Eksploracja zagadnień ezoteryki i nowej duchowości. Raport z badań pilotażowych wśród studentów 2021/2022

• Authors: Mateusz Grzyb , Weronika Jaworska

Abstracts

EN

Postmodern society challenges include constant changes, liquidity and new forms of spirituality, which doesn’t vanish – as secularization thesis implied – but is transforming. Current state of religion and religiousness studies doesn’t cover the entire research area, especially the non-institutional aspect (spirituality outside the dogmatic “church” beliefs). Within the project, a quantitative pilot study involving 183 students was conducted. Responders shared their “esoteric knowledge”, beliefs and opinions, practices and their reasons, theories about life after death as well as definitions of God. The study is not of representative value, however it intends to start a discussion and propose some ways and directions regarding future empiric exploration over new spirituality.

PL

W ponowoczesnym społeczeństwie wszystko się zmienia, wszystko jest płynne, nawet duchowość. Nie zanika ona – jak głosiły tezy sekularyzacyjne – lecz się przeobraża. Obecny stan badań nad religią i religijnością nie obejmuje przeważnie całego obszaru badawczego, szczególnie pozainstytucjonalnego aspektu (duchowość poza sformalizowanymi wierzeniami „kościelnymi”). W ramach projektu badawczego wykonane zostało ilościowe badanie pilotażowe obejmujące 183 studentów. Respondenci podzieli się swoją „wiedzą ezoteryczną”, przekonaniami i wierzeniami, praktykami i ich powodami, teoriami o życiu po śmierci i definicjami Boga. Badanie to nie ma charakteru reprezentatywnego, lecz ma na celu wzbudzić dyskusję i zaproponować możliwe kierunki i sposoby dalszej eksploracji empirycznej nowej duchowości.

Keywords

PL

socjologia duchowości; nowa duchowość; ezoteryka; badanie pilotażowe; duchowość ponowoczesna; alternatywna duchowość

EN

sociology of spirituality; new spirituality; esoteric; pilot study; postmodern spirituality; alternative spirituality

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
• Year: 2023
• Volume: 31
• Issue: 1
• Pages: 55-63

Dates

published

2023

Contributors

author

Mateusz Grzyb

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0009000274189312

author

Weronika Jaworska

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0009000344016469

References

• Becker E. (2015), Zaprzeczenie śmierci, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Berger P.L. (1997), Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Berger P.L., Luckmann T. (1983), Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Boguszewski R. (2011), Polacy wobec niektórych poglądów z kręgu New Age, komunikat z badań CBOS, BS/135/2011, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2011/ K_135_11.PDF [dostęp 4.03.2023].
• Boguszewski R. (2015), Kanon wiary Polaków, komunikat z badań CBOS, nr 29/2015, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_029_15.PDF [dostęp 4.03.2023].
• Choczyński M., Wysocki A. (2021), Studium przypadku pilotażu konwencjonalnego dotyczącego badań przekazu kultury narodowej w środowisku polskich parafii we Francji. „Journal of Modern Science”, 46(1): 123–141.
• Doktór T. (1996), Światopogląd „New Age”, [w:] T. Doktór (red.), Ruchy pogranicza religii i nauki jako zjawisko socjopsychologiczne, t. 5. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego: 167–215.
• Feliksiak M. (2017), Sens życia – wczoraj i dziś, komunikat z badań CBOS, nr 41/2017, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_041_17.PDF [dostęp 4.03.2023].
• Gieysztor A. (1986), Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
• Halbwachs M. (2008), Społeczne ramy pamięci. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hall D. (2007), New Age w Polsce. Lokalny wymiar globalnego zjawiska. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Heelas P. (2008), Spiritualities of Life. New Age Romanticism and Consumptive Capitalism. Oxford: Blackwell Publishing.
• Hervieu-Leger D. (1999), Religia jako pamięć. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Klimski W. (2019), Pluralizm religijny w Polsce. Wymiary fenomenu społecznego, [w:] A. Wójtowicz, W. Klimski (red.), Pluralizm religijny i odmiany ezoteryzmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW: 7–32.
• Knoblauch H. (1996), „Niewidzialna religia” Thomasa Luckmanna, czyli o przemianie religii w religijność, [w:] T. Luckmann, Niewidzialna religia. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos: 7–44.
• Korczyński T.M. (2016), Milczenie i lament. Szkice z socjologii śmierci. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne.
• Kowalczuk K. (2011), Horoskopy, wróżby, talizmany – czyli magia wokół nas, komunikat z badań CBOS, BS/133/2011, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2011/K_133 _11.PDF [dostęp 4.03.2023].
• Kubiak A.E. (2005), Jednak New Age, Warszawa: Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza.
• Latour B. (2010), Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Libiszowska-Żółtkowska M. (2010), Od religijności rodzinnej do duchowości indywidualnej – z biografii studentów, [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska (red.), Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos: 167–183.
• Luckmann T. (1996), Niewidzialna religia. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Mariański J. (2013), Sekularyzacja, desekularyzacja, nowa duchowość. Studium socjologiczne. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Mariański J. (2019), Nowa religijność i duchowość – mit czy rzeczywistość? Studium socjologiczne. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne.
• Mielicka-Pawłowska H. (2017), Duchowość ponowoczesna. Studium z zakresu socjologii jakościowej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Możdżyński P. (2004), Duchowość ponowoczesna: ruch Reiki w Polsce, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Nowak S. (2007), Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Pasek Z., Skowronek K. (2013), Nowa duchowość w kulturze popularnej. Studia tekstologiczne. Kraków: Wydawnictwo Libron.
• Przeworski A. (1966), Niektóre metody oceny pilotażu, „Studia Socjologiczne”, nr 2/21: 277–291.
• Sroczyńska M., Choczyński M., Klimski W. (2023), Religia żywotnym fenomenem charakteryzującym społeczeństwa wyboru i ryzyka w kontekście badań socjologicznych. Wstęp redaktorów tomu. „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne/Academic Journal of Sociology” 30(2): 5–10.
• Sztabiński P.B., Sztabiński F. (2005). Jak połączyć pilotaż z badaniem próbnym? Przykład Europejskiego Sondażu Społecznego 2004, „ASK: Społeczeństwo, Badania, Metody”, nr 14: 55–75.
• Wargacki S. (2016), Duchowość w kulturze ponowoczesnej, „Zeszyty Naukowe KUL” 5, nr 4 (236): 27–51.
• Wargacki S. (2010), Płynna duchowość w kontekście ponowoczesnej kultury, [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska (red.), Religijność i duchowość – dawne i nowe formy, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos: 94–104.
• Wuthnow R. (1998), After Heaven. Spirituality in America since the 1950s, Berkley: University of California Press.
• Zaręba S.H., Klimski W., Sroczyńska M. (2020), Wolność wyboru czy przymus zwyczaju?, t. 2: Młodzież akademicka w dobie pandemii. O religii, duchowości i moralności, Poznań: Wydawnictwo Rys.
• Zaręba S.H., Sroczyńska M., Cipriani R., Choczyński M., Klimski W. (red.) (2022), Metamorphoses of Religion and Spirituality in Central and Eastern Europe. London – New York: Routledge/Taylor & Francis Group.

Identifiers

DOI

10.21697/ucs.2023.31.1.07

Biblioteka Nauki

29433308