In Defence of Environmental Anthropocentrism

• Authors: Zlatica Plašienková , Eva Smolková

Title variants

PL

W obronie antropocentryzmu środowiskowego

Abstracts

PL

Od samego początku swego rozwoju, myśl ekologiczna podważała założenia antropocentryzmu. Obecnie brakuje nam jednak pogłębionej analizy antropocentryzmu i  jego poszczególnych przejawów. Autorzy niniejszego artykułu dokonują analizy wybranych form antropocentryzmu dominujących w  różnych okresach historii kultury europejskiej. Artykuł przedstawia podstawową typologię antropocentryzmu, definiując antropocentryzm filozoficzny, religijny, filozoficzno-teologiczny i  filozoficzno-naukowy. Autorzy proponują również piątą formę antropocentryzmu, którą nazywają antropocentryzmem środowiskowym. Rozważają oni zmiany istotne z punktu widzenia filozoficznego, etycznego i aksjologicznego, jak również analizują potencjał antropocentryzmu w porównaniu z antropocentryzmem środowiskowym i jego alternatywnymi formami, takimi jak biocentryzm i kosmocentryzm. Podejmują oni także próbę oceny znaczenia antropocentryzmu środowiskowego i możliwości jego realizacji w relacjach człowiek-środowisko. Zaproponowany tu antropocentryzm środowiskowy może potencjalnie stanowić odpowiedź na potrzebę wypracowania umiarkowanego, pozbawionego arogancji, pełnego pokory i szacunku, a także odpowiedzialnego podejścia człowieka do relacji z przyrodą.

EN

The critique of anthropocentrism has accompanied environmental thinking since its inception. However, we lack a deeper analysis of anthropocentrism and its forms. The authors of this study concentrate on analysing selected forms of anthropocentrism that were prominent in different periods of the history of European culture. They offer a basic typology of anthropocentrism and characterize philosophical, religious, philosophical-theological and philosophical-scientific anthropocentrism. They also include a fifth form of anthropocentrism, which they call environmental anthropocentrism. The authors consider changes that are important from a philosophical, ethical and axiological perspective and analyse the potential of anthropocentrism in comparison with some of environmental anthropocentrism its alternative forms, such as biocentrism and cosmocentrism. They also attempt to assess the significance of environmental anthropocentrism and the potential for its implementation in human-environmental relations. The environmental anthropocentrism proposed here is a potential solution with applicability to the search for a moderate, humble, non-arrogant, respectful and responsible human approach to relations with nature.

Keywords

EN

anthropocentrism; biocentrism; cosmocentrism; theocentrism; typology of anthropocentrism

PL

antropocentryzm; biocentryzm; kosmocentryzm; teocentryzm; typologia antropocentryzmu

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2024
• Volume: 22
• Issue: 3
• Pages: 5-15

Dates

published

2024

Contributors

author

Zlatica Plašienková

• Comenius University Bratislava, Slovakia

• https://orcid.org/0000000332013722

author

Eva Smolková

• Slovak Academy of Sciences, Bratislava, Slovakia

• https://orcid.org/0000000314508692

References

• COE.int. 2024. The evolution of human rights. Accessed April 27, 2024. https://www.coe.int/en/web/compass/the-evolution-of-human-rights.
• Euroiuris.sk. 2024. Generácie ľudských práv [Generations of human rights]. Accessed April 27, 2024. http://ludskeprava.euroiuris.sk/index.php?link=gen_lud_prav#tretia_generacia.
• Francis (pope). 2015. Encyclical Letter Laudato Si'. On Care for our Common Home. Accessed April 27, 2024. https://www.vatican.va/content/dam/francesco/pdf/encyclicals/documents/papa-francesco_20150524_enciclica-laudato-si_en.pdf.
• Kohák, Erazim. 2000. Zelená svatozář [Green Halo]. Praha: SLON.
• Lovelock, James. 2005. Gaia and the Theory of the Living Planet. London: Gaia Books.
• Naess, Arne, and George Sessions. 1986. “The Basic Principles of Deep ecology.” The Trumpeter. Journal of Ecosophy 3(4): 14. Accessed April 27, 2024. https://trumpeter.athabascau.ca/index.php/trumpet/article/view/579/1241.
• Naess, Arne. 1990. Ecology, Community and Lifestyle. Cambridge: Cambridge University Press.
• Naess, Arne. 2005. “The Deep Ecology Movement: Some Philosophical Aspects.” In The Selected Works of Arne Naess, by Arn A. Drengson (eds), 33-55. Dordrecht: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4020-4519-6_88
• Plašienková, Zlatica. 1993. “Inšpiratívnosť Teilhardovej koncepcie planetárnej koreflexie pre formovanie ekologickej paradigmy [The inspiration of Teilhard's concept of planetary co-reflection for the formation of an ecological paradigm].” In Spory o charakter ekologickej paradigmy: Diskusie o ekofilozofii II., edited by Eva Smolková and Zuzana Palovičová, 168-173. Bratislava: FÚ SAV.
• Regan, Tom. 1983. The Case for Animal Rights. Berkeley & Los Angeles: University of California Press.
• Rouseau, Jean-Jacques. 2010. O spoločenskej zmluve [On the Social Contract]. Translated by Miroslav Marcelli. Bratislava: Kalligram.
• Sadowski, Ryszard F. 2020. “The Role of Religious Argumentation in Shaping Pro-ecological Attitudes of Christians in Poland.” Studia Ecologiae et Bioethicae 18 (1): 7-22. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2020.1.02
• Sessions, George. 1995. Deep Ecology for the 21st Century. Readings on the Philosophy and Practice of the new Environmentalism. Boston & London: Shambhala Publications.
• Singer, Peter. 1975. Animal Liberation. New York: Harper Collins.
• Smolková, Eva. 2000. Ekologický problém ako šanca [Ecological problem as a chance]. Bratislava: Iris.
• Smolková Eva, and Zuzana Palovičová eds. 1993. Spory o charakter ekologickej paradigmy: Diskusie o ekofilozofii II [Disputes about the Nature of the Ecological Paradigm: Discussions on Ecophilosophy II]. Bratislava: FÚ SAV.
• Smolková, Eva, and Zuzana Palovičová eds. 1992. Diskusie o ekofilozofii I [Discussions on Ecophilosophy I]. Bratislava: FÚ SAV.
• Smolková, Eva, and Zuzana Palovičová eds. 1994. Ekofilozofické koncepci [Ecophilosophical Concepts]. Bratislava: FÚ SAV.
• White, Lynn T. Jr. 1967. “The Historical Roots of our Ecological Crisis.” Science 155: 1203-1207. DOI: https://doi.org/10.1126/science.155.3767.1203

Identifiers

DOI

10.21697/seb.5816

Biblioteka Nauki

55786749