‘CUM PASTORI MEO LUPI PORCOS ERIPERENT’. STATUS PRAWNY ZWIERZĄT PORWANYCH PRZEZ DRAPIEŻNIKI

• Authors: Zuzanna Benincasa

Title variants

EN

‘Cum pastori meo lupi porcos eriperent’ The legal status of Animals Carried off by Predators

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W 19 księdze komentarza do edyktu Ulpian relacjonuje analizowany przez Pomponiusza kazus porwania przez wilki świń, które to świnie następnie zostały odzyskane wskutek interwencji dzierżawcy pobliskiego folwarku, który poszczuł wilki swoimi psami. Kontrowersyjnym zagadnieniem może być w tym kontekście ustalenie, do kogo należą ocalone świnie, bowiem zostały odebrane właścicielowi w okolicznościach, w których ten musiał się liczyć z ich defnitywną utratą, a następnie zostały przy użyciu psów myśliwskich odebrane dzikim zwierzętom przez inną osobę. W rozważaniach nad tym zagadnieniem jako argument przywołane są różne stany faktyczne: schwytanego dzikiego zwierzęcia, które po powrocie do stanu naturalnej wolności przestaje być własnością myśliwego, oraz rzeczy porwanej przez ptaka i przeniesionej w inne miejsce, a także rzeczy utraconej w wyniku katastrofy statku, których analiza w kontekście omawianego kazusu może być interesująca z punktu widzenia zagadnienia kontynuacji prawa własności rzeczy, której posiadanie i możliwość kontroli właściciel utracił w konfrontacji z siłami natury. Ostatecznie Pomponius rozstrzygając sporną kwestię odwołuje się do możliwości odzyskania rzeczy jako gwarancji zachowania [jej prawa własności. W omawianym przypadku uznaje się więc, że świnie pozostały własnością dotychczasowego właściciela i przyznaje się mu prawo do wniesienia skargi z tytułu kradzieży i innych powództw zmierzających do odzyskania posiadania rzeczy przeciwko dzierżawcy, który odzyskawszy świnie, odmówiłby ich zwrotu.

EN

Summary   This paper discusses the case analysed by Pomponius and related in the 19th book of Ulpian’s commentary ad edictum: wolves had snatched somebody’s pigs, but the pigs were saved from the wolves by the courageous intervention of a neighbour, who pursued the predators with his hounds. Thus a controversy arose concerning the ownership of the pigs: they were snatched from the owner in circumstances which would have made them irretrievably lost in the normal course of things, but they were later saved by a farmer from a neighbouring property and his dogs. Pomponius refers to three cases as a possible argument in the discussion: a wild animal, the property of which exists only as long as the owner, who had previously appropriated it, has control over it and which, escaping the guard, became again ownerless and thus subject to appropriation, a thing carried off or snatched by the wild bird and finally a thing lost in a shipwreck. Te analysis of these cases looks interesting from the point of view of continuity of the property right of the thing whose possession and possibility of control was lost in confrontation with nature. Finally Pomponius resolves the case in favour of the original owner, on the grounds of recoverability of the thing (nostrum manere tamdiu, quamdiu reciperari possit). This solution is also approved by Ulpian, who grants in favour to the owner actio furti, actio ad exhibendum and rei vindicatio against the neighbour who refused to return the pigs.

Keywords

PL

zawłaszczenie; prawo własności; dzikie zwierzęta.; zawłaszczenie; prawo własności; dzikie zwierzęta.

EN

appropriation; property right; wild animals.

