Użyteczność koncepcji przypadku Grzegorza Bugajaka w naukach przyrodniczych

• Authors: Michał Latawiec , Anna Latawiec

Title variants

EN

The usefulness of Grzegorz Bugajak's chance concept in the natural sciences

Abstracts

EN

Nature is known through empirical methods. The development of a scientific methodology enables us to reveal the secrets of nature. Hypothesis and theories are formulated in order to explain phenomena. However, in this ordered world there are also events that occur randomly. Within this framework, Grzegorz Bugajak’s concept of chance will be applied to show its usefulness in the field of environmental protection. By referring to specific examples, we will discuss the circumstances of the occurrence of random phenomena in nature that create dilemmas for naturalists. Our aim is to single out an interpretation of Bugajak’s concept of chance that can be usefully employed by ecologists.

PL

Rzeczywistość przyrodnicza poznawana jest dzięki metodom empirycznym. Jej tajemnice odkrywane są w dużym zakresie dzięki rozwojowi ich metodologii. Formułowane są hipotezy i tworzone teorie wyjaśniające odkrywane zjawiska. Jednakże w tym uporządkowanym świecie pojawiają się i takie zdarzenia, których wystąpienie ma charakter przypadkowy. Z tej racji zostanie zastosowana filozoficzna koncepcja przypadku wypracowana przez Grzegorza Bugajaka i przewidziana przez niego do analizy treści teorii naukowych oraz klasyfikacji zdarzeń przypadkowych. Zostanie ukazana użyteczność tej koncepcji w obszarze ochrony środowiska. W tym celu na początku zaprezentowana zostanie treść propozycji Bugajaka, a następnie omówione będą okoliczności pojawiania się w przyrodzie zjawisk przypadkowych, rodzących dylematy poznawcze u przyrodników. Podjęte analizy zostaną zilustrowane konkretnymi przykładami. W rezultacie wskazane zostaną te sposoby interpretacji przypadku z koncepcji Bugajaka, które mogą okazać się przydatne w pracach ekologów.

Keywords

PL

Grzegorz Bugajak; przypadek; przyroda; dylemat poznawczy; ochrona środowiska

EN

Grzegorz Bugajak; chance; nature; knowledge dilemma; environmental protection

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2020
• Volume: 56
• Issue: 4
• Pages: 93-112

Dates

published

2020

Contributors

author

Michał Latawiec

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Instytut Filozofii

• https://orcid.org/0000000188034202

author

Anna Latawiec

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Instytut Filozofii

• https://orcid.org/0000000207697328

References

• Bigaj T., Przypadek, w: Słownik Pojęć Filozoficznych, red., W. Krajewski, Warszawa 1996, 166.
• Bugajak G., „Rozum a wiara” – problem separacji dyscyplin, Studia Philosophiae Christianae 43(2007)2, 132-148.
• Bugajak G., Pojęcie przypadku i jego zastosowanie w analizach teorii naukowych, w: Filozofia przyrody współcześnie, red. M. Kuszyk-Bytniewska, A. Łukasik, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2010, 235-245.
• Bugajak G., Początek świata w nauce i religii. W poszukiwaniu możliwości syntezy, Studia Philosophiae Christianae 32(1996)2, 135-147.
• Heller M., Bóg i geometria. Gdy przestrzeń była Bogiem, Copernicus Center Press, Kraków 2016.
• Heller M., Konieczność i przypadek w ewolucji Wszechświata, Studia Philosophiae Christianae 46(2010)1, 17-24.
• Jan Paweł II, Fides et ratio, Rzym 1998.
• Kloskowski K., Przypadek jako czynnik abiogenezy, Studia Philosophiae Christianae 21(1985) 2, 39-78.
• Kloskowski K., Przypadek w genezie życia, Studia Philosophiae Christianae, 26(1990)2, 163-168.
• Kloskowski K., Zagadnienie determinizmu ewolucyjnego. Studium biofilozoficzne, Wydawnictwo „Stella Maris”, Gdańsk 1990.
• Krajewski W. (red.), Słownik Pojęć Filozoficznych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1996.
• Krokos J., W poszukiwaniu istoty prawdy, Studia Philosophiae Christianae 34(1998)1, 25-41.
• Latawiec A., Kilka uwag w sprawie przypadku, w: Wokół biofilozofii Kazimierza Kloskowskiego. Wybrane zagadnienia, red. M. Bała, Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin 2004, 81-86.
• Latawiec M., Rozpoznawanie granic ingerencji człowieka w środowisko przyrodnicze, Studia Ecologiae et Bioethicae 14(2016)1, 77-97.
• Lemańska A., Filozofia przyrody a wyniki nauk przyrodniczych, Studia Philosophiae Christianae 43(2007)1, 115-123.
• Lemańska A., Kilka uwag o zdeterminowaniu przyrody, Studia Philosophiae Christianae 39(2003)2, 221-235.
• Middleton A.D., Morrison T.A., Fortin J.K., Robbins C.T., Proffitt K.M., White P.J., McWhirter D.E., Koel T.M., Brimeyer D.G., Fairbanks W.S., Kauffman M.J., Grizzly bear predation links the loss of native trout to the demography of migratory elk in Yellowstone, Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 280(2013)1763, doi: 10.1098/rspb.2013.0870.
• Sielezniew M., Stankiewicz A.M., Historia modraszka ariona Maculinea arion L., czyli jak motyl wszedł do kanonów ekologii i ochrony przyrody, Wiadomości Ekologiczne 50(2004)3, 149-169.
• Soulé M.E., What Is Conservation Biology?, BioScience, 35(1985)11, 727-734.
• Ścibor-Rylska T., Tajemnice uorganizowania żywej komórki, PAX, Warszawa 1986.
• Świeżyński A., Cud jako proste działanie ze strony Boga. Filozoficzna propozycja Davida Cornera, Studia Philosophiae Christianae 46 (2010)1, 93-124.
• Świeżyński A., Filozofia cudu: w poszukiwaniu adekwatnej koncepcji zdarzenia cudownego, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2012.
• Uchmański J., Ekologia oczami nie ekologa, Studia Ecologiae et Bioethicae 15(2017)2, 27-39.

Identifiers

DOI

10.21697/spch.2020.56.4.05

Biblioteka Nauki

1926918