Ks. Władysław Piwowarski (1929–2001) jako socjolog religii

• Authors: Janusz Mariański

Title variants

EN

Fr. Władysław Piwowarski (1929–2001) as a sociologist of religion

Abstracts

EN

Fr. prof. Władysław Piwowarski is known in Poland and abroad primarily as a sociologist of religion. His sociological works are an important component (one would like to say – classic) of Polish sociology of religion, they have determined and still determine its development. Most of them closed a certain stage in the development of the sociology of religion in Poland and opened a new one. It would be difficult to imagine a thorough study of religiosity today without taking into account the sociological achievements of Fr. prof. Piwowarski. In this study, we focus only on selected aspects of his concept of the sociology of religion and the sociology of the Church. We omit his scientific achievements in the areas of the sociology of morality, the sociology of the family, the sociology of ritual, social philosophy, Catholic social science, and pastoral theology. Piwowarski’s achievements in the field of theory, methodology of the sociology of religion and empirical research allow the statement that he is the founder of the Lublin school of sociology.

PL

Ksiądz prof. Władysław Piwowarski jest znany w kraju i za granicą przede wszystkim jako socjolog religii. Jego prace socjologiczne stanowią istotny element składowy (chciałoby się powiedzieć: klasyczny) polskiej socjologii religii, wyznaczały i wciąż wyznaczają jej rozwój (Marczewski 2006: 173–180; Święs 2004: 301–310). Większość z nich zamykała pewien etap rozwoju socjologii religii w Polsce i otwierała nowy. Trudno byłoby sobie dzisiaj wyobrazić gruntowne studia nad religijnością bez uwzględnienia socjologicznego dorobku ks. prof. Piwowarskiego. W niniejszym opracowaniu zwrócimy uwagę jedynie na wybrane aspekty jego koncepcji socjologii religii i socjologii Kościoła. Pomijamy jego naukowe osiągnięcia w zakresie socjologii moralności, socjologii rodziny, socjologii rytuału, filozofii społecznej, katolickiej nauki społecznej i teologii pastoralnej. Osiągnięcia Piwowarskiego w dziedzinie teorii, metodologii socjologii religii oraz badań empirycznych pozwalają stwierdzić, że jest on twórcą lubelskiej szkoły socjologicznej.

Keywords

PL

socjologia religii; socjologia Kościoła; religijność; kościelność; lubelska szkoła socjologii religii

EN

sociology of religion; sociology of the Church; religiosity; church; Lublin school of the sociology of religion

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
• Year: 2022
• Volume: 30
• Issue: 2
• Pages: 19-33

