„Być człowiekiem sumienia” – sumienie widziane od strony procesu rozwoju

• Authors: Marek Filipczuk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dojrzałość sumienia osiąga się przez wytrwałe kształtowanie w sobie umiłowania prawdy i dobra, przez urabianie woli, przez pilną dbałość o swój rozwój duchowy, o zdobywanie głębokiej mądrości w bliskiej więzi ze wszystkim, co może te wartości zagwarantować. Formować sumienie znaczy nie dopuszczać do jego niszczenia, a więc nie zagłuszać sumienia ani go nie zniekształcać; nazywać dobro i zło po imieniu. Proces ten może postępować dzięki zastosowaniu metody praktycznej, która polega na wychowaniu człowieka skłaniającym go do odpowiedniego zachowywania się i równoległej do niej metody teoretycznej, polegającej na oparciu całego życia religijno-moralnego na autorytecie Bożym, otwarciu się na Boże słowo i na działanie Ducha Świętego. Sumienie nie tworzy wrodzonej od początku gotowej struktury, lecz kształtuje się w normalnym rozwoju osobowości osoby ludzkiej w oparciu o genetycznie uwarunkowane zadatki (predyspozycje) do tegoż rozwoju, analogicznie jak do rozwoju intelektu, mowy, osobowości itp. Proces ten obejmuje głęboki obszar współczynników psychologicznych, warunkujących właściwą postawę moralną a także stosowanie środków pedagogicznych i sakramentalnych, mających na celu uwrażliwienie sumienia. Do tego dodać należy wpływy wychowawcze rodziny, organizacji społecznych, grup społecznych formalnych i nieformalnych.

Keywords

PL

sumienie; proces rozwoju duchowego; dojrzałość osobowości; moralność; dojrzałość chrześcijańska; łaska Boża

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Theologica Varsaviensia
• Year: 2016
• Volume: 54
• Issue: 2
• Pages: 173-194

