Collecting Data of Late Recordings of Dragonflies in Poland in the Period of 2013-2020, as an Example of the Citizen Science

• Authors: Agnieszka Tańczuk , Grzegorz Tończyk

Title variants

PL

Zbieranie danych o późnych pojawach ważek w Polsce w latach 2013-2020 jako przykład nauki obywatelskiej

Abstracts

PL

Grupa „Ważki (Odonata) w Polsce” jest doskonałym przykładem nauki obywatelskiej rozumianej jako zaangażowanie społeczeństwa w aktywność badawczą wspólnie z profesjonalistami. Celem niniejszego opracowania jest pokazanie danych o najpóźniejszych pojawach ważek w Polsce zgromadzonych w latach 2013 – 2020, a tym samym poszerzenie wiedzy dotyczącej fenologii poszczególnych gatunków w zestawieniu z danymi literaturowymi, które nie są już aktualne, biorąc pod uwagę choćby zmiany klimatyczne. Zgromadzenie takich danych było możliwe wyłącznie przy dużym udziale amatorów zaangażowanych w gromadzenie odpowiednich informacji (ok. 100 osób). Dane zostały skatalogowane pod kątem daty, miejsca i gatunku ważki. Podstawą danych we wszystkich przypadkach są obserwacje przyżyciowe ważek i ich dokumentacja fotograficzna. Po przestudiowaniu danych z okresu jesiennego i późnojesiennego (październik, listopad i początek grudnia) i ich dogłębnej analizie, rekordy podzielono na trzy grupy. Zebrane informacje pozwoliły na wykazanie zmian w fenologii części gatunków. Prowadzona akcja gromadzenia danych o charakterze nauki obywatelskiej, pozwoliła na poszerzenie wiedzy dotyczącej aspektu późnojesiennego odonatofauny Polski.

EN

The group “Ważki (Odonata) w Polsce” is an excellent example of citizen science, understood as a cooperation between society and professionals in scientific activity. The goal of the present paper is to show the data concerning the very late appearances of dragonflies and damselflies in the years 2013 – 2020, to enrich the knowledge about the phenology of various species in comparison to published data, which is no longer valid, taking into consideration the climatic changes over the last decades. It would not have been possible to gather such a great amount of information, if not for the amateurs engaged into a project like that (ca. 100 people). The data was catalogued according to date, place, and species. The main methods used were: the visual observation and taking photos of adult dragonflies. After thoroughly studying the data collected in early, middle, and late autumn (October, November, December), and analysing it carefully, the records were divided into three groups. The information gathered enables us to show the differences in phenology of some of the species. The project organised as a citizen science action, contributed to the increase of the knowledge concerning the late aspect of Polish odonato fauna.

Keywords

PL

nauka obywatelska; ważki; Odonata; fenologia; ostatnie obserwacje; Polska

EN

citizen science; dragonflies; Odonata; phenology; last records; Poland

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2023
• Volume: 21
• Issue: 1
• Pages: 89-101