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Zeszyty Prawnicze
• Year: 2017
• Volume: 17
• Issue: 4
• Pages: 45-84

Dates

published

2018-05-26

Contributors

author

Zuzanna Benincasa

References

• Albanese B., Studi sulla legge Aquilia, I, «Annali del Dipartimento di Storia del Diritto» 21/1950, s. 5-349
• Albanese B., La nozione di ‘ furtum’ da Nerazio a Marciano, «Annali del Dipartimento di Storia del Diritto» 25/1956, s. 5-210
• Ankum H., Towards a Rehabilitation of Pomponius, [w:] Daube Noster. Essays in Legal History for David Daube, Edinburgh-London, 1974, s. 1-13
• Ankum H., Pomp. D. 41.7.5 pr.: Die ‘occupatio’ einer ‘res mancipi derelicta’ und der Ausdruck ‘in bonis alicuius esse’ in den klassischen römischen Rechtsquellen, «Zeitschrif der Savigny-Stifung für Rechtsgeschichte. Romanistische Abteilung» 103/1986, s. 248-274
• Ankum H., ‘Litora maris et longi temporis praescriptio’, «Index» 26/1998, s. 363-369
• Barra A., Gli incrementi fluviali in diritto romano, [w:] «Paesi e uomini nel tempo» 10/1998
• Benincasa Z., ‘Periculi pretium’. Prawne aspekty ryzyka związanego z podróżami morskimi w starożytnym Rzymie (II w. p.n.e. – II w. n.e.,), Warszawa 2011
• Benincasa Z., ‘Si vivariis inclusae ferae…’ Status prawny dzikich zwierząt żyjących w ‘vivaria’ i parkach myśliwskich w prawie rzymskim, «Zeszyty Prawnicze» 13.4/2013, s. 5-45
• Benincasa Z., ‘Occupatio’ jako sposób nabycia własności dziko żyjących zwierząt w prawie rzymskim, «Studia Iuridica» 59/2014, s. 9-39
• Benincasa Z., Alcune riflessioni sulla libertà di caccia nel diritto romano: vivai e riserve di caccia, [w:] ‘Mater familias’. Scritti romanistici per Maria Zabłocka, red. Z. Benincasa, J. Urbanik, Warszawa 2016, s. 39-62
• Bonfante P., La derelizione e l’apprensione di cose derelitte, [w:] Scritti giuridici varii, II, Torino 1918
• Castan Pèrez-Gómez S., Nuevas observaciones sobre la condícion jurídica del mar y sus litorales en el derecho romano, [w:] Estudios de derecho Romano en memoria de Benito Ma Raimundo Yanes, I, Burgos 2000, s. 101-121
• Charbonnel N., Morabito M., Les rivages de la mer: droit Romain et glossateurs, «Revue historique de droit français et étranger» 65/1987, s. 23-44
• Cursi M.F., Per una storia critica della tutela aquiliana dei diritti assoluti, [w:] Modelli teorici e metodologici nella storia del diritto privato, II, Napoli 2006
• Daube D., Zur Palingenesie einiger Klassikerfragmente, «Zeitschrif der Savigny-Stifung für Rechtsgeschichte. Romanistische Abteilung» 76/1959, s. 149-264
• Daube D., ‘Derelictio, occupatio’ and ‘traditio’: Romans and rabbis, «The Law Quarterly Review» 77/1961, s. 382-389 Daube D., Doves and Bees, [w:] Droits de L’antiquité et sociologie juridique. Mélanges Henri Lévy-Bruhl, Paris 1966, s. 63-75
• Donahue Ch. Jr, ‘Animalia ferae naturae’: Rome, Bologna, Leyden, Oxford and Queens County N.Y, [w:] Studies in Roman Law in Memory of A. Arthur Schiller, Leiden 1986, s. 39-63
• Finkenauer Th., Fall. 4.D.41.1.44: Das Schwein im Wolfsmaul, [w:] Fälle aus der Rechtsgeschichte, red. U. Falk, M. Luminati, M. Schmoeckel, München 2008, s. 45-61
