Didactics of logic in ken schools and the conception of logicin the "Encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné"

• Authors: Stanisław Janeczek

Abstracts

EN

The paper describes the conception of logic in Polish didactics authored by the Commission of National Education (KEN), an important educational institution of the European  Enlightenment. Since the documents of the Commission refer to a vision of science presented by such influential works then as the Encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné [Great French Encyclopedia], the paper compares the requirements from the Commission’s programmer with the encyclopaedic entries that entail logical problems broadly understood. It turns out that the Commission, following the Encyclopédie, not only recommended a list of textbooks of logic but also shared its eclectic vision of logic. Although it is characteristic of modernity to take a relative approach to the importance of traditional logic, transformed into science on method, or literally an outline of epistemology, understood according to É. Condillac as a specific form of metaphysics, nevertheless some elements of logic were eclectically made valid. This logic, from the times of I. Kant, has been defined as formal logic. Practical logical skills were preferred to the knowledge of logical theories. At the same time attention was paid to the meaning of natural logical skills, and drills in logical reasoningwhen studying languages and mathematics. Despite preferences for the analytical method they also noticed the importance of synthetic method. It seems also that although the documents of the Commission do not say anything about the teaching of syllogistic issues, in didactic practice inspired by the Encyclopédie in the schools controlled by the Commission, the room was made to teach these problems. Condillac’s book was preferred in the schools controlled by the Commission, nevertheless, it was not, as in the case of other textbooks, a must on the reading list, an obligatory reading matter, therefore it was not published in Poland. The conception of logic presented by the Commission as modelled on the Encyclopédie managed to avoid the one-sidedness of Condillac’s approach, the approach that in fact eliminated the teaching of logic.

Keywords

EN

logic; Great French Encyclopedia; Condillac; d’Alembert

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2020
• Volume: 56
• Issue: S1
• Pages: 41-62

