PL
W latach pięćdziesiątych XX wieku nastąpił szybki wzrost wpływu antropogenicznego na środowisko, co spowodowało przekroczenie kilku „czerwonych linii” w obszarze ekologii, co następnie podważyło zdolność planety do podtrzymywania naszej cywilizacji. Nawet wprowadzenie koncepcji zrównoważonego rozwoju nie doprowadziło do przyjęcia wystarczających ograniczeń wpływu człowieka na środowisko. Celem niniejszych badań jest określenie koniecznych granic rozwoju cywilizacji, których przekroczenie w przeszłości doprowadziło do obecnego kryzysu ekologicznego. Dotychczas poświęcono wiele badań problemom związanym z degradacją środowiska, jednak wyniki analiz ich pośrednich przyczyn są często fragmentaryczne i mylące. Niniejszy artykuł podejmuje próbę dokonania systemowej oceny trzech grup czynników pośrednich, poprzez podkreślenie nowych czynników natury fizycznej oraz dodanie czynników paradygmatycznych – takich jak dziedzictwo paradygmatu mechanistycznego oraz odzwierciedlenie ogromnej złożoności życia. Konieczna jest zmiana paradygmatu, gdyż obecny jest niezgodny z faktyczną erozją systemów podtrzymywania życia na Ziemi. Artykuł stara się również wnieść wkład w szeroko dyskutowaną analizę kategorii opartych na wartościach. Podkreśla to złożoność sił napędowych kryzysu. Wspomniano również o niektórych absurdalnych teoriach dotyczących wyjścia z kryzysu. Podkreślamy, że chrześcijanie mają możliwość wprowadzenia w życie biblijnych przesłań, aby stać się troskliwymi zarządcami przyrody na obraz Boga.
EN
The growth of anthropogenic impacts on environment rapidly acelerated since 1950s and led to overshooting of several planetary ecological thresholds, decreasing the Earth´s ability to support our civilization. Even the concept of sustainability did not lead to recognition of necessary limits to this growth. These limits define the framework of our study on the roots of the current environmental crisis. Numerous studies have been devoted to environmental degradation, but analyses of its indirect driving forces are often fragmentary and confusing. We have attempted to provide a systemic assessment of three groups of indirect drivers by reflecting new physical ones and adding the paradigmatic drivers - such as the mechanical heritage and low reflection of life´s awesome complexity. A paradigm shift is required, as the cur rent paradigm is incompatible with the reality of the Earth´s life support systems erosion. We also strived to contribute to much debated value-based category analysis. This underlines complexity of the driving forces of the crisis. Moreover, some strange theories of how to come out of the crisis were mentioned. We stress the opportunity for Christians to put into practice the biblical messages to become caring stewards of nature in the God´s image.