Właściwe rozumienie człowieka podstawą zrównoważonego rozwoju – antropologia encykliki Laudato Si’

• Authors: Jacek Meller

Title variants

EN

Proper understanding of man as a basis for sustainable development: The anthropology of the Laudato si’ encyclical

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Fundamentalną przyczyną współczesnego kryzysu ekologicznego jest sposób, w jaki ludzkość rozumie swoje miejsce w świecie i relacje do niego. Od początku nowożytności zdaje się tu panować „antropocentryzm” dający człowiekowi prawo do nieograniczonego zaspokajania swych potrzeb kosztem środowiska. Koncepcja ta, wzmocniona nowożytnymi poglądami na rolę nauki, wolność jednostki i prawa ekonomii, pozwoliła uzasadnić rabunkową gospodarkę prowadzącą do zniszczenia nie tylko środowiska naturalnego, lecz także środowiska społecznego człowieka, wielu pozbawiając dostępu do podstawowych środków potrzebnych do życia. Papież Franciszek w encyklice Laudato si’ nie nawołuje jednak do porzucenia antropocentryzmu jako takiego: obecny w kulturze Zachodu nazywa „wypaczonym” i wzywa do powrotu do jego właściwego, biblijnego rozumienia. W nim człowiek, podobny do Boga, ma na Jego wzór opiekować i troszczyć się o całe stworzenie.

EN

The fundamental reason for the contemporary ecological crisis is the current way of understanding of the human role in the world and the relationship between humans and the world. From the beginning of the modern period, anthropocentrism has appeared to be a leading idea, one which gives humans the right to meet their own needs at the expense of the environment, without limits. This idea, supported by modern concepts of science, liberty and economy, has justified overexploitation which destroys both the natural or social environment. Pope Francis, in the encyclical letter Laudato si’, urges the renewal of anthropocentrism rather than rejecting it. Its current form in Western culture, however, the pope calls a ‘tyrannical’ and ‘distorted’ anthropocentrism and calls to metanoia, to restore the attitude inherent in the Biblical idea of creation: man is to care about all the world, as God does.

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2019
• Volume: 17
• Issue: 4
• Pages: 45-53

Dates

published

2019-12-31

Contributors

author

Jacek Meller

References

• Dołęga J. M., 2001, Z filozofii nauk ekologicznych, w: Dołęga J.M., Czartoszewski J.W., Skowroński A. (red.), Ochrona środowiska społeczno-przyrodniczego w filozofii i teologii, Wyd. UKSW, Warszawa, 25-37.
• Dyk W., 2002, Między zoologiczną koncepcją człowieka a antropologiczną wizją zwierzęcia, „Studia Philosophiae Christianae” 37, 2, 126-138.
• Franciszek (papież), Encyklika „Laudato si’. W trosce o wspolny dom”, Watykan 2015.
• Franciszek (papież), Paradoks marnotrawstwa i nadmiernej konsumpcji. Przesłanie wideo do uczestników spotkania „Idee Expo 2015”, 7 lutego 2015 r., https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/przemowienia/idee-expo_07022015.html, dostęp: 11.09.2015.
• Franciszek (papież), Skażeni przez kulturę odrzucania. Audiencja generalna 5 czerwca 2013, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/audiencje/ag_05062013.html, dostęp: 11.09.2015.
• Franciszek (papież), Solidarność między pokoleniami. Przesłanie z okazji 47. Tygodnia Społecznego Katolików Włoskich, 12 września 2013, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/przemowienia/tydzien-spoleczny_11092013.html, dostęp: 11.09.2015.
• Francuz G., 2011, Strategie przypisywania statusu moralnego istotom żywym, Opole.
• Jan Paweł II, 1981, Encyklika „Laborem exercens”, Watykan.
• Jan Paweł II, 1989, Orędzie na światowy Dzień Pokoju 1990 r. „Pokój z Bogiem Stwórcą – pokój z całym stworzeniem”, L’Osservatore Romano, wyd. pol., nr 12, 21-22.
• Jan Paweł II, 1991, Encyklika „Centesimus annus”, Watykan.
• Jan Paweł II, 1999, Zrównoważony rozwój. Przemówienie do członków Papieskiej Akademii Nauk (12.03.1999 r.), L’Osservatore Romano, wyd. pol., nr 5-6, 56-57.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, 1992, Watykan.
• Klimski M., 2014, Antropocentryczna a biocentryczna koncepcja etyki środowiskowej na przykładzie ujęć Tadeusza Ślipki i Zdzisławy Piątek, Rocznik Tomistyczny, 3, 187-204.
• Kośmicki E., 1998, Etyka ekologiczna a koncepcja „trwałego rozwoju”, w: Tyburski Z. (red.), Etyka środowiskowa. Teoretyczne i praktyczne implikacje, wyd. UMK, Toruń, 71-82.
• Łośko P., 2015, Miejsce człowieka w przyrodzie. Biocentryzm Zdzisławy Piątek vs antropologia Tadeusza Ślipki i Piotra Mazura, Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 21, 1, 40-65.
• Łukomski J., 2000, Próba zbudowania chrześcijańskiej etyki środowiska naturalnego, wyd. Jedność, Kielce.
• Łukomski J., 2001, Historyczne i filozoficzne uwarunkowania antropocentrycznej etyki środowiska naturalnego, w: Dołęga J. M., Czartoszewski J.W., Skowroński A. (red.), Ochrona środowiska społeczno-przyrodniczego w filozofii i teologii, wyd. UKSW, Warszawa, 247-262.
• Migus Z., 1998, Teoretyczne i praktyczne implikacje holistycznej etyki środowiskowej, w: Tyburski Z. (red.), Etyka środowiskowa. Teoretyczne i praktyczne implikacje, wyd. UMK, Toruń, 145-152.
• Papuziński A., 1998, Przyczyny współczesnego kryzysu ekologicznego jako problem filozoficzny, „Studia Philosophiae Christianae” 34, 1, 99-108.
• Paweł VI, List do Maurice Stronga Sekretarza Generalnego Konferencji Narodów Zjednoczonych o ochronie środowiska człowieka z 1 czerwca 1972, http://w2.vatican.va/content/paul-vi/en/messages/pont-messages/documents/hf_p-vi_mess_19720605_conferenza-ambiente.html, dostęp: 02.11.2018.
• Pawłowski A., 1999, Odpowiedzialność człowieka za przyrodę, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Lubelskiej, Lublin.
• Piątek Z., 1998, Etyka środowiskowa. Nowe spojrzenie na miejsce człowieka w przyrodzie, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków.
• Schoonenberg P., 1972, Boży świat w stwarzaniu, wyd. PAX, Warszawa.
• Sobór Watykański II, 1965, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et Spes”, Watykan.
• Tyburski W., 1993, Pojednać się z Ziemią. W kręgu zagadnień humanizmu ekologicznego, Toruń.
• Tyburski W., 2001, Etyka środowiskowa – przedmiot, stanowiska i propozycje, w: Sareło Z. (red.), Meandry etyki, wyd. Wszechnicy Mazurskiej, Olecko, 131-182.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2019.17.4.05