Dates

published

2022

Contributors

author

Janusz Mariański

• Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie

• https://orcid.org/0000000206208000

References

• Berger P.L. (1984), Sekularyzacja a problem wiarygodności religii [w:] F. Adamski (red.), Socjologia religii, Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy: 374–385.
• Berger P.L. (1997), Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Borowik I. (2000), Odbudowywanie pamięci. Przemiany religijne w Środkowo-Wschodniej Europie po upadku komunizmu, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Borowik I. (2004), Najważniejsze tendencje w religijności polskiego społeczeństwa: koncepcje, ustalenia ks. Władysława Piwowarskiego i ich dzisiejsza nośność interpretacyjna [w:] A. Wójtowicz (red.), Socjologia religii ks. Władysława Piwowarskiego, Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Sekcja Socjologii Religii: 116.
• Borowik I. (2019), Od sekularyzacji do powrotu religii na scenę publiczną: trendy rozwojowe światowej socjologii religii z uwzględnieniem dorobku lubelskiej szkoły socjologii religii w Polsce, „Roczniki Nauk Społecznych”, 4: 93–110.
• Cipriani R. (2006), Secularization or „diffused religion?” [w:] Religiosität in der säkularisierten Welt. Theoretische und empirische Beiträge zur Säkularisierungsdebatte in der Religionssoziologie, Wiesbaden: Springer VS: 123–140.
• Cipriani R., Prüfer P. (2021), Socjologia religii. Ujęcie systematyczno-historyczne, Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”.
• Grzesik A. (2004), Kościół ludowy w Polsce i jego przemiany w ujęciu ks. prof. Władysława Piwowarskiego [w:] A. Wójtowicz (red.), Socjologia religii ks. Władysława Piwowarskiego, Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne Sekcja Socjologii Religii: 72–86.
• Iwan R. (1994), U progu polskiej demokracji. Szkice etyczno-społeczne – wywiady – rozmowy, Lublin–Kilonia: Wydawnictwo Norbertinum.
• Libiszowska-Żółtkowska M. (2021), Homo religiosus. Szkice z socjologii religii, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Marczewski M. (2006), Ks. prof. Władysław Piwowarski (1929–2001), „Collectanea Theologica”, 1: 173–180.
• Mariański J. (2004), Piwowarski Władysław [biogram] [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, J. Mariański (red.), Leksykon socjologii religii. Zjawiska – badania – teorie, Warszawa: VERBINUM Wydawnictwo Księży Werbistów: 291–292.
• Mariański J. (2019), Socjologia i moralność. Czym jest i dokąd zmierza socjologia moralności?. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Mariański J. (2020), Moi wielcy Mistrzowie i Nauczyciele w socjologii religii i socjologii moralności. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Mielicka-Pawłowska H. (2017), Duchowość ponowoczesna. Studia z zakresu socjologii jakościowej, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Między katolicką nauką społeczną a socjologią religii. Z ks. prof. Władysławem Piwowarskim rozmawia redaktor naczelny „Życia Katolickiego” Jan Wagner (1989), „Życie Katolickie”, 9: 20–27.
• Parker C.G. (2008), Współczesna religia ludowa. Złożony obiekt badań dla socjologów [w:] P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska (red.), Socjologia codzienności, Kraków: Wydawnictwo Znak: 812–827.
• Piwowarski W. (1971), Religijność wiejska w warunkach urbanizacji. Studium socjologiczne, Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
• Piwowarski W. (1977), Religijność miejska w rejonie uprzemysłowionym. Studium socjologiczne, Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
• Piwowarski W. (1982), Problemy duszpasterskie w strefie urbanizacji, „Przegląd Powszechny”, 3: 22–36.
• Piwowarski W. (1986), Kontekst społeczeństwa pluralistycznego a problem permanentnej socjalizacji religijnej [w:] W. Piwowarski, W. Zdaniewicz (red.), Z badań nad religijnością polską. Studia i materiały, Poznań–Warszawa: Pallottinum: 73–82.
• Piwowarski W. (1988), Religijność ludowa w ciągłości i zmianie, „Młodzież i Wieś” (A): 3–22.
• Piwowarski W. (1990), „Solidarność” w perspektywie, „Nowe Relacje”, 21: 3.
• Piwowarski W. (1991), Kapłan – Kościół – duszpasterstwo, „Ład. Katolicki Tygodnik Społeczny”, 10:1–2.
• Piwowarski W. (1992), Przemiany religijności polskiej – stan obecny i perspektywy, „Więź”, 7: 30–34.
• Piwowarski W. (1992), Tło społeczno-polityczne i religijno-kościelne punktem wyjścia nowej ewangelizacji, „Chrześcijanin w Świecie”, 1: 37–49.
• Piwowarski W. (1996), Od „Kościoła ludu” do „Kościoła wyboru” [w:] I. Borowik, W. Zdaniewicz (red.), Od Kościoła ludu do Kościoła wyboru. Religia a przemiany społeczne w Polsce, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS, s. 9–16.
• Piwowarski W. (1996), Socjologia religii, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Piwowarski W. (1997), Socjologia religii w Polsce – problemy legitymizacji dyscypliny, „Przegląd Religioznawczy”, 1: 3–11.
• Piwowarski W. (1998), Wprowadzenie [w:] W. Piwowarski (red.), Socjologia religii. Antologia tekstów, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 7–23.
• Piwowarski W., Zdaniewicz W. (1998), Socjologia religii [w:] Z. Krawczyk, K.Z. Sowa (red.), Socjologia w Polsce, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie: 309–328.
• Pogórska T. (1994), Przemiany religijności w warunkach totalitaryzmu (na przykładzie Puław), „Collectanea Theologica”, 3: 169–173.
• Pogórska T. (2002), Przemiany religijności katolików w warunkach totalitaryzmu. Studium socjologiczne na przykładzie Puław, Lublin (mps pracy doktorskiej).
• Richter R. (2005), Die Lebensstilgesellschaft, VS Verlag für Sozialwissenschaften. Wiesbaden: Springer VS.
• Sadłoń W. (2011), Lubelsko-warszawska szkoła socjologii religii [w:] K. Łuczaj, K. Kaczorowski (red.), Polska socjologia wczoraj i dziś. Młodzi socjologowie wobec problemów tradycji i teraźniejszości, Kraków: Wydawnictwo AGH: 99–108.
• Sroczyńska M. (2013), Rytuały w młodzieżowym świecie. Studium socjologiczne, Kraków: Wydawnictwo FALL.
• Štefaňak O. (2021), Wpływ polskiej szkoły socjologicznej na badania religijności na Słowacji, „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa”, 12: 250–252.
• Świątkiewicz W. (2021), Światy wartości u progu pandemii. Socjologiczne studium społeczności miejskiej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Święs K. (2004), Wkład ks. prof. Władysława Piwowarskiego w rozwój katolickiej nauki społecznej, „Roczniki Teologiczne”, 6: 301–310.
• Wargacki S. (2004), Bricolage religijny [w:] M. Libiszowska-Zółtkowska, J. Mariański (red.), Leksykon socjologii religii. Zjawiska – badania – teorie, Warszawa: Zakład Wydawniczy NOMOS: 41.
• Wójtowicz A. (2004), Współczesna socjologia religii. Założenia, idee, programy, Tyczyn: Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza w Tyczynie.
• Wołk A. (2009), Socjologia religii w Polsce po II wojnie światowej [w:] S.H. Zaręba (red.), Socjologia życia religijnego w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie: 39–54.
• Wysocki A. (2018), Dynamika zmian parafii a jej elementy istotne. Śladami pioniera socjologii parafii ks. Franciszka Mirka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
• Zaręba S.H. (2008), W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem młodzieży polskiej, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych.
• Zdaniewicz W. (2004), Teoretyczne założenia badań nad religijnością w ujęciu ks. prof. Władysława Piwowarskiego, „Roczniki Teologiczne”, 6: 299.

Identifiers

DOI

10.21697/ucs.2022.30.2.03

Biblioteka Nauki

29433294