Religijne sposoby radzenia sobie a stres i wypalenie zawodowe u nauczycieli religii

• Authors: Piotr Hreciński

Title variants

EN

RELIGIOUS COPING, STRESS AND BURNOUT AT RELIGIOUS EDUCATION TEACHERS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zawód nauczyciela jest w dużym stopniu narażony na stres i wypalenie. Według modelu wymagania–zasoby narażeni na wypalenie są szczególnie ci pracownicy, którzy dysponując  niskimi zasobami, znajdują się w sytuacji wysokich wymagań. Przedmiotem badań był związek między trzema zmiennymi: religijnymi sposobami radzenia sobie (Brief RCOPE), traktowanymi jako zasoby osobowe, stresem (SSN), wyrażającym wymagania w pracy, i wypaleniem zawodowym (MBI). Badaniami objęto 419 nauczycieli religii. Stwierdzono, że negatywne strategie zaradcze korelują dodatnio z każdym wymiarem wypalenia, pozytywne strategie zaradcze natomiast korelują z wypaleniem ujemnie. Ponadto pozytywne religijne radzenie sobie moderuje relację między stresem a wypaleniem zawodowym w taki sposób, że dodatnia relacja między stresem a wypaleniem jest słabsza, przy większym nasileniu pozytywnych strategii zaradczych.

EN

The teaching profession is exposed to stress and burnout. According to the job demands–resources model, employees with few resources and high demands are exposed to burnout especially. A subject of the study was the relationship among three variables: religious coping (Brief RCOPE) given as particular personal resources, stress (SSN) considered as job demands, and burnout (MBI). This study examined 419 RE teachers. It was found that the negative religious coping positively correlated with every dimension of burnout, whereas positive religious coping negatively correlated with burnout. Moreover, positive religious coping moderated the relation between stress and burnout. More specifically, the relation was weaker for teachers with high positive religious coping.

Keywords

PL

stres; wypalenie zawodowe; religijne sposoby radzenia sobie; nauczyciele religii; stres; wypalenie zawodowe; religijne sposoby radzenia sobie; nauczyciele religii

EN

stress; burnout; religious coping; religious education teachers

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Psychologica
• Year: 2017
• Volume: 2
• Issue: 17
• Pages: 43-59

