Byt i świat w ontologii eleackiej

• Authors: Dariusz Piętka

Title variants

EN

Being and the World in Eleatic Ontology

Abstracts

EN

This article examines the theories of Xenophanes, Parmenides and Melissus on being, its unity and identity, taking into account Zeno’s views. The main problem considered is the question of the nature of the relation of being and the world in each of the philosophers of Elea. Comparative analysis based on preserved fragments from their works shows that Xenophanes endorsed the idea of a One God identical with the world, whereas Parmenides formulated the original theory of being transcending the corporeal world, but constituting the reason for its identity as a whole. The interpretation of Parmenides presented in this article deviates from the commonly accepted one. Melissus borrows the Parmenidean way of understanding being as one and places it in the world, which brings his views close to Xenophanes’s account. Each of these theories, however, poses many problems of interpretation, resulting mainly from the small number of original texts available.

PL

Przedmiotem artykułu są teorie pierwszych ontologów greckich: Ksenofanesa, Parmenidesa i Melissosa na temat bytu, jego jedności i tożsamości, z uwzględnieniem niektórych poglądów Zenona. Naczelnym problemem artykułu jest pytanie o naturę relacji bytu względem świata u filozofów eleackich. Celem jest opis sposobu rozumienia tego powiązania, zaproponowanego przez każdego z nich. W rezultacie analiz porównawczych, opierając się na badaniu zachowanych fragmentów tekstów starożytnych, okazało się, że Ksenofanes jest autorem koncepcji Jedno-Boga tożsamego ze światem, zaś Parmenides sformułował oryginalną teorię bytu transcendującego świat cielesny, ale stanowiącego jego rację tożsamości jako całości. Przedstawiona w artykule interpretacja poglądów Parmenidesa stanowi ujęcie odmienne od powszechnie przyjmowanego. Melissos natomiast wykorzystując Parmenidejski sposób rozumienia bytu jako czegoś jednego umieszcza go w świecie. Zbliża to poglądy Melissosa do poglądów Ksenofanesa. Każda z tych teorii nastręcza jednak wielu problemów interpretacyjnych, wynikających przede wszystkim z niewielkiej ilości tekstów źródłowych.

Keywords

PL

Ksenofanes z Kolofontu; Parmenides z Elei; Zenon z Elei; Melissos z Samos; filozofia eleacka; początki ontologii

EN

Xenophanes of Colophon; Parmenides of Elea; Melissus of Samos; Eleatic school of philosophy; the beginnings of ontology

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2022
• Volume: 58
• Issue: 2
• Pages: 7-30

Dates

published

2022

Contributors

author

Dariusz Piętka

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Instytut Filozofii -

• https://orcid.org/0000000339156232

References

• Allen, R.E. (1983). Plato’s Parmenides. Minnesota: University of Minnesota Press.
• Arystoteles. (1837a). Physica. W: Aristotelis opera ex recensione Immanuelis Bekkeri. Oxonii: E Typograheo Academico.
• Arystoteles. (1837b). De Caelo. W: Aristotelis opera ex recensione Immanuelis Bekkeri. Oxonii: E Typograheo Academico.
• Arystoteles. (1837c). De Xenophane Zenone et Gorgia. W: Aristotelis opera ex recensione Immanuelis Bekkeri. Oxonii: E Typograheo Academico.
• Arystoteles. (1837d). Metaphysica. W: Aristotelis opera ex recensione Immanuelis Bekkeri. Oxonii: E Typograheo Academico.
• Arystoteles. (1984). Metafizyka. Warszawa: PWN.
• Arystoteles. (2017). Metafizyka. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
• Blandzi, S. (2013). Między aletejologią Parmenidesa a ontoteologią Filona. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Burnet, J. (1930). Early Greek Philosophy. Londyn: A. & C. Black.
• Cleve, F.M. (1965). The Giants of Pre-sophistic Greek Philosophy. Haga: Nijhoff.
• Diels, H. (1903). Die Fragmente der Vorsokratiker. Berlin: Weidmannsche Buchhandlung.
• Diogenes Laertios. (1964). Diogenis Laertii Vitae Philosophorum, t. 1-2. Oxford: E Typographeo Clarendoniano.
• Fränkel, H. (1960). Parmenidesstudien. W: H. Fränkel, Wege und Formen frühgriechischen Denkens. Monachium: C.H. Beck.
• Fuller, B.A.G. (1923). History of Greek Philosophy. Thales to Democritus. New York: Henry Holt.
• Gerhenson, D.E., Greenberg, D.A. (1961). Melissus of Samos In a New Light: Aristotle’s “Physics” 186a 10-16. Phronesis, 6, 1-9.
• Gilson, E. (1963). Byt i istota. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Guthrie, W.K.C. (1965). History of Greek Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.
• Heinrich, W. (1925). Zarys historji filozofji. Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Kirk, G.S., Raven, J.E. (1962). The Presocratic Philosophers. Cambridge: Cambridge University Press.
• Krokiewicz, A. (2000). Zarys filozofii greckiej. Warszawa: Aletheia.
• Owen, G.E.L. (1960). Eleatic Questions. Classical Quarterly, 10(1-2), 84-102.
• Philips, E.A. (1955). Parmenides on Thought and Being. The Philosophical Review, 64(4), 546-560.
• Platon. (1903a). Sophista. W: Platonis opera, t. 1-5. Oxford: Clarendon Press.
• Platon. (1903b). Theaetetus. W: Platonis opera, t. 1-5. Oxford: Clarendon Press.
• Platon. (1903c). Parmenides. W: Platonis opera, t. 1-5. Oxford: Clarendon Press.
• Platon. (1903d). Timaeus. W: Platonis opera, t. 1-5. Oxford: Clarendon Press.
• Reale, G. (2012). Historia filozofii starożytnej, t. 1. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Sekstus Empiryk. (2019). Zarysy Pyrrońskie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Vlastos, G. (1953a). Review of J.E. Raven, Pythagoreans and Eleatic. Gnomon, 25, 29-35.
• Vlastos, G. (1953b). Review of J. Zafiropoulo, L’ecole elete, Paris 1950. Gnomon, 25, 166-169.

Identifiers

DOI

10.21697/spch.2022.58.A.08

Biblioteka Nauki

22774987