“When the Cock crows, the Devil Falls” – a Review of Christian Thought Concerning Birds in Selected Folk Tales

• Authors: Agnieszka Tańczuk

Title variants

PL

“Gdy kogut pieje, diabeł truchleje” - przegląd myśli chrześcijańskiej dotyczącej ptaków w wybranych opowieściach ludowych

Abstracts

PL

W świecie nastawionym na konsumpcjonizm i zysk, to, co tajemnicze funkcjonuje jako magia, zabobon, czasem jako tradycja, relikt zamierzchłych czasów. A jednak w życiu codziennym wciąż obawiamy się czarnego kota i ktoś jeszcze pamięta, że na coś dobre jest jaskółcze ziele, choć nie wie jaki związek ma z tym wszystkim jaskółka. Obraz ptaków w kulturze ludowej łączy w sobie obserwację przyrody, jej rocznego cyklu oraz świąt religijnych, których daty w kalendarzu zbiegają się z nastawaniem cieplejszych bądź chłodniejszych dni i ich konsekwencji dla człowieka. Człowiek od początku zachwycał się naturą, jednocześnie obawiając się jej dzikości, jej pierwotnej mocy. Gdy połączył ją z boskością, to jeszcze tylko bardziej roznieciło strach, ale i zrodziło tym większą fascynację. W niniejszym artykule przedstawiam istotę mitów w kulturze ludowej, jej funkcję i na przykładzie gatunków ptaków, jakie funkcjonowały na co dzień w opowieściach i przysłowiach, pokazuję mnogość odniesień do kultu świętych chrześcijańskich, umiłowanie ziemi i przyrody, która nas otacza. Chciałabym pokazać, jak zmieniał się stosunek człowieka do przyrody i jaką funkcję do spełnienia mają ptaki jako elementy natury oraz odpowiedzieć na pytanie czy dzisiejszy człowiek potrzebuje mitów, aby znaleźć sens życia i odkryć jego znaczenie.

EN

In the consumptive world, mysterious things function as magic or superstition, sometimes via tradition, or a relic of a by-gone era. However, we are still afraid to see a black cat, and somebody remembers the celandine (in Polish “jaskółcze ziele”), though nobody knows its connotation with the swallow. The image of birds in folk tales connects the observation of nature, throughout the year and religious holidays, with their consequences for Man. Since the beginning, Man has admired nature, being afraid of its wildness and primeval power. When one joined it with divinity, it aroused fear even more, but also evoked greater fascination. In this article, I present the essence of myths in folk stories, and its function on the example of birds which have lived in proverbs and sayings. I will also show the variety of references to the cult of Christian saints, the love of the land, and the nature that surrounds us. I would like to show how our attitude towards nature has changed, and what is the function of birds as an element of the environment. I would also like to answer the question; does a modern man need myths to discover his sense of life and realise its meaning?

Keywords

PL

ptaki; przyroda; chrześcijaństwo; człowiek; opowieści ludowe; mit

EN

birds; nature; Christianity; humans; folk tales; myth

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2021
• Volume: 19
• Issue: 3
• Pages: 45-59

Dates

published

2021

Contributors

author

Agnieszka Tańczuk

• Szkoła Doktorska Nauk Ścisłych i Przyrodniczych, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej,