Dates

published

2018-02-21

Contributors

author

Piotr Hreciński

References

• Ahles, J. J., Mezulis, A. H., Hudson, M. R. (2016). Religious coping as a moderator of the relationship between stress and depressive symptoms. Psychology of Religion and Spirituality, 8, 228–234. DOI:10.1037/rel0000039
• Ano, G. G., Vasconcelles, E. B. (2005). Religious coping and psychological adjustment to stress: A meta-analysis. Journal of Clinical Psychology, 61, 461–480. DOI:10.1002/jclp.20049
• Bakker, A. B., Demerouti, E. (2007). The job demands-resources model: State of the art. Journal of Managerial Psychology, 22, 309–328. DOI:10.1108/02683940710733115
• Bakker, A. B., Demerouti, E., Euwema, M. C. (2005). Job resources buffer the impact of job demands on burnout. Journal of Occupational Health Psychology, 10, 170–180. DOI:10.1037/1076-8998.10.2.170
• Bakker, A. B., Hakanen, J. J., Demerouti, E. (2007). Job resources boost work engagement, particularly when job demands are high. Journal of Educational Psychology, 99, 274–284. DOI:10.1037/0022-0663.99.2.274
• Bartczuk, R., Jarosz, M. (2006). Funkcja religijności w procesie radzenia sobie ze stresem. Koncepcja Kennetha I. Pargamenta. Roczniki Psychologiczne, 9, 37–52.
• Boyle, G. J., Borg, M. G., Falzon, J. M., Baglioni, J. A. (1995). A structural model of the dimensions of teacher stress. British Journal of Educational Psychology, 65, 49–67. DOI:10.1111/j.2044-8279.1995.tb01130.x
• Burke, R. J., Greenglass, E. R., Schwarzer, R. (1996). Predicting teacher burnout over time: Effects of work stress, social support, and self-doubts on burnout and its consequences. Anxiety, Stress & Coping: An International Journal, 9, 261–275. DOI:10.1080/10615809608249406
• Carpenter, T. P., Laney, T., Mezulis, A. (2012). Religious coping, stress, and depressive symptoms among adolescents: A prospective study. Psychology of Religion and Spirituality, 4, 19–30. DOI:10.1037/a0023155
• Chirico, F. (2017). Religious belief and mental health in lay and consecrated Italian teachers, Journal of Religion and Health, 56(3), 839–851. DOI:10.1007/s10943-016-0242-7
• Da Silva, N., Dillon, F. R., Verdejo, T. R., Sanchez, M., De La Rosa, M. (2017). Acculturative stress, psychological distress, and religious coping among Latina young adult immigrants. The Counseling Psychologist, 45, 213–236 DOI:10.1177/0011000017692111
• Demerouti, E., Bakker, A. B. (2011). The job demands-resources model: Challenges for future research. South African Journal of Industrial Psychology, 37(2), 1–9. DOI:10.4102/sajip.v37i2.974
• Demerouti, E., Bakker, A. B., Nachreiner, F., Schaufeli, W. B. (2001). The job demands–resources model of burnout. Journal of Applied Psychology, 86, 499–512. DOI:10.1037/0021-9010.86.3.499
• García, F. E., Páez, D., Reyes-Reyes, A., Álvarez, R. (2017). Religious coping as moderator of psychological responses to stressful events: A longitudinal study. Religions, 8(4), 62. DOI:10.3390/rel8040062
• Grzegorzewska, M. K. (2006). Stres w zawodzie nauczyciela. Specyfika, uwarunkowania i następstwa. Kraków: Wyd. UJ.
• Heszen-Niejodek, I. (2000). Teoria stresu psychologicznego i radzenia sobie. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 3, s. 465–492). Gdańsk: GWP.
• Horton, K. D. (2006). Effects of job stress, religious coping, and social support on clergy mental health: Longitudinal evidence from a national sample of Presbyterian clergy. Praca magisterska. University of Texas at Austin. Pobrane z: https://repositories.lib.utexas.edu/handle/2152/30157
• Hreciński, P. (2016). Wypalenie zawodowe nauczycieli. Warszawa: Difin.
• Jarosz, M. (2011). Skala religijnego radzenia sobie – wersja skrócona (Brief RCOPE). W: M. Jarosz (red.), Psychologiczny pomiar religijności (s. 293–316) Lublin: TN KUL.
• Knabb, J. J., Grigorian-Routon, A. (2014). The role of experiential avoidance in the relationship between faith maturity, religious coping, and psychological adjustment among Christian university students. Mental Health, Religion & Culture, 17, 458–469. DOI:10.1080/13674676.2013.846310
• Krok, D. (2015). Value systems and religiosity as predictors of nonreligious and religious coping with stress in early adulthood. Archives of Psychiatry and Psychotherapy, 17(3), 21–31. DOI:10.12740/APP/59050
• Kvande, M. N., Klöckner, C. A., Moksnes, U. K., Espnes, G. A. (2015). Do optimism and pessimism mediate the relationship between religious coping and existential well-being? Examining mechanisms in a Norwegian population sample. The International Journal for the Psychology of Religion, 25, 130–151. DOI:10.1080/10508619.2014.892350
