Paradoksy wyboru sposobów odżywiania się człowieka

• Authors: Katarzyna Góralczyk

Title variants

EN

Paradoxes of Choosing Human Diet

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od pierwszych dni życia człowiek ma styczność z żywnością. Dlatego wydaje się, że o żywności wie wszystko i jest specjalistą w tej dziedzinie. Jednak czy naprawdę tak jest? Celem pracy jest próba przybliżenia wiedzy na temat zalet i wad różnego typu sposobów odżywiania się tak, aby każdy człowiek mógł w pełni świadomie podejmować decyzję o wyborze diety. Człowiek ewolucyjnie i biologicznie przystosowany jest do diety zróżnicowanej, czyli do żywności pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Coraz więcej jest jednak osób wybierających i propagujących wegetarianizm, ale gdyby większość społeczeństwa podjęła taką decyzję, to ucierpiałaby różnorodność upraw, byłoby głównie zapotrzebowanie na rośliny strączkowe. Zanik bioróżnorodności miałby wpływ na wymieranie owadów pożytecznych. Podobnie jest z decyzją o wyborze żywności z produkcji konwencjonalnej czy ekologicznej. Wydaje się, że żywność ekologiczna jest zawsze zdrowsza i bezpieczniejsza dla człowieka. Żywność ekologiczna na pewno jest wolna od zanieczyszczeń pestycydami, ale obecność metali szkodliwych dla zdrowia w obu typach żywności jest już podobna. Natomiast żywność ekologiczna może być bardziej zainfekowana patogenami i w większym stopniu podatna na zanieczyszczenia biologiczne. Niezbędne jest, aby dieta człowieka uwzględniała indywidualne zapotrzebowanie energetyczne, zapotrzebowanie na wszystkie podstawowe składniki odżywcze, w tym wodę, ale także powinna stanowić przyjemność i być wyrazem kultury danego regionu.

EN

People deal with food from the first days of their lives; therefore, it seems that they know all about it, and that they are specialists in this field. However, is that really the case? The aim of this study is to highlight the advantages and disadvantages of various types of diet, to enable the reader to make conscious decisions about which one to choose. Man is evolutionarily, and biologically, adapted to a varied diet, namely, food of animal and vegetable origins. However, more and more people are choosing and promoting vegetarianism, but if that trend were followed by most of the population, crop diversity would suffer, because the demand would be mainly for legumes. Loss of biodiversity would, in turn, lead to the extinction of beneficial insects. Similarly, the decision whether to choose food from conventional or organic production has many implications. It would appear that organic food is always healthier and safer for humans. However, while organic food is certainly free from pesticide contamination, the content of harmful metals in both types of food is similar. Moreover, organic foods can be, to a greater extent, infected with pathogens or susceptible to biological contaminants. Human diet should take into account individual demand for energy, all essential nutrients, including water, but it should also provide pleasure, and reflect the culture of a given region.

Keywords

PL

żywność konwencjonalna; żywność ekologiczna; dieta zróżnicowana; dieta wegetariańska; zanieczyszczenia żywności; żywność konwencjonalna; żywność ekologiczna; dieta zróżnicowana; dieta wegetariańska; zanieczyszczenia żywności

EN

conventional food; organic food; varied diet; vegetarian diet; food contamination

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2020
• Volume: 18
• Issue: 2
• Pages: 71-80