• https://orcid.org/0000000218258937

References

• Bates, Brian. 2005. Magia i tajemnice średniowiecza. [Magic, myths and mysteries of the Middle Ages]. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona.
• Bruce-Mitford, Miranda. 1997. Ilustrowana Księga Znaków i Symboli. [The Illustrated Book of Signs and Symbols]. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
• Chadd, Rachel W., and Marianne Taylor. 2016. Birds. Myth, lore and legends, Bloomsbury Publishing Plc.
• Karczewski, Jacek. 2014. Noc Sów. Bądź na pTAK! Ogólnopolska Kampania Wiedzy i Edukacji Przyrodniczej. [Night of the Owls. Be on the bird (Yes)! Polish National Knowledge and Life Education Campaign]. Edycja 3. Stowarzyszenie Ptaki Polskie.
• Kowzan, Jacek. 2007. “Kogut, czyli przyczynek do pewnej zwierzęcej ambiwalencji w kulturze.” [Rooster, or a contribution to a certain animal ambivalence in culture]. In Bestie, żywy inwentarz i braci mniejsi. Motywy zwierzęce w mitologiach, sztuce i życiu codziennym, [Beasts, livestock and lesser brothers. Animal themes in mythology, art and everyday life], edited by Piotr Kowalski, Katarzyna Łeńska-Bąk, Magdalena Sztandara, 121-132. Opole: Uniwersytet Opolski. Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Kruszona, Michał. 2008. Kulturalny Atlas Ptaków. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Libera, Zbigniew. 2007. “Zapiski ornitologiczne Kazimierza hr. Wodzickiego.” [Ornithological notes of count Kazimierz Wodzicki]. In Bestie, żywy inwentarz i braci mniejsi. Motywy zwierzęce w mitologiach, sztuce i życiu codziennym, [Beasts, livestock and lesser brothers. Animal themes in mythology, art and everyday life], edited by Piotr Kowalski, Katarzyna Łeńska-Bąk, Magdalena Sztandara, 209-214. Opole: Uniwersytet Opolski, Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Moyers, Bill. 1991. Joseph Campbell. The Power of Myth. New York: Bantam Doubleday Dell Publishing.
• Pawłowska, Krystyna. 2003. “Zwiastowanie Pańskie w tradycji ludowej”. Niedziela włocławska 12/2003. Accessed May 1, 2021. https://www.niedziela.pl/artykul/13457/nd/Zwiastowanie-Panskie-w-tradycji-ludowej.
• Peregryn z Opola. 2003. “Kazanie na Wielki Piątek.” [The Annunciation of the Lord in the folk tradition]. In Peregryn z Opola, Kazania de tempore i de sanctis, [Homilies de tempore and de sanctis], translated by Jerzy Wolny, and Julia Mruk, 140-146. Kraków: Papieska Akademia Teologiczna.
• Pióro, Marek. 2019. Kalendarz Ptaków. Opowieści o ptasim życiu i zwyczajach na cały rok. [Bird calendar. Tales of bird life and habits for the whole year]. Kielce: Wydawnictwo Paśny Buriat.
• Rosiński, Franciszek M. 2007. “Zwierzęta w ujęciu biblijnym.” [Animals from the biblical perspective]. In Bestie, żywy inwentarz i braci mniejsi. Motywy zwierzęce w mitologiach, sztuce i życiu codziennym, [Beasts, livestock and lesser brothers. Animal themes in mythology, art and everyday life], edited by Piotr Kowalski, Katarzyna Łeńska-Bąk, Magdalena Sztandara, 49-72. Opole: Uniwersytet Opolski, Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Sasor, Rozalya ed. 2006. Bestiariusz. [Book of Beasts]. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• St. Ambrose. Maker of all, eternal king. Translator: Wiliam J. Copeland. Calvin Institute of Christian Worship. Accessed June 18, 2021. https://hymnary.org/text/maker_of_all_eternal_king.
• St. Thomas Aquinas. 2017. Humby I Adore Thee, Hidden Deity. Accessed August 17, 2021. https://tosingistopraytwice.wordpress.com/2017/04/06/humby-i-adore-thee-hidden-deity/.
• Tańczuk, Agnieszka. 2010. “Groza pół-śmierci w powieści Władca Pierścieni J.R.R. Tolkiena.” [The dread of half-death in the novel ‘The Lord of the Rings’ by J.R.R. Tolkien]. In Groza. Społeczno-kulturowe mechanizmy kreowania emocji, [The dread. Socio-cultural mechanisms of creating emotions], edited by Bożena Płonka-Syroka, Marek Szymczak, 159-182. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.
• Twardowski, Jan. 2021a. “Drzewa niewierzące.” [Unbelieving trees]. Accessed July 01, 2021. https://literatura.wywrota.pl/wiersz-klasyka/24733-ksiadz-jan-twardowski-drzewa-niewierzace.html.
• Twardowski, Jan. 2021b. “Kukułka.” [Cuckoo]. Accessed July 01, 2021. https://www.apostol.pl/twardowski/poezja/kuku%C5%82ka.
• Twardowski, Jan. 2021c. “Kraska.” [Roller]. Accessed July 01, 2021. https://literatura.wywrota.pl/wiersz-klasyka/41047-ksiadz-jan-twardowski-kraska.html.
• Twardowski, Jan. 2021d. “Stwarzał.” [Creation]. Accessed July 01, 2021. https://literatura.wywrota.pl/wiersz-klasyka/41248-ksiadz-jan-twardowski-stwarzal.html.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2021.19.3.05

Biblioteka Nauki

1815534