• LaBarbera, R., Hetzel, J. (2016). Christian educators’ use of prayer to cope with stress. Journal of Religion and Health, 55, 1433–1448. DOI:10.1007/s10943-015-0118-2
• Maldonado Feliciano, L. E. (2005). Coping, social support, biculturalism, and religious coping as moderators of the relationship between occupational stress and depressive affect among Hispanic psychologists. Rozprawa doktorska. Maryland: University of Maryland. Pobrane z: http://drum.lib.umd.edu/handle/1903/2913
• Maslach, C. (1982). Understanding burnout: Definitional issues in analyzing a complex phenomenon. W: W. S. Paine (red.), Job stress and burnout (s. 29–40). Beverly Hills, CA: Sage.
• Maslach, C. (1998). A multidimensional theory of burnout. W: C. L. Cooper (red.), Theories of organizational stress (s. 68–85). Nowy Jork: Oxford University Press.
• Maslach, C. (2010). Wypalenie – w perspektywie wielowymiarowej. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie (s. 13–31). Warszawa: PWN.
• Maslach, C., Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99–113. DOI:10.1002/job.4030020205
• Maslach, C., Leiter, M. (2011). Prawda o wypaleniu zawodowym. Co robić ze stresem w organizacji. Warszawa: PWN.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397–422. DOI:10.1146/annurev.psych.52.1.397
• Noh, H., Chang, E., Jang, Y., Lee, J. H., Lee, S. M. (2016). Suppressor effects of positive and negative religious coping on academic burnout among Korean middle school students. Journal of Religion and Health, 55, 135–146. DOI:10.1007/s10943-015-0007-8
• Ogińska-Bulik, N. (2006). Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. Źródła, konsekwencje, zapobieganie. Warszawa: Difin.
• Ogińska-Bulik, N., Kaflik-Pieróg, M. (2006). Stres zawodowy w służbach ratowniczych. Łódź: Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.
• Pargament, K. I. (1997). The psychology of religion and coping. Theory, research, practice. Nowy Jork: Guilford Press.
• Pargament, K. I., Feuille, M., Burdzy, D. (2011). The Brief RCOPE: Current psychometric status of a short measure of religious coping, Religions, 2(4), 51–76. DOI:10.3390/rel2010051
• Pargament, K. I., Olsen, H., Reilly, B., Falgout, K., Ensing, D. S., van Haitsma, K. (1992). God help me (II): The relationship of religious orientations to religious coping with negative life events. Journal for the Scientific Study of Religion, 31, 504–513. DOI:10.2307/1386859
• Pargament, K. I., Smith, B. W., Koenig, H. G., Perez, L. (1998). Patterns of positive and negative religious coping with major life stressors. Journal for the Scientific Study of Religion, 37, 710–724. DOI:10.2307/1388152
• Ramirez, S. P., Macêdo, D. S., Sales, P. M. G., Figueiredo, S. M., Daher, E. F., Araújo, S. M., … Carvalho, A. F. (2012). The relationship between religious coping, psychological distress and quality of life in hemodialysis patients. Journal of Psychosomatic Research, 72, 129–135. DOI:10.1016/j.jpsychores.2011.11.012
• Sęk, H. (1994). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Społeczne i podmiotowe uwarunkowania. W: J. Brzeziński, L. Witkowski (red.), Edukacja wobec zmiany społecznej (s. 325–343). Poznań–Toruń: Edytor.
• Terreri, C. J., Glenwick, D. S. (2013). The relationship of religious and general coping to psychological adjustment and distress in urban adolescents. Journal of Religion and Health, 52, 1188–1202. DOI:10.1007/s10943-011-9555-8
• Tucholska, S. (2009). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań. Lublin: Wyd. KUL.
• Wallace, S. L., Lee, J., Lee, S. M. (2010). Job stress, coping strategies, and burnout among abuse-specific counselors. Journal of Employment Counseling, 47, 111–122. DOI:10.1002/j.2161-1920.2010.tb00096.x
• Xanthopoulou, D., Bakker, A. B., Demerouti, E., Schaufeli, W. B. (2007). The role of personal resources in the job demands-resources model. International Journal of Stress Management, 14, 121–141. DOI:10.1037/1072-5245.14.2.121
• Xanthopoulou, D., Bakker, A. B., Dollard, M. F., Demerouti, E., Schaufeli, W. B., Taris, T. W., Schreurs, P. G. (2007). When do job demands particularly predict burnout? The moderating role of job resources. Journal of Managerial Psychology, 22, 766–786. DOI:10.1108/02683940710837714

Identifiers

DOI

10.21697/sp.2017.17.2.03