Postawa społeczeństwa wobec organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) w Polsce – na przykładzie wybranych grup osób

• Authors: Justyna Anna Nowakowska , Daria Berezovska , Aleksandra Szulińska

Title variants

EN

Public Perception of Genetically Modified Organisms (GMOs) in Poland Based on the Samples of Selected Groups of People

Abstracts

EN

The present study investigated the level of knowledge and the attitude of citizens of Poland (n = 699), taking into account - sex, age, education, and the place of residence (city or countryside), towards the various uses of GMOs. The statistical analysis of the results was performed in STATISTICA 12. It has been shown that the knowledge of inhabitants about GMOs in Poland is growing, but the fear of genetically modified products is still present in over half of the population.  Most women are concerned about GMOs, and pay more attention to the labelling of GMO products, but would not give them to their children. People under the age of 20 have a positive attitude towards GMOs, while people over the age of 35, emphasise the negative effects of consuming GMO products. Most people living in the countryside are afraid of GMO products, and the opinion of city residents is divided into two almost equal groups:  both supporters and opponents of GMOs. Differences in responses to the fear of the negative effects of consuming GMO products were statistically significant (p < 0.001), and revealed that greater concern was present among people living in rural areas (67%), than among urban residents (49%). At the same time, almost an equal number of rural and urban residents (67%) were favourable to the use of genetically engineered drugs (p < 0.01).

PL

Poziom wiedzy społeczeństwa nt. GMO stale się zmienia. W listopadzie i grudniu 2019 r. studenci UKSW w Warszawie przeprowadzili ankiety wśród 699 anonimowych respondentów na temat zastosowania produktów GMO w codziennym życiu Polaków. Osoby ankietowane podzielono wg czterech kryteriów: płci, wieku, wykształcenia i miejsca zamieszkania z podziałem na miasto i wieś, zadając 7 pytań merytorycznych odnośnie do poziomu wiedzy i osobistego podejścia do konsumpcji produktów GMO. Analizę statystyczną wyników wykonano w programie STATISTICA 12. Wykazano, że w ostatnich latach rośnie wiedza mieszkańców w Polsce nt. GMO, ale obawy przed produktami genetycznie modyfikowanymi nadal występują u ponad połowy społeczeństwa. Większość kobiet obawia się GMO, zwraca większą uwagę na oznakowanie produktów zawierających GMO i nie podałaby ich swoim dzieciom. Osoby w wieku poniżej 20 lat są pozytywnie nastawione do GMO, natomiast osoby w wieku powyżej 35 lat obawiają się negatywnych skutków spożywania produktów GMO. Większość osób mieszkających na wsi obawia się produktów GMO, opinia zaś mieszkańców miasta jest podzielona na dwie, prawie równe grupy: zarówno zwolenników, jak i przeciwników GMO. Różnice w odpowiedziach odnośnie obawy przed negatywnymi skutkami spożywania produktów zawierających GMO były statystycznie istotne (p < 0,001) i wykazały większe obawy wśród osób zamieszkujących tereny wiejskie (67%) niż u mieszkańców miast (49%). Jednocześnie, prawie ten sam duży odsetek osób ze wsi i z miasta (67%) był przychylny stosowaniu leków wyprodukowanych drogą inżynierii genetycznej (p < 0,01).

Keywords

PL

ankieta; GMO; opinia publiczna; Polska

EN

consumers’ acceptance; GMO; public opinion; Poland

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2021
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 103-114

Dates

published

2021

Contributors

author

Justyna Anna Nowakowska

• Instytut Nauk Biologicznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/000000015863053X

