycyny transplantacyjnej. Problematyka poszerzenia kręgu dawców organów nieregenerujących się, w: Such J., Wiśniewski J. (red.), Z filozoficznych, etycznych i prawnych zagadnień transplantacji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 81-100.
• Poltransplant. Statystyka 2017, http://www.poltransplant.org.pl/statystyka_2017.html, dostęp: 25.06.2018.
• Radwański Z., Zieliński M., 2001, Uwagi de lege ferenda o klauzulach generalnych w prawie prywatnym, Przegląd Legislacyjny, vol. 2, 11-16.
• Raniszewska-Wyrwa A., 2010, Transplantologia eksperymentalna. Ksenotransplantacje – nadzieja czy zagrożenie, Humanistyka i Przyrodoznawstwo, vol. 16, 277-289.
• Schweitzer A., 1974, Życie, PAX, Warszawa.
• Singer P., 1998, O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, PIW, Warszawa.
• Smorąg Z., Słomski R., 2005, Ksenotransplantacja – możliwości i ograniczenia, Nauka, vol. 4, 133-148.
• Tokarczyk R., 2000, Zarys regulacji transplantacji organów ludzkich, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, vol. 62, z. 1, 15-31.
• Żaba C., Świderski P., Żaba Z., Grześkowiak M., 2009, Prawno-medyczne aspekty pobierania narządów ze zwłok, Nowiny Lekarskie, vol. 78, z. 2, 159-164.
• Żelichowski M., 2009, Aspekty prawne transplantacji, Medycyna Praktyczna, vol. 1, 145-147.
• Akty prawne:
• Kodeks Etyki Lekarskiej, tekst jednolity z 2 stycznia 2004 r., zawierający zmiany uchwalone w dniu 20 września 2003 r. przez Nadzwyczajny VII Krajowy Zjazd Lekarzy.
• Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U.2005.169.1411).
• Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U.1995.138.682).
• Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U.2005.226.1943).
• Wytyczne Zespołu Prawnego Krajowej Rady Transplantacyjnej dla Komisji Etycznej w zakresie interpretacji klauzuli „szczególnych względów osobistych” przy pobraniu narządów od żywych dawców niespokrewnionych, 2013, Poltransplant. Biuletyn Informacyjny, 21, 107.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2019.17.3.05