Nieodzowna utopia wartości. Aksjologiczne znaczenie myślenia utopijnego

• Authors: Katarzyna Łukaszewska

Title variants

EN

An Indispensable Utopia of Values. Axiological Significance of Utopian Thinking

IT

An Indispensable Utopia of Values. Axiological Significance of Utopian Thinking

RU

An Indispensable Utopia of Values. Axiological Significance of Utopian Thinking

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Utopia jest dla człowieka nieodzowna ‒ prowokuje do myślenia, rzuca wyzwania, nie boi się niemożliwego. Dzięki absolutyzacji zdolność do refleksji określa kierunek rozwoju, jego wymiar i znaczenie. Dla aksjologii utopia jest podstawą wcielania w życie wartości o bezwzględnym charakterze, nawet jeśli ich poznanie opiera się na szczególnym rodzaju autonomicznego i intuicyjnego samozobowiązania. Nie można nikogo zmusić do realizowania wartości, ale można nimi zarazić poprzez osobiste zaangażowanie w aksjologiczną utopię, która otwiera na nierelatywność, niewymierność, umiar i zrównoważenie w rozwoju. Utopia wartości przybliża nas do istnienia czegoś, co nie jest wyłącznie relatywne, zależne, uwarunkowane. Teoria wartości bezwzględnych tłumaczy utopijny sens tworzenia zharmonizowanej hierarchii wartości i szukania obiektywnych wartościowań, służących nie tylko pojęciu zrównoważonego rozwoju, lecz także szeroko rozumianej idei wspólnego dobra, wspólnotowego wysiłku.

EN

Utopia is indispensable for man - it is thought-provoking, challenging, and it defies the impossible. Thanks to absolutisation, the ability to reflect determines the direction of development, its dimension and meaning. For axiology, utopia provides the basis for putting absolute values into practice, even if the process of their cognition is based on a special kind of autonomous and intuitive self-commitment. We cannot be compelled to pursue values, but we can be inspired to cherish them by the example of personal involvement in an axiological utopia, opening us up to non-relativity, immeasurability, moderation, and sustainability in development. The utopia of values brings us closer to the existence of something that is not solely relative, dependent, conditioned. The theory of absolute values explains the utopian sense of creating a harmonised hierarchy of values, and seeking objective valuations, serving not only the concept of sustainable development but the broadly understood idea of the common good, the community effort.

Keywords

PL

wartości; utopia; etyka; aksjologia; wartość bezwzględna; wartości; utopia; etyka; aksjologia; wartość bezwzględna

EN

value; utopia; ethics; axiology; absolute values

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2020
• Volume: 18
• Issue: 2
• Pages: 7-16

Dates

published

2020-06-30

Contributors

author

Katarzyna Łukaszewska

References

• Baczko, Bronisław. 2016. Światła utopii. Warszawa: IFIS PAN.
• Bregman, Rutger. 2018. Utopia dla realistów. Warszawa: Czarna Owca.
• Elzenberg, Henryk. 1991. Z filozofii kultury. Kraków: Znak.
• Elzenberg, Henryk. 2002. Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu. Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Halpin, David. 2003. Hope and Education. The Role of the Utopian Imagination, London–New York: Routledge Falmer.
• Heidegger, Martin. 1994. Bycie i czas. Warszawa: PWN.
• Hull, Zbigniew. 2003. „Filozofia zrównoważonego rozwoju”. W Filozoficzne i społeczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju, red. Artur Pawłowski, 15–25. Lublin: PAN.
• Kotarbiński, Tadeusz. 1958. „Zasady etyki niezależnej”. Studia filozoficzne 2 (1): 3–13.
• Kozłowski, Michał. 2008. „Granice utopii”. W Spotkania z utopią w XXI wieku, red. Piotr Żuk, 215–219. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Lorczyk, Andrzej. 1998. „O nadwartości, powinności i sensie. Prolegomena rekonstrukcji późnej aksjologii Elzenberga”. W Człowiek wobec wartości w filozofii Henryka Elzenberga, red. Andrzej Lorczyk, 93–126. Warszawa: Polskie Towarzystwo Filozoficzne Stakroos.
• Pasterniak, Wojciech. 1995. Przestrzeń edukacyjna. Zielona Góra: Wydawnictwo WSP.
• Perkowska-Klejman, Anna. 2017. „Utopia i refleksyjność.” W Utopia a edukacja, t. 2, red. Rafał Włodarczyk, 109–123. Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Płachciak, Adam. 2011. „Utopistyczny wymiar rozwoju zrównoważonego”. Annales. Etyka w życiu gospodarczym 14 (1): 89–98. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Pomian, Krzysztof. 2002. Oblicza XX wieku: Szkice historyczno-polityczne. Lublin: UMCS.
• Szacki, Jerzy. 1980. Spotkania z utopią. Warszawa: Iskry.
• Tatarkiewicz, Władysław. 1992. Pisma z etyki i teorii szczęścia. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wiśniewski, Ryszard. 2009. „O niektórych pożytkach studiów nad aksjologią i etyką Elzenberga”. W Elzenberg ‒ Tradycja i współczesność, red. Włodzimierz Tyburski i Ryszard Wiśniewski, 19–30. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Włodarczyk, Rafał. 2017. „O rozczarowaniu utopią i myśleniu krytycznym”. W Utopia a edukacja, t. 2, red. Rafał Włodarczyk, 49–63. Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Wojewoda, Mariusz. 2018. „Etyka jako utopia społeczna. Analiza w perspektywie filozofii wartości”. Er(r)go. Teoria–Literatura–Kultura 36 (1): 37–50.
• Zuziak, Władysław. 2012. „Czy aksjologia może przezwyciężyć ponowoczesny kryzys wartości?” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 21, 2(82): 295–310. https://doi.org/10.2478/v10271-012-0058-6.
• Zweiffel, Łukasz. 2008. Utopia. Idealna odpowiedź na nieidealną rzeczywistość. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Żuk, Piotr. 2008. „O pożytkach z utopii w życiu publicznym i naukach społecznych”. W Spotkania z utopią w XXI wieku, red. Piotr Żuk, 49–60. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2020.18.2.01