author

Daria Berezovska

• Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny w Warszawie

author

Aleksandra Szulińska

• Wydział Biologii i Nauk o Środowisku, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Bartoszewski, Grzegorz. 2012. “Regulacje prawne i odbiór społeczny GMO.” W GMO w świetle najnowszych badań, red. Katarzyna Niemirowicz-Szczytt, 123–139. Warszawa: SGGW.
• Bony, Sylvie. 2003. “Why are most Europeans opposed to GMOs? Factors explaining rejection in France and Europe.” Electronic Journal of Biotechnology 6(1): 7–8.
• Boothe, Joseph G., Jillian A. Saponja, and Dana L. Parmenter. 1998. “Molecular farming in plants: Oilseeds as vehicles for the production of pharmaceutical proteins.” Drug Development Research 42: 172–181.
• CBOS. 2013. Polacy o bezpieczeństwie żywności i GMO. BS/2/2013. Warszawa: CEBOS. Dostęp 5.11.2020. http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_002_13.PDF.
• Dervishi, Aida, and Ani Bajrami. 2020. “GMOs and genome editing - Public perception and attitude in Albania.” In 1st PlantEd Conference Plant Genome Editing - State of the Art edited by Vladislava Galović, 13. Sremski Karlovci: DIV Print.
• Dyrektywa 2001 – Dyrektywa 2001/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie i uchylająca dyrektywę Rady 90/220/EWG wraz z późniejszymi nowelizacjami.
• Dyrektywa 2015 – Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/412 z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie zmiany dyrektywy 2001/18/WE w zakresie umożliwienia państwom członkowskim ograniczenia lub zakazu uprawy organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO) na swoim terytorium.
• Dyrektywa 2019 – Dyrektywa Komisji UE 2019/782 z dnia 15 maja 2019 r. zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE w odniesieniu do ustanowienia zharmonizowanych wskaźników ryzyka.
• EFSA. 2010. “EFSA Panel on Genetically Modified Organisms (GMO). Guidance on the environmental risk assessment of genetically modified plants.” EFSA Journal 8(11): 1879.
• EFSA. 2011. “EFSA Panel on Genetically Modified Organisms (GMO). Scientific Opinion on application (EFSA-GMO-NL-2008-52) for the placing on the market of herbicide tolerant genetically modified soybean A5547-127 for food and feed uses, import and processing under Regulation (EC) No 1829/2003 from Bayer CropScience.” EFSA Journal 9(5): 2147.
• Fraiture, Marie-Alice, Marie Deckers, Nina Papazova, and Nancy H.C. Roosens. 2020. “Detection strategy targeting a chloramphenicol resistance gene from genetically modified bacteria in food and feed products.” Food Control 108: 106873.
• Jefferson, Artrish, Valerie E. Cadet, and Abigail Hielscher. 2015. “The mechanisms of genetically modified vaccinia viruses for the treatment of cancer.” Critical Reviews in Oncology/Hematology 95(3): 407–416.
• Kamle, Madhu, Pradeep Kumar, Jayanta Kumar Patra, and Vivek K. Bajpai. 2017. “Current perspectives on genetically modified crops and detection methods.” Biotech 7(3): 219.
• Kleter, Gijs A., and Esther J. Kok. 2010. “Safety assessment of biotechnology used in animal production, including genetically modified (GM) feed and GM animals – a review.” Animal Science Papers and Reports 28(2): 105–114.
• Kues, Wilfried, and Heiner Niemann. 2004. "The contribution of farm animals to human health." Trends in Biotechnology 22(6): 286–294.
• Linkiewicz, Anna, Zbigniew T. Dąbrowski, i Sławomir Sowa. 2012a. “Genetycznie zmodyfikowane rośliny – z laboratorium do praktycznego wykorzystania w europejskim rolnictwie. Część I.” Chemik 66(8): 843–855.
• Linkiewicz, Anna, Zbigniew T. Dąbrowski, i Sławomir Sowa. 2012b. “Genetycznie zmodyfikowane rośliny – z laboratorium do praktycznego wykorzystania w europejskim rolnictwie. Część II.” Chemik 66(9): 966–981.
• Liua, Hua, Jinbin Wanga, Peng Li, Lan Bai, Junwei Jia, Aihu Pan, Xuanqi Long, Weidong Cui, and Xueming Tang. 2020. “Rapid detection of P–35S and T-nos in genetically modified organisms by recombinase polymerase amplification combined with a lateral flow strip.” Food Control 107: 106775.
