Religion as a bond – a delusive hope of politics

• Authors: Jacek Grzybowski

Abstracts

EN

Politics is on the one hand an attempt to implement certain good, a desire for achieving agreed objectives, on the other hand – as Max Weber says – a simultaneous a#empt to avoid a particular evil. If in defining the notion of politics there are references to good and evil, purpose and desire, it has to include the non-political spheres – culture, axiology, religion. Mark Lilla argues that for decades we have been aware of the great and final separation that has taken place in Western Europe between political and religious life. This awareness implies a conviction, which is obligatory today in most countries and societies, that to separate politics from religion is a great achievement. For many thinkers and politicians this is an undisputed success from which the West learns to benefit while preparing other regions of the world for such separation. Therefore it seems that modern politics should be free from religious inspiration and temptation. On the other hand, many sociologists and political scientists show the vitality of religious attitudes, proving that in its deepest essence religion is an expression of human behaviour. Each person and each community always has an element of irreducibility which is an internal defence against reducing man to “here and now”, restricting his world to what is useful and usable. We experience that in man there is a natural opening to what is transcendent. Thus, if man is ever to achieve individual and social reconciliation with himself, he will always look for rational and moral meanings. This situation creates a platform for the emergence of a completely new a#itude in society and politics – to seek and pursue spirituality in a world without religion. Increasingly, the understanding of religion reveals itself in a wide etymological sense, sociological and ethnological: religare – “to connect”, “to bind”, “to build community ties”. Religion so understood would be a great solution to the dilemma of separation – the adoption of religion (bonds) without the doctrine, while ensuring social cohesion, strengthening the feeling of being together, maintaining a spiritual connection. Many thinkers are convinced that we cannot base social life only on fear, discipline and economy; we need a deeper and stronger foundations for Community Cohesion. But is such a project possible at all? Is politics becoming a place for the formation of relationships, education and conservation of values, a narrative space which tells citizens what is good and right and what is wrong and alien? Can it replace religion in its deepest essence – in its intimate sense of an exploration and discovery of transcendence? Will it not become a caricature of religion, and a caricature of politics, and ultimately a trap for freedom?

Keywords

EN

politics; religion; culture; Richard Rorty; postmodernism

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2020
• Volume: 56
• Issue: S2
• Pages: 237-258