Dates

published

2020-06-30

Contributors

author

Katarzyna Góralczyk

References

• Augustyńska-Prejsnar, Anna, Małgorzata Ormian, i Grażyna Gajdek. 2014. „Preferencje nabywcze żywności wygodnej pochodzenia drobiowego w opinii młodzieży akademickiej.” Journal of Agribusiness and Rural Development 4 (34): 17–26.
• Brzostek-Kasprzak, Bożena, Mariola Kwasek, Agnieszka Obiedzińska, i Mieczysław W. Obiedziński. 2013. „Żywność ekologiczna ‒ regulacje prawne, system kontroli i certyfikacji.” W Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym, red. Mariola Kwasek, 80–123. Warszawa, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
• Ćwiek-Ludwicka, Kazimiera. 2014a. „Potwierdzanie zgodności opakowań do żywności w łańcuchu dostaw z wymaganiami Unii Europejskiej.” Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny 58 (11–12): 36–38.
• Ćwiek-Ludwicka, Kazimiera, and Jan K. Ludwicki. 2014b. „Endocrine disruptors in food contact materials; is there a health threat?” Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 65(3): 169–177.
• Ćwiek-Ludwicka, Kazimiera. 2015. “Bisphenol A (BPA) in food contact materials ‒ new scientific opinion from EFSA regarding public health risk.” Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 66(4): 299–307.
• Dardzińska, Jolanta, Dagmara Banach, i Sylwia Małgorzewicz. 2016. „Diety roślinne a ryzyko rozwoju osteoporozy.” Forum Zaburzeń Metabolicznych 7 (3): 99–105.
• Dobrzyńska, Małgorzata M. 2015. “The impact of some xenoestrogens on mammalian male reproductive system.” Advances in Andrology Online 2(1): 41–59.
• EFSA. 2004. “Report of the scientific panel on contaminants in the food chain on provisional findings on furan in food.” EFSA Journal 137: 1–20.
• EFSA. 2008a. “Perfluorooctane sulfonate (PFOS), perfluorooctanoic acid (PFOA) and their salts. Scientific Opinion of the Panel on Contaminants in the Food Chain.” The EFSA Journal 653: 1–131. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2008.653.
• EFSA. 2008b. “Polycyclic aromatic hydrocarbons in food. scientific opinion of the Panel on Contaminants in the Food Chain.” The EFSA Journal 724: 1–114.
• EFSA. 2010. “Scientific Report of EFSA. Results of the monitoring of non-dioxin-like PCBs in food and feed.” The EFSA Journal 8 (7): 1701.
• EFSA. 2011. “Scientific Opinion on Polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) in food”. The EFSA Journal 9 (5): 2156. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2011.2156
• EFSA. 2012. “Perfluoroalkylated substances in food: occurrence and dietary exposure. Scientific Report of EFSA.” The EFSA Journal 10 (6): 2743. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2012.2743
• EFSA. 2014. Bezpieczeństwo żywności. «Od pola do stołu» ‒ bezpieczna i zdrowa żywność dla każdego. Zapewnianie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i interesów konsumentów. Bruksela: Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Społecznej Dział Informacji dla Obywateli. https://doi.org/10.2775/7888.
• EFSA. 2015. “Scientific opinion on the risks to public health related to the presence of bisphenol A (BPA) in foodstuffs: Executive summary.” The EFSA Journal, 10(6): 2743. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2015.3978.
• EFSA. 2019. “The 2017 European Union report on pesticide residues in food.” EFSA Journal 17 (6): 5743. https://doi.org.10.2903/j.efsa.2019.5743.
• FAO. 2011. Constitutional and legal protection of the right to food around the World. Rome: Food and Agriculture Organization of The United Nations. Accessed May 24, 2020. http://www.fao.org/3/a-ap554e.pdf.
• FAO/WHO. 2018. The state of food security and nutrition in the world. Building climate resilience for food security and nutrition. Rome: Food and Agriculture Organization of The United Nations. Accessed May 24, 2020. http://www.fao.org/3/i9553en/i9553en.pdf.
• FAO/WHO. 2019a. The state of food security and nutrition in the world. Safeguarding against economic slowdowns and downturns. Rome: Food and Agriculture Organization of The United Nations. Accessed May 24, 2020. http://www.fao.org/3/ca5162en/ca5162en.pdf.
• FAO/WHO. 2019b. The state of the world’s biodiversity for food and agriculture. Rome: Commission on Genetic Resources for Food and Agriculture Food and Agriculture Organization of The United Nations. Accessed May 24, 2020. http://www.fao.org/3/CA3129EN/ca3129en.pdf.