Dates

published

2020

Contributors

author

Stanisław Janeczek

• The John Paul II Catholic University of Lublin, Institute of Philosophy

• https://orcid.org/0000000334588634

References

• Arnauld A., Nicole P., La logique, ou l’art de penser contenat, outre les regles communes, plusieurs observations nouvelle propres à former le jugement, par le Sieur le Bon, Paris 1662.
• Arnauld A., Nicole P., Logika, czyli sztuka myślenia, transl. S. Romanowa, Warszawa 1958.
• Arndt H. W., Methodo scientifica pertractatum. Mos geoemetricus und Kalkülbegriff in der philosophischen Theorienbildung des 17. und 18. Jahrhunderts, Berlin 1971.
• Boyer Argens J.-B. de, La philosophie du bon sens, ou reflexions philosophiques sur l’incertudine des connoissances humaines, à l’usage des cavaliers et du beau sexe, Paris 1737.
• Buffier C., Les principes du raisonement exposés en deux logiques nouvéles avec des ramarques sur les Logiques qui ont eu le plus de réputation de notre temps, Paris 1714.
• Condillac É., La Logique ou les premiers développements de l’art de penser, Paris 1780.
• Condillac É., Logika czyli pierwsze zasady sztuki myślenia, transl. J. Znosko, Warszawa 2011.
• Condillac É., Logique, in: Oeuvres philosophiques de Condillac, vol. II, Parme 1754.
• Crousaz J. P., Système de Reflexion qui peuvent contribuer à la nettetê et à l’étendue de nos connaissances, ou Nouvel Essai de Logique, Amsterdam 1712.
• Descartes R., Oeuvres de Descartes, eds. C. Adam, P. Tannery, Paris 1897-1913.
• Descartes R., Prawidła kierowania umysłem, in: Prawidła kierowania umysłem. Poszukiwanie prawdy poprzez światło przyrodzone rozumu, transl. L. Chmaj, Warszawa 19582.
• Descartes R., Regulae ad directionem ingenii, Amstelodamii 1701.
• Encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné de connoissances humaines. Mis en ordre par M. de Félice, Vol. I-LVIII, Yverdon 1770-1780.
• Encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné des sciences, des arts et des métiers, par une societe de gens de lettres. Mis en ordre et publié par ... [Denis] Diderot et quant B la partie mathématique par ... [Jean le Rond] D’Alembert, Vol. I-XXXV, Paris 1751-1780; reprint: Stuttgart 1966-1995; electronic version: Marsanne 1999.
• Félice de F.-B., Leçons de logique, vol. I-II, Yverdon 1770.
• Garewicz J., Kilka uwag o badaniu recepcji filozofii, in: Wybrane zagadnienia z historii filozofii polskiej na tle filozoficznej umysłowości europejskiej, ed. J. Legowicz, Wrocław 1979.
• Genovesi A., Elementorum artis logico-criticae libri V, Venetiis 1745, Varsaviae 1771.
• Historia matematyki od czasów najdawniejszych do początku XIX stulecia, vol. II, in: Matematyka XVII stulecia, ed. A. P. Juszkiewicz, transl. S. Dobrzycki, Warszawa 1975, 90-107.
• Howell W. S., Eighteenth-Century British Logic and Rhetoric, Princeton 1971.
• Janeczek S., Jeszcze raz o dydaktyce logiki w oświacie Komisji Edukacji Narodowej. Ujęcie É.B. de Condillaca a przepisy i praktyka szkolna, in: W kierunku filozofii klasycznej inspiracje i kontynuacje. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Edwardowi Nieznańskiemu, eds. J. Krokos, K. Świętorzecka, R. Tomanek, Warszawa 2008, 471-483.
• Janeczek S., Kartezjanizm teorii nauki É. Condillaca, in: Filozofia XVII wieku i jej kontynuacje, ed. Z. Drozdowicz, Poznań 2009, 203-209.
• Janeczek S., Logika czy epistemologia? Historyczno-filozoficzne uwarunkowania nowożytnej koncepcji logiki, Lublin 2003.
• Janeczek S., Przejawy refleksji metafizycznej w filozofii Étienne’a Bennota de Condillaca (1715-1780), in: Z dziejów filozoficznej refleksji nad człowiekiem. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jana Czerkawskiego (1939-2007), eds. P. Gutowski, P. Gut, Lublin 2007, 257-274.
• Janeczek S., Teoria nauki w ujęciu J. le Ronda d’Alemberta. Między empiryzmem, racjonalizmem i intuicjonizmem, in: Philosophia vitam alere. Prace dedykowane Profesorowi Romanowi Darowskiemu SJ, ed. S. Ziemiański, Kraków 2005, 199-212.
• Janeczek S., Z dziejów dydaktyki logiki w szkołach KEN. Claude Buffier SJ, Roczniki Filozoficzne 56(2008)2, 83-99.
• Janeczek S., Z dziejów nowożytnej koncepcji logiki. J. le Rond d’Alembert, Roczniki Kulturoznawcze 4(2013)1, 51-82.
• Janeczek S., Z dziejów nowożytnej koncepcji logiki. Od F. Bacona do É. Condillaca, Zeszyty Naukowe KUL (2009)3, 21-33.
• Janeczek S., Z dziejów nowożytnej koncepcji logiki. Propagatorzy poglądów J. Locke’a, Kwartalnik Filozoficzny 36(2008)4, 95-110.
• Janeczek S., Źródła logiki Jana Śniadeckiego. F. Dalham’s i I. Watts’s textbooks, in: Gaudium in litteris. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Arcybiskupa Stanisława Wielgusa, ed. S. Janeczek et al., Lublin 2009, 613-621.
• Kuliniak R., Małysz T., XVII i XVIII-wieczne popularne podręczniki studiowania matematyki. With particular emphasis on “Krótki wykład o matematycznej metodzie nauczania”, in: Oblicza filozofii XVII wieku, ed. S. Janeczek, Lublin 2008, 335-356.
• Le Clerc J., Logica sive ars ratiocinandi. Logica, Ontologia, Pneumatologia, vol. I-II, Amstelodami 1692.
• Le Rond d’Alembert J. B., Mélanges de littérature, d’histoire et de philosophie, Amsterdam 1759.
• Locke J., An Essay Concerning Human Understanding, London 1690, actually 1689; quoted from: The Works of John Locke, London 1823 (reprint: Aalen 1963), vol. III.
• Locke J., Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, transl. B. Gawecki, Warszawa 1955.
• Logika czyli pierwsze zasady sztuki myślenia, dzieło elementarne... na żądanie bywszej Komisji Edukacyjnej Narodowej dla szkół publicznych napisane i od niej aprobowane, a teraz z przydatkiem niektórych objaśnień i przypisów przez Jana Znoskę z francuskiego na polski język przełożone, Wilno 1802, 1819.
• Makowski S. S., Cursus philosophicus iuxta veram Aristoetelis, philosophorum principis doctrina in alma universistate cracoviensi luci publicae porrectus, vol. I, Cracoviae 1769.
• Risse W., Die Logik der Neuzeit, vol. II, 1640-1780, Stuttgart 1970.
• Watts I., Logic, or the Right Use of Reason in the Inquiry after Truth with a Variety of Rules to Guard against Error in the Affairs of Religion and Human Life, as well as in the Sciences, London 1725 (reprint, published in London 1847 – Morgan, PA 1996).
• Wolff Ch., Philosophia rationalis sive logica, methodo scientifica pertractatum ad usum scientiarum atque vitae aptata, Francofurti 1728 (edition of 1740 published by J. École’a – Hildesheim 1984).

Identifiers

DOI

10.21697/spch.2020.56.S1.03

Biblioteka Nauki

1070382