• Majstorović, Nebojša. 2020. “Purchasing products of gene technology: Psychological factors affecting consumer decision making.” In 1st PlantEd Conference Plant Genome Editing - State of the Art, edited by Vladislava Galović, 32. Sremski Karlovci: DIV Print.
• Małyska, Aleksander, Eliza Lubiatowska-Krysiak, i Tomasz Twardowski. 2012. „Opinia społeczna.” W Aspekty społeczne i prawne biotechnologii, red. Tomasz Twardowski, 217–248. Warszawa: PAN Warszawska Drukarnia Naukowa.
• Marris, Claire. 2001. “Public views on GMOs: deconstructing the myths. Stakeholders in the GMO debate often describe public opinion as irrational. But do they really understand the public?” EMBO Reports 2(7): 545–548.
• Mathur, Jaideep, and Csaba Koncz. 1998. “PEG-mediated protoplast transformation with naked DNA.” In Arabidopsis Protocols, edited by José M. Martínez-Zapater, and Julio Salinas, 267–276. Totowa: Humana Press.
• Nester, Eugene. 2008. “Agrobacterium: the natural genetic engineer 100 years later.” Online. APSnet Features. https://doi.org/10.1094/APSnetFeatures-2008-0608.
• Nowakowska, Justyna Anna, Małgorzata Sułkowska, and Tomasz Oszako. 2014. “Environmental risk assessment of Genetically Modified Plants (GMO) – challenges and approaches.” Folia Forestalia Polonica, Series A 56(2): 113–115.
• Nowakowska, Justyna Anna. 2018. “Świadomość społeczna o organizmach genetycznie modyfikowanych (GMO).” AURA 7: 12–15.
• Pniewski, Tomasz, Józef Kapusta, Piotr Bociąg, Jacek Wojciechowicz, Anna Kostrzak, Michał Gdula, Olga Fedorowicz-Strońska, Piotr Wójcik, Halina Otta, Sławomir Samardakiewicz et al. 2011. “Low-dose oral immunization with lyophilized tissue of herbicide-resistant lettuce expressing hepatitis B surface antigen for prototype plant-derived vaccine tablet formulation.” Journal of Applied Genetics 52(2): 125–136.
• Prawo.pl. 2020. “Nowe zasady znakowania żywności „bez GMO” już obowiązują.” Dostęp 24.07.2020. https://www.prawo.pl/biznes/zywnosc-bez-gmo-od-poczatku-2020-r-nowe-zasady-znakowania,497017.html.
• Rozporządzenie 2003 – Rozporządzenie (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy.
• Rzymski, Piotr, and Aleksandra Królczyk. 2016. “Attitudes toward genetically modified organisms in Poland: to GMO or not to GMO?” Food Security 8(3): 689–697. https://doi.org/10.1007/s12571-016-0572-z.
• Smorąg, Zdzisław, and Jacek Jura. 2000. “Animal Biotechnology – methods, practical application and potential risks.” In Progress in Biotechnology 17 – Food Biotechnology, edited by Stanislaw Bielecki, Johannes Tramper, and Jacek Polak, 413–420. Amsterdam-Lausanne-New York-Oxford-Shannon-Singapore-Tokyo: Elsevier.
• Smorąg, Zdzisław, Ryszard Słomski, Jacek Jura, Daniel Lipiński, i Maria Skrzyszowska. 2011. “Transgeniczne świnie jako dawcy tkanek i narządów do transplantacji u ludzi.” Przegląd Hodowlany 11: 1–4.
• Statista.com. 2020. “Genetically modified (GM) crops.” Accessed 24.07.2020. https://www.statista.com/study/22433/genetically-modified-gm-crops-statista-dossier/.
• Twardowski, Tomasz. 2008. “Societal attitudes regarding GM food: the case of Poland within the European Union.” Environmental Biosafety Research 7: 181–184.
• Twardowski, Tomasz. 2016. „Rzeczywistość XXI wieku–GM żywność.” Nauka 2: 181–188.
• Ustawa 2019 – Ustawa z 13 czerwca 2019 r. o oznakowaniu produktów wytworzonych bez wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych jako wolnych od tych organizmów (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz.1401).
• Wprost.pl. 2020. „Polscy konsumenci nie chcą produktów z GMO. Od nowego roku produkty muszą być lepiej oznakowane.” Dostęp 24.07.2020. https://www.wprost.pl/ekologia/10286155/polscy-konsumenci-nie-chca-produktow-z-gmo-od-nowego-roku-produkty-musza-byc-lepiej-oznakowane.html.
• Zhang, Zhen, Jiping Wang, Chunyan Li, Wenyue Xue, Yazhi Xing, and Feng Liu. 2020. “Gene therapy development in hearing research in China.” Gene Therapy 27(7): 349–259. https://doi.org/10.1038/s41434-020-0177-1.
• Żmijewska, Ewelina, Sławomir Sowa, and Magdalena Żurawska-Zajfert. 2017. “Principles of environmental risk assessment of genetically modified plants in European Union.” Progress in Plant Protection 57(1): 47–55.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2021.19.1.09

Biblioteka Nauki

1065158