• Finkenauer Th., On Stolen Swine, Fished Fisherman and Drowned Dogs, «Roman Legal Tradition» 7/2011, s. 30-44
• Fiorentini M., Sulla rilevanza economica e giuridica delle ville marittime durante la Repubblica e l’Impero, «Index» 24/1996, s. 143-198
• Fiorentini M., Fiumi e mari nell’esperienza giuridica romana. Profli di tutela processuale e di inquadramento sistematico, Milano 2003
• Frier B. W., Bees and Lawyers, Classical Journal 78.2 /1983-1984, s. 105-114
• Frier B. W., Why did the Jurists change Roman Law? Bees and Lawyers Revisited, «Index» 22/1994, s. 135-149
• Garcia Garrido M. J., Derecho à la caza y ius prohibendi en Roma, «Annuario de Historia del Derecho Español» 26/1956, s. 269-336
• Gerkens J.-F., Das Wildschwein und die geheimnisvolle Insel, [w:] Festschrif für Rolf Knütel zum 70. Geburtstag, red. H. Altmeppen, I. Reichard, M.J. Schermaier, Haidelberg 2009, s. 369-372
• Giaro T., Römische Rechtswahrheiten: ein Gedankenexperiment, Frankfurt am Mein 2007
• Gutierrez-Masson L., ‘Mare nostrum: imperium’ ou ‘dominium’, «Revue internationale des droits de l’antiquité» 40/1993, s. 293-315
• Hausmaninger H., Celsus gegen Proculus, [w:] Tradition und Fortentwicklung im Recht. Festschrif zum 90. Geburtstag von Ulrich von Lübtow, Rheinfelsen 1991, s. 53-62
• Hausmaninger H., Casebook zum römischen Sachenrecht, Mainz – Verlag – Wien 1989
• Haumaninger H., Gamauf R., A Casebook on Roman Property Law, Oxford 2012
• Hughes D., ‘Furtum ferarum bestiarum’, «Te Irish Jurist» 9/1974, s. 185-187
• Kamińska R., Swoboda korzystania z miejsc publicznych na przykładzie morza i wybrzeża morskiego, «Zeszyty Prawnicze» 14.2/2014, s. 63-83
• Maddalena G., Gli incrementi fluviali nella visione giurisprudenziale classica, Napoli 1970
• Mantovani D., I giuristi, il retore e le api. ‘Ius controversum’ e natura nella ‘Declamatio Maior XIII’, [w:] Testi e problemi del giusnaturalismo romano, red. D. Mantovani, A. Schiavone, Pavia 2007, s. 323-385
• MacCormack G., Aquilian Studies, «Studia et documenta historiae et iuris» 41/1975, s. 1-78
• McLeod G., Wild and Tame Animals and Birds in Roman Law, [w:] New Perspectives in the Roman Law of Property: Essays for Barry Nicholas, red. P. Birks, B. Nicholas, Oxford 1989, s. 169-176
• McLeod G., Pigs, Boars and Livestock Under the Lex Aquilia, [w:] Critical Studies in Ancient Law. Comparative Law and Legal History, red. J.W. Cairns, O. Robinson, Oxford-Portland Oregon 2001, s. 83-92
• Metro A., L’obbligazione di custodire in diritto romano, Milano 1966 Miele A., ‘Res publica, res communis omnium, res nullius’: Grozio e le fonti romane sul diritto del mare, «Index» 26/1998, s. 383-387
• Modrzejewski J., Ulpien et la nature des animaux, [w:] La flosofa greca e il diritto romano, Atti del Colloquio italo-francese, Roma 14-17 aprile 1973,
• «Accademia Nazionale dei Lincei» 221/1976, Roma 1976, s. 177-199
• Niczyporuk P., Rzymskie regulacje pierwowzorem współczesnych rozwiązań prawnych w zakresie pszczelarstwa i bartnictwa, [w:] Prawne aspekty prowadzenia działalności bartnej. Wybrane zagadnienia, red. E.K. Czech, Białystok 2015, s. 17-35