Dates

published

2023

Contributors

author

Agnieszka Tańczuk

• Maria Curie-Skłodowska University, Lublin, Poland

• https://orcid.org/0000000218258937

author

Grzegorz Tończyk

• University of Lodz, Poland

• https://orcid.org/000000033231885X

References

• Ball-Damerow, Joan, M’Gonigle Leithen, and Resh Vincent. 2014. “Local and regional factors influencing assemblages of dragonflies and damselflies (Odonata) in California and Nevada.” Journal of Insect Conservation. 18(6): 1027-1036. https://doi.org/10.1007/s10841-014-9709-6.
• Bernard, Rafał, Paweł Buczyński, Grzegorz Tończyk, and Jacek Wendzonka. 2009. Atlas rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce. A distribution atlas of dragonflies (Odonata) in Poland. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• Boudot, Jean-Pierre, Vincent Kalkman (eds). 2015. Atlas of the European Dragonflies and Damselflies. Zeist: KNNV Publishing.
• Bried Jason, Ries Leslie, Brenda Smith, Michael Patten, John Abbott, Joan Ball-Damerow, Robert Cannings, Adolfo Cordero-Rivera, Alex Córdoba-Aguilar, Paulo De Marco Júnior, Klaas-Douwe B. Dijkstra, Aleš Dolný, Roy van Grunsven, David Halstead, Filip Harabiš, Christopher Hassall, Martin Jeanmougin, Colin Jones, and Erin White. 2020. “Towards global volunteer monitoring of odonate abundance.” BioScience 70: 914-923. https://doi.org/10.1093/biosci/biaa092.
• Cannings Robert A. 2019. “Odonata of Canada.” ZooKeys 819: 227-241. https://doi.org/10.3897/zookeys.819.25780.
• Facebook.com. 2021. Facebook group “Ważki (Odonata) w Polsce” [Facebook group "Dragonflies (Odonata) in Poland”]. Accessed November 03, 2021. https://www.facebook.com/groups/489477114408548.
• Golumbic, Yaela N., Daniela Orr, Ayelet Baram-Tsabari, and Barak Fishbain. 2017. “Between Vision and Reality: A Study of Scientists’ Views on Citizen Science.” Citizen Science: Theory and Practice 2(1): 1-13. https://doi.org/10.5334/cstp.53.
• Hecker Susanne, Rick Bonney, Muki Haklay, Franz Hölker, Heribert Hofer, Claudia Göbel, Margaret Gold, Zen Makuch, Marisa Ponti, Anett Richter, Lucy Robinson, Jose Iglesias, Roger Owen, Taru Peltola, Andrea Sforzi, Jennifer Shirk, Johannes Vogel, Katrin Vohland, Thorsten Witt, and Aletta Bonn. 2018. “Innovation in Citizen Science – Perspectives on Science-Policy Advances.” Citizen Science: Theory and Practice 3(1): 1-14. https://doi.org/10.5334/cstp.114https://doi.org/10.5334/cstp.114.
• Hurlbert, Allen, Tracie Hayes, Tara McKinnon, and Christine Gofort. 2019. “Caterpillars Count! A Citizen Science Project for Monitoring Foliage Arthropod Abundance and Phenology.” Citizen Science: Theory and Practice 4(1): 1-12. https://doi.org/10.5334/cstp.148.
• IMGW.pl. 2022. Mapy klimatu Polski [Maps of the Polish climate]. Accessed November 15, 2022. https://klimat.imgw.pl/pl/climate-maps/.
• Lewandowski Eva, Wendy Caldwell, Dane Elmquist, and Karen Oberhauser. 2017. “Public Perceptions of Citizen Science.” Citizen Science: Theory and Practice 2(1): 1-9. https://doi.org/10.5334/cstp.77.
• Michalczuk, Wiaczesław, Paweł Buczyński, Edyta Buczyńska, Paweł Czechowski, Robert Cymbała, Igor Długosz, Marian Domagała, Jacek Dumański, Michał Gałan, Leszek Górajski, Małgorzata Grabek, Przemysław Gumułka, Radosław Gwóźdź, Grzegorz Kolago, Marcin Kowalczyk, Jan Król, Elżbieta Lewandowska, Krzysztof Lewandowski, Piotr Łagosz, Piotr Mikołajczuk, Katarzyna Nowicka, Krzysztof Ostrowski, Sławomir Pawlak, Grażyna Pietrasik, Janusz Ratajczak, Ewa Rauner-Bułczyńska, Peter Senn, Karol Sieczak, Dariusz Świtała, Marta Świtała, Agnieszka Tańczuk, Maria Wiszniowska, Michał Sławomir Wolny, and Piotr Zabłocki. 2020. “Bezprecedensowa inwazja husarza wędrownego Anax ephippiger (Burmeister, 1839) (Odonata: Aeshnidae) na Polskę w roku 2019” [Vagrant Emperor Anax ephippiger (Burmeister, 1839) (Odonata: Aeshnidae) in Poland: the unprecedented influx of 2019]. Odonatrix 16 (10): 1-24.