Dates

published

2020

Contributors

author

Jacek Grzybowski

• Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Institute of Philosophy

• https://orcid.org/0000000178146825

References

• Adler M. J., God and the Professors, in: Pragmatism and American culture, ed. G. Kennedy, Heath 1950.
• Buchner, W. Demokratyczna dewaluacja polityczności, Horyzonty Polityki 2(2011)2, 67-87.
• Burdziej S., Socjologia postsekularna?, Studia Socjologiczne 197(2010)2, 89-107.
• Casanova J., Deprywatyzacja religii, in: Socjologia religii Antologia tekstów, ed. W. Piwowarski, Kraków 1998.
• Comte-Sponville A., Duchowość ateistyczna. Wprowadzenie do duchowości bez Boga, transl. E. Aduszkiewicz, Warszawa 2011.
• Delbanco A., The Real American Dream: A Meditation on Hope, Harvard University Press 2000.
• Dewey J., Philosophy and Democracy, in: The Middle Works of John Dewey 1899-1924, vol. 11 (1918-1919), ed. J. A. Boydston, Southem Illinois University Press 1988.
• Diggins P., Iluzje pragmatyzmu. Modernizm oraz kryzys poznania i autorytetu, transl. M. Filipczuk, Warszawa 2010.
• Dobbelaere K., Sekularyzacja. Trzy poziomy analizy, transl. R. Babińska, Kraków 2008.
• Dominiak Ł., Cztery koncepcje zoon politikon. Uwagi dotyczące problematyczności politycznej natury człowieka, Horyzonty Polityki 1(2010)2, 91-109.
• Durkheim E., Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, transl. A. Zadrożyńska, Warszawa 1990.
• Eagleton T., Rozum, wiara i rewolucja. Refleksje nad debatą o Bogu, transl. W. Usakiewicz, Kraków 2010.
• Gray J., Black Mass: Apocalyptic Religion and the Death of Utopia, Farrar 2008.
• Grotius H., Trzy księgi o prawie wojny i pokoju w których znajdują wyjaśnienie prawo natury i prawo narodów a także główne zasady prawa publicznego, transl. R. Bierzanek, Warszawa 1957.
• Habermas J., Faith and Knowledge, in: Idem, The Future of Human Nature, Cambridge 2003.
• Habermas J., Ratzinger J., The Dialectics of Secularization. On Rison and Religion, San Francisco 2005.
• Halik T., Europa pomiędzy laickością a chrześcijaństwem, Więź (2011)2-3, 125-132.
• Hegel G. W. F., Wykłady z filozofii dziejów, transl. A. Zieleńczyk, Warszawa 2003.
• Jankowicz G., Nowoczesne misteria państwa, Tygodnik Powszechny 48(2009), 40.
• Kozłowski R., Heglowska koncepcja państwa, in: Hegel a współczesność, ed. R. Kozłowski, Poznań 1997.
• Krasnodębski Z., Większego cudu nie będzie, Kraków 2011.
• Król M., Filozo5a polityczna, Kraków 2008.
• Lilla M., Bezsilny Bóg. Religia, polityka i nowoczesny Zachód, transl. J. Mikos, Warszawa 2009.
• Łojek S., Hegel i Nietzsche wobec problemu polityczności, Wrocław 2002.
• MacIntyre A., God, Philosophy, Universities: A Selective History of the Catholic Philosophical Tradition, Rowman and Littlefield 2011.
• Marczewska-Rytko M., Religia i polityka w globalizującym się świecie, Lublin 2010.
• Mariański J., Religia w społeczeństwie ponowoczesnym, Warszawa 2010.
• Michel P., Polityka i religia. Wielka przemiana, transl. B. Czarnowska, Kraków 2000.
• Miłosz C., O erozji, Tygodnik Powszechny 51-52(1998), 8.
• Moltmann J., Theology of hope: on the ground and the implications of a Christian eschatology, transl. J. W. Leitch, London 2002.
• Quinzio S., Przegrana Boga, transl. M. Bielawski, Kraków – Dębica 2008.
• Ritzer G., Magiczny świat konsumpcji, transl. L. Stawowy, Warszawa 2009.
• Rorty R., Filozofia a zwierciadło natury, transl. M. Szczubiałka, Warszawa 1994.
• Rorty R., Konsekwencje pragmatyzmu. Eseje z lat 1972-1980, transl. C. Karkowski, Warszawa 1988.
• Rorty R., Przygodność, ironia i solidarność, transl. W. J. Popowski, Warszawa 2009.
• Rorty R., Religion in the Public Square. A Reconsideration, Journal of Religious Ethics 31(2003), 141–149.
• Schipperges K. J., Religia a zeświecczone społeczeństwo. Instrumentalizacja religii w nowożytnych systemach władzy politycznej, transl. B. Floriańczyk, Communio 138(2003)6, 79-102.
• Schooyans M., Totalitarne zagrożenie demokracji, transl. K. Deryło, Ethos 21-22(1993), 123-130.
• Sochoń J., Religia jako odpowiedź, Warszawa 2008.
• Sztajer S., Racjonalność religii wobec niektórych współczesnych prób jej naturalizacji, in: O racjonalności w nauce i w życiu społecznym, eds. Z. Drozdowicz, Z. Melosik, S. Sztajer, Poznań 2009.
• Szulakiewicz M., Religie i religijność we współczesnej kulturze, in: Religie i religijność we współczesnym świecie. III Międzynarodowy Kongres Religioznawczy, ed. M. Szulakiewicz, Toruń 2011.
• Valadier P., Nędza polityki i moc religii, transl. T. Żeleźnik, Warszawa 2010.
• Vattimo G., After the Christianity, Columbia University Press 2002.
• Voegelin E., The Gospel of Culture, in: The Collected Works of Eric Voegelin, vol. 12, Published Essays 1966-1985, ed. E. Sandoz, Louisiana State University Press, Baton Rouge 1990.
• Wallace R. A., Èmile Durkheim and the Civil Religion Concept, Review of Religious Research 18(1977), 287–290.
• Weber M., Polityka jako zawód i powołanie, transl. A. Kopacki, P. Dybel, Warszawa – Kraków 1998.
• Weiler J. H. H., Chrześcijańska Europa. Konstytucyjny imperializm czy wielokulturowość, Poznań 2003.
• Woroniecki J., Kościół w oczach wiary, Szkoła Chrystusowa 13(1939)3, 147-162.
• Wróbel S., Kto się boi liberalnej religii obywatelskiej?, Znak 671(2011)4, 43-50.

Identifiers

DOI

10.21697/spch.2020.56.S2.12

Biblioteka Nauki

1070193