• Nörr D., Pomponius oder ‘Zum Geschichtsverständnis der römischen Juristen’, [w:] Aufstieg un Niedergang der römischen Welt, II.15, Berlin-New York 1976, s. 498-604
• Lambertini R., ‘Erepta a bestiis’ e occupazione, «Labeo» 30.2/1984, s. 191-200
• Lenel O., ‘Palingenesia iuris civilis’, II, Leipzig 1889
• ‘Digesta Iustiniani’. Digesta justyniańskie. Tekst i przekład, oprac. Tomasz Palmirski, II, Kraków 2013
• ‘Digesta Iustiniani’. Digesta justyniańskie. Tekst i przekład, oprac. Tomasz Palmirski, VI.2, Kraków 2016
• Polara G., Le ‘venationes’. Fenomeno economico e costruzione giuridica, Milano 1983
• Polojac M., ‘Actio de pauperie’ and Liability for Damage Caused by Animals in Roman Law, Belgrade 2003
• Polojac M., Gaius, Hadzic and ‘occupatio’ of wild animals – classical roman law in the Serbian civil code, [w:] Meditationes de iura et historia. Essays in honour of Laurens Winkel, red. R. van den Bergh et all., «Fundamina» 20.2/2014, s. 738-746
• Purpura G., ‘Liberum mare’, acque territoriali e riserve di pesca nel mondo antico, «AUPA» 49/2004, s. 165-206
• Romano S., Studi sulla derelizione nel diritto romano, Padova 1933
• Sargenti M., Il regime dell’alveo derelitto nelle fonti romane, «Bulletino dell’istituto di diritto romano» 68/1965, s. 195-273
• Schermaier M.J., ‘Res Communes Omnium’: Te History of an Idea from Greek Philosophy to Grotian Jurisprudence, «Grotiana» 30.1/2009, s. 20-48
• Sini F., Persone e cose: ‘res communes omnium’. Prospettive sistematiche tra diritto romano e tradizione romanistica, «Diritto @ Storia» 7/2008, http:// www.dirittoestoria.it/7/Tradizione–Romana/Sini–Persone-cose-res-communes-omnium.htm
• Solidoro Maruotti L., Studi sull’abbandono degli immobili nel diritto romano, Napoli 1989
• Spanu C., ‘Mare et per hoc litora maris’. I. 2.1.1: Gestione e tutela del litorale marittimo in diritto romano. https://www.academia.edu/2780343/_Mare_et_per_hoc_litora_maris_I._2.1.1_gestione_e_tutela_del_litorale_marittimo_nel_diritto_romano
• Stolfi E., Studi sui ‘libri ad edictum’ di Pomponio, I: Trasmissione e fonti, Napoli 2002
• Stolfi E., Studi sui ‘libri ad edictum’ di Pomponio, II: Contesti e pensiero, Milano 2001
• Świrgoń-Skok R., Prawnorzeczowe skutki wylewów rzecznych i powodzi według prawa rzymskiego, «Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska» Sectio G vol. LII-LIII/2005-2006, s. 153-165
• Świrgoń-Skok R., Nieruchomość i zasady akcesji według prawa rzymskiego, Rzeszów 2007
• Terrazas Ponce J.D., El concepto de ‘res’ en los juristos romanos, ii. Las res communes omnium, «Revista de Estudios Histórico-Jurídicos» 34/2012, s. 127-163
• Vacca L., ‘Derelictio’ e acquisto delle ‘res pro derelicto habitae’. Lettura delle fonti e tradizione sistematica, Milano 1984
• Vacca L., Diritto giurisprudenziale romano e tradizione romanistica, «Diritto@storia. Rivista Internazionale di Scienze Giuridiche e Tradizione Romana», 20/2007 http://www.dirittoestoria.it/iusantiquum/articles/Vacca-Ius-Antiquum-20-2007.htm
• Zamora Manzano J.L., Bello-Rodrígez S., Marine rescue and assistance in Roman law, «Studia Prawnoustrojowe» 9/2009, s. 5-28
• Zamorani P., ‘Possessio’ e ‘animus’, Milano 1977.

Identifiers

DOI

10.21697/zp.2017.17.4.04