• FUSION. 2016. Stenmarck, Asa, Carl Jensen, Tom Quested, Graham Moates, Michael Buksti, Balazs Cseh, Selina Juul, Andrew Parry, Alesandro Politano, Barbara Redlingshofer, Silvia Scherhaufer, Krisi Silvennoinen, Han Soethoudt, Christine Zübert, and Karin Östergren. Estimates of European food waste levels. Stockholm: Swedish Environmental Research Institute.
• Gadomska, Joanna, Tadeusz Sadowski, i Marta Buczkowska. 2014. „Ekologiczna żywność jako czynnik sprzyjający zdrowiu.” Problemy Higieny i Epidemiologii 95 (3): 556–560.
• Gajda-Wyrębek, Joanna, i Jolanta Jarecka. 2016. „Dodatek do żywności czy substancja pomocnicza w przetwórstwie?” Przemysł Spożywczy 70 (8): 35–38.
• Gawęcki, Jan. 2011. Żywienie człowieka a zdrowie publiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• GHI. 2019. “Global hunger index the challenge of hunger and climate change.” Accessed May 24, 2020. https://www.globalhungerindex.org/pdf/en/2019.pdf.
• Góralczyk, Katarzyna, and Mark Robson. 2019a. “Distribution of biomarkers of human exposure to persistent organic pollutants from the group of organohalogen compounds as result of the impact of the environment.” Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal. https://doi.org/10.1080/10807039.2019.1594155.
• Góralczyk, Katarzyna, and Anna Majcher. 2019b. “Are the civilization diseases the result of organohalogen environmental pollution?” Acta Biochemica Polonica, 66: 123–127. https://doi.org/10.18388/abp.2017_2776.
• Góralczyk, Katarzyna. 2018. „Czy żywność ekologiczna rzeczywiście jest najlepsza?” Studia Ecologiae et Bioethicae 16 (4): 51–56. https://doi.org/10.21697/seb.2018.4.05.
• Iwanow, Krystyna, i Hanna Kunachowicz, Irena Nadolna. 2012. Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Warszawa: PZWL.
• Jaeggii, Adrian V., and Michael Gurven. 2013. “Natural Co-operators: Food sharing in humans and other primates.” Evolutionary Anthropology 22: 186–195.
• Nazarewicz, Rafał. 2007. „Wpływ stosowania diety wegetariańskiej na wybrane parametry morfologiczne i biochemiczne krwi.” Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 58 (1): 23–27.
• Ludwicki, Jan K., Katarzyna Czaja, Katarzyna Góralczyk, i Paweł Struciński. 2011. Probabilistyczna i deterministyczna ocena ryzyka w bezpieczeństwie żywności. Warszawa: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego ‒ Państwowy Zakład Higieny.
• Pawlicka, Marzena, Andrzej Starski, Monika Mania, Marzena Rebeniak, Magdalena Mazańska, Tomasz Szynal, i Jacek Postupolski. 2014. „Bezpieczeństwo materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością w UE.” Przemysł Spożywczy 68: 18–20.
• Pyrzyńska, Ewa. 2013. „Dieta wegetariańska w świetle zasad prawidłowego odżywiania – postawy i zachowania wegetarian w Polsce.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 906: 27–36.
• Pyrzyńska, Ewa. 2018. „Zachowania konsumenta na rynku usług cateringowych na przykładzie cateringu dietetycznego.” Ekonomiczne Problemy Turystyki 2 (42): 265–271.
• Rozporządzenie (WE) Nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz. Urz. UE z 30.04.2004 r. L 191/1 z późn. zm.).
• Rozporządzenie (WE) Nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylającym dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG (Dz. Urz. UE z 13.11.2004 r., L 338/4 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Rady (WE) Nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 (Dz. Urz. WE L 189 z 20.07.2007, str. 1, z późn. zm.).
• Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli (Dz. Urz. WE L 250 z 18.09.2008, str. 1, z późn. zm.).
• Struciński, Paweł, Katarzyna Góralczyk, Jan K. Ludwicki, Agnieszka Hernik, Katarzyna Czaja, and Korcz Wojciech. 2006. “Levels of selected organochlorine insecticides, polychlorinated biphenyls, phthalates and perfluorinated aliphatic substances in blood ‒ Polish WWF study.” Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 57(2): 99–112.
• Śmiechowska, Maria, i Agnieszka Florek. 2011. „Zawartość metali ciężkich w wybranych warzywach z uprawy konwencjonalnej, ekologicznej i działkowej.” Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering 56 (4): 152–156.
• Ustawa o rolnictwie ekologicznym z dnia 25 czerwca 2009 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1054).
• Wasilik, Katarzyna. 2014. „Trendy w zachowaniach współczesnych konsumentów ‒ konsumpcjonizm a konsumpcja zrównoważona.” Konsumpcja i Rozwój 1 (6): 66–74.
• WHO. 2012. State of the science of endocrine disrupting chemicals. Geneva: WHO.
• Zalega, Tomasz. 2013. „Alternatywne trendy konsumenckie w miejskich gospodarstwach domowych w Polsce w okresie kryzysu.” Studia i Materiały 16: 56–78.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2020.18.2.06