• Miłaczewska, Ewa. 2021. “Ważki indeks” [Dragonfly index]. Accessed November 03, 2021. https://wazki.pl/index.html.
• Miszta, Alicja. 2013. Sprawozdanie z monitoringu południowych gatunków ważek w Polsce za lata 2009-2013 [Report on the monitoring of southern dragonfly species in Poland for the years 2009-2013]. Accessed November 21, 2022. https://odonata.pl/Spraw_mon_pol_2009_13.pdf/.
• Ott, Juergen, and Michael J. Samways. 2010. “Effects of climatic changes on Odonata: Are the impacts likely to be the same in the northern and southern hemispheres?” In Atlas of Biodiversity Risk, edited by Josef Settele, Lyubomir Penev, Teodor Georgiev, Ralf Grabaum, Vesna Grobelnik, Volker Hammen, Stefan Klotz, Mladen Kotarac, and Ingolf Kühn, 84-85. Halle, Sofia, Leipzig, Ljubljana, Munich: Pensoft.
• Ott, Juergen. 2010. “Monitoring Climatic Change with Dragonflies.” BioRisk 5: 253-286.
• Ožana Stanislav, Michal Burda, Michal Hykel, Marek Malina, Martin Prášek, Daniel Bárta, and Aleš Dolný. 2019. “Dragonfly Hunter CZ: Mobile application for biological species recognition in citizen science.” PLOS ONE 14 (1): e0210370. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0210370.
• Rychła Anna, Paweł Buczyński, Paweł Czechowski, Jacek Dumański, Elżbieta Lewandowska, Krzysztof Lewandowski, Katarzyna Kusal, Wiaczesław Michalczuk, Janusz Niewolik, Krzysztof Ostrowski, Magdalena Orska, Mirosław Pielot, Ewa Rauner-Bułczyńska, Dariusz Świtała, Marta Świtała, Agnieszka Tańczuk, Adam Tarkowski, Grzegorz Tończyk, Robert Wakulski, Elżbieta Wasylków, Katarzyna Wereniewicz, and Maria Wiszniowska. 2019. „Najwcześniejsze obserwacje ważek (Odonata) notowane w kwietniu i maju 2018 r. w Polsce” [The earliest records of dragonflies and damselflies (Odonata) in Poland in April and May 2018]. Odonatrix 15(4): 1-10.
• Sparrow David, Geert De Knijf, and Rosalyn Sparrow. 2021. “Diversity, Status and Phenology of the Dragonflies and Damselflies of Cyprus (Insecta: Odonata)”. Diversity 13(11): 532. https://doi.org/10.3390/d13110532.
• Termaat Tim, Arco Van Strien, Roy van Grunsven, Geert De Knijf, Ulf Bjelke, Klaus Burbach, Klaus-Jürgen Conze, Philippe Goffart, David Hepper, Vincent Kalkman, Grégory Motte, Marijn Prins, Florent Prunier, David Sparrow, Gregory Top, Cédric Vanappelghem, Michael Winterholler, and Michiel Wallisdevries. 2019. “Distribution trends of European dragonflies under climate change.” Diversity and Distributions 25 (6): 936-950. https://doi.org/10.1111/ddi.12913.
• Wendzonka, Jacek. 2005. „Klucz do oznaczania dorosłych ważek (Odonata) Polski” [Identification key to the imagines of Polish dragonflies (Odonata)]. Odonatrix 1(Supl. 1): 1-26.
• Wiszniowska, Maria, Paweł Buczyński. 2018. “Późne stwierdzenie Anax ephippiger (BURMEISTER, 1839) (Odonata: Aeshnidae) w Polsce południowej” [A late record of Anax ephippiger (Burmeister, 1839) (Odonata: Aeshnidae) in southern Poland]. Odonatrix 14: 1-4.
• Wołoszyńska-Wiśniewska, Elżbieta. 2016. Nauka obywatelska w praktyce, czyli jak planetarianie mogą wspierać naukowców. Accessed September 19, 2022. https://www.gridw.pl/naszym-zdaniem/375-nauka-obywatelska-w-praktyce-czyli-jak-planetarianie-moga-wspierac-naukowcow.
• Żurawlew, Przemysław, Sławomir Pawlak, and Paweł T. Dolata. 2010. “Dane o występowaniu szablaka południowego Sympetrum meridionale (Sélys, 1841) i szablaka przepasanego S. pedemontanum (O. F. Müller in Allioni, 1766) w Południowej Wielkopolsce i na ziemi wieluńskiej” [Data on the occurrence of the southern darter Sympetrum meridionale (Selys, 1841) and the banded darter S. pedemontanum (O.F. Muller in Allioni, 1766) in the Southern Great Poland and in the Wielun Land]. Odonatrix 6(1): 30-32. https://doi.org/10.5334/cstp.114.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2023.02

Biblioteka Nauki

54673804