Dates

published

2017-09-20

Contributors

author

Marek Filipczuk

References

• Augustyn J., Pustka egzystencjalna a leczenie zranionego sumienia, w: Jak odkrywać sens ludzkiego życia, red. J. Augustyn, Kraków 1997.
• Benedykt XVI, Porta fidei. List apostolski w formie «motu proprio», Watykan 2011.
• Buksik D., Wobec marginalizacji: psychologiczne elementy dojrzałej osobowości, moralności i relacji interpersonalnych opartych na miłości, „Roczniki Naukowe Caritas” 1999, nr 3, s. 147-160.
• Chlewiński Z., Dojrzałość: osobowość, sumienie, religijność, Poznań 1991.
• Dziewiecki M., Człowiek w obliczu sumienia, w: Sumienie. Głos Boga w duszy. Wybór tekstów, opr. M. Czekański, Kraków 2002, s. 160-168.
• Grün A., Sumienie, życie, wolność, „Pastores” 1999, nr 4, s. 9-17.
• Guardini R., Zjawisko sumienia, „Znak” 1996, nr 7, z. 494, s. 13-28.
• Häring B., Teologia moralna, t. I, Poznań 1962.
• II Polski Synod Plenarny, Poznań 2001.
• Jakubiec M., Rola rodziny w kształtowaniu sumienia dziecka, w: Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej, red. F. Adamski, Kraków 1982, s. 283-305.
• Jan Paweł II, Adhortacja apostolska„ Familiaris consortio”, w: Jan Paweł II, Adhortacje apostolskie, Kraków 1996, s. 87-208.
• Jan Paweł II, Adhortacja apostolska„ Pastores dabo vobis”, Watykan 1992.
• Jan Paweł II, Apel Jasnogórski (18 VI 1983). Rozważania wygłoszone do młodzieży, w: Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia, homilie, Kraków 1999, s. 261-266.
• Jan Paweł II, Czas próby polskich sumień trwa. Homilia wygłoszona 22 V 1995 r. w Skoczowie, 3, „Więź” 1995, nr 7, s. 13-19.
• Jan Paweł II, Encyklika„Redemptorhominis”, Watykan 1979.
• Jan Paweł II, Encyklika„Sollicitudo rei socialis”, Watykan 1987.
• Jan Paweł II, Encyklika„Veritatis splendor”, Watykan 1993.
• Jan Paweł II, Ludzka nadzieja – pełna nieśmiertelności. List do osób w podeszłym wieku, Watykan 1999.
• Jan Paweł II, Przemówienie na uniwersytecie, Padwa, 12.09.1982, w: Jan Paweł II, Wiara i kultura, RW KUL Rzym–Lublin 1998, s. 163–163.
• Just A., Formowanie się sumienia, w: B. Bejze (red.), W kierunku człowieka, Warszawa 1971, s. 275–283.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
• Kawecki W., Spowiedź a kształtowanie sumienia, „Homo Dei” 2001, nr 1, s. 35-46.
• Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium katechetyczne Kościoła Katolickiego w Polsce, Kraków 2001.
• Kongregacja Instytutów i Zakonów Świeckich, Instrukcja: Istotne elementy nauczania Kościoła na temat życia konsekrowanego w zastosowaniu do instytutów oddających się pracy apostolskiej, w: Życie konsekrowane w dokumentach Kościoła od Vaticanum II do „Vita consecrata”, Kraków 1998, s. 225–252.
• Kunowski S., Wychowanie moralne jako istotny element wychowania chrześcijańskiego, w: Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej, red. F. Adamski, Kraków 1982, s. 86-98.
• Laghi P., Wpatrując się w Maryję. Kapłan trzeciego tysiąclecia i jego formacja, Płock 1999.
• Makselon J., Psychologiczne uwarunkowania nawrócenia i pojednania, „Katecheta” 1983, nr 27, s. 217–226.
• Marek Z., Biblia w katechetycznej posłudze słowa, Kraków 1998.
• Murawski R., Rozwój religijny, w: Teoretyczne założenia katechezy młodzieżowej, red. R. Murawski, Warszawa 1989, s. 70-94.
• Nagórny J., Zniekształcone pojęcie sumienia, w: Sumienie. Głos Boga w duszy. Wybór tekstów, Kraków 2002, s. 169-179.
• Offmański A., W kierunku katechezy ewangelizacyjnej, Szczecin 2000.
• Olejnik S., Teologia moralna fundamentalna, Włocławek 1998.
• Orzeszyna J., Kształtowanie sumienia podstawowym obowiązkiem człowieka, „Sosnowieckie Studia Teologiczne” 1997, t. 3, s. 59-74.
• Paweł VI, Marialiscultus, Watykan 1974.
• Ratzinger J., Prawda, wartości, władza, Kraków 1999.
• Rosik S., Wezwania i wybory moralne, Lublin 1992.
• Rusiecki M., Istota i sens samowychowania,„Obecni” 2002, nr 3, s. 23–30.
• Rybicki R., Wprowadzenie do pedagogiki chrześcijańskiej, Częstochowa 1997.
• Rynio A., Szkoła w wychowaniu moralnym, w: Pedagogika katolicka, red. A. Rynio, Stalowa Wola 1999.
• Schnackenburg R., Nauka moralna w Nowym Testamencie, tłum. F. Dylewski, Warszawa 1983.
• Sędek M., Drogi dojrzałości, Krościenko 2002.
• Sikorski T., Sumienie, w: Słownik teologiczny, red. A. Zuberbier, Katowice 1998, s. 555-557.
• Szostek A., Uwagi o formowaniu ludzi sumienia, „Znak” 1996, nr 7, s. 60-72.
• Tarnowski J., Budzenie i rozwój sumienia, „Warszawskie Studia Teologiczne” 1992, nr 5, s. 201-216.
• Wistuba H., Sumienie chrześcijanina wobec narastających zagrożeń, „Katecheta” 1983, nr 5–6, s. 227–231.
• Wolicki M., Dojrzała osobowość, dojrzałe sumienie, Wrocław 2000.
• Zimoń D., Powrócić do Chrystusa czyli reinicjacja chrześcijaństwa, w: Poznać Chrystusa. Program duszpasterski na rok 2001-2002, Katowice 2001, s. 141-156.

Identifiers

DOI

10.21697/stv.2016.54.2.08