Liberalne i komunitarystyczne próby uzasadnienia wolności religijnej a ich konsekwencje

• Authors: Łukasz Mirocha

Title variants

EN

The Liberal and Communitarian Grounds of Religious Freedom and their Consequences

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W nauce prawa prezentowane było stanowisko głoszące, że wolność religijna, historycznie rzecz biorąc, jest „prototypem” wszystkich pozostałych praw człowieka. Nie może więc dziwić ugruntowany status wolności religijnej w dokumentach międzynarodowego prawa praw człowieka. Wolność ta znajduje bardzo mocne oparcie pozytywnoprawne, występując obok wolności sumienia i myśli. Pozycja wolności religijnej jako specjalnego prawa jest jednak coraz częściej negowana. Wskazywane są problemy z jej uzasadnieniem. Wynikać mają one zasadniczo z braku możliwości przypisania religii przekonującej differentia specifca w konfrontacji z innymi, niereligijnymi poglądami, przy jednoczesnym zachowaniu szczególnego statusu i uprawnień z niej wypływających, niegwarantowanych tym poglądom. W artykule podejmuję próbę odtworzenia i oceny uzasadnień wolności religijnej prezentowanych przez dwa przeciwstawne nurty współczesnej filozofii prawa – liberalizm i komunitaryzm.

EN

Summary   Many legal scholars have claimed that historically religious freedom could be considered the “prototype” of all the other human rights. Thus it is not surprising that the well-established status of religious freedom is present in the international legal documents on human rights. Religious freedom has a very strong foundation in positive law, alongside freedom of conscience and freedom of thought. However, recently its status as a special right has been denied more and more often. This is mainly due to problems with establishing the grounds for its special status: it is hard to say what sets religion apart from other, non-religious views, while at the same time maintaining the special status and privileges of religion as against other views which are not guaranteed such privileges. This article attempts to reconstruct and analyse the grounds for religious freedom presented by two antithetical trends in the contemporary philosophy of law, viz. liberalism and communitarianism.

Keywords

PL

prawa człowieka; neutralność światopoglądowa państwa; relacje państwo-Kościół; wolność religii; Ronald Dworkin; Michael Sandel.; prawa człowieka; neutralność światopoglądowa państwa; relacje państwo-Kościół; wolność religii; Ronald Dworkin; Michael Sandel.

EN

human rights; neutrality of the state; state-church relations; freedom of religion; Ronald Dworkin; Michael Sandel.

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Zeszyty Prawnicze
• Year: 2018
• Volume: 18
• Issue: 2
• Pages: 195-214

Dates

published

2018-08-29

Contributors

author

Łukasz Mirocha

References

• Berlin I., Cztery eseje o wolności, przeł. H. Bartoszewicz, D. Grinberg, D. Lachowska, A. Tanalska-Dulęba, Warszawa 1994.
• Complak K., Komentarz do art 18 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, «Lex Omega», dostęp 18 marca 2018 r.
• Danchin P.G., Of Prophets and Proselytes: Freedom of Religion and the Conflict of Rights in International Law, «Harvard International Law Journal» 49.2/2008, s. 249-321.
• Dworkin R., Religia bez Boga, przeł. B. Baran, Warszawa 2014.
• Eagleton T., Kultura a śmierć Boga, przeł. B. Baran, Warszawa 2014.
• Eliade M., ‘Sacrum’ a ‘profanum’ O istocie sfery religijnej, przeł. B. Baran, Warszawa 2008.
• Gray J., Dwie twarze liberalizmu, przeł. P. Rymarczyk, Warszawa 2001.
• Gutmann A., Religious Freedom and Civic Responsibility, «Washington and Lee Law Review» 56/1999, s. 907-922.
• Habermas J., Między naturalizmem a religią Rozprawy filozoficzne, przeł. M. Pańkow, Warszawa 2012.
• Jellinek J., Deklaracja praw człowieka i obywatela, przeł. Z. Libkind-Lubodziecka, Warszawa 1905.
• Kościelniak K., Chrześcijaństwo w spotkaniu z religiami świata: podstawy religiologii, prezentacja najważniejszych religii świata, wyraźnie ukazane różnice, uniwersalizm i wyjątkowy charakter chrześcijaństwa, problem sekt, wybór tekstów źródłowych z komentarzami, Kraków 2002.
• Kymlicka W., Współczesna filozofia polityczna, przeł. A. Pawelec, Warszawa 2009.
• Laborde C., Dworkin’s Freedom of Religion without God, «Boston University Law Review» 94.4/2014, s. 1255-1271.
• Leiter B., Why Tolerate Religion?, «Constitutional Commentary» 25.1/2008.
• Macintyre A., Dziedzictwo cnoty: studium z teorii moralności, przeł. A. Chmielewski, Warszawa 1996.
• Magarian G.P., Religious Argument, Free Speech Teory, and Democratic Dynamism, «Notre Dame Law Review» 86.1/2011, s. 119-181.
• Marshall W.P., Smith, Christian Legal Society, and Speech-Based Claims for Religious Exemptions From Neutral Laws of General Applicability, «Cardozo Law Review» 32/2010-2011, s. 1937-1958.
• Rawls J., Liberalizm polityczny, przeł. A. Romaniuk, Warszawa 1998.
• Sandel M.J., Liberalizm a granice sprawiedliwości, przeł. A. Grobler, Warszawa 2009.
• Sandel M.J., Sprawiedliwość. Jak postępować słusznie?, przeł. O. Siara, Warszawa 2013.
• Smith S.D., Te Rise and Te Fall of Religious Freedom in Constitutional Discourse, «University of Pennsylvania Law Review» 140/1990-1991, s. 149-240.
• Sobczak W., Wolność myśli, sumienia i religii Poszukiwanie standardu europejskiego, Toruń 2013.
• Waldron J., Religion without god by Ronald Dworkin – Review, «Boston University Law Review» 94.4/2014, s. 1207-1212.
• Walzer M., Polityka i namiętność O bardziej egalitarny liberalizm, przeł. H. Jankowska, Warszawa 2006.
• Weiler J.H.H., Państwo i Naród, kościół, meczet, synagoga. Nieunikniona debata, przeł. J. Siudyka, «Forum Prawnicze» 1(3)/2011, s. 37-45.
• Zarys dziejów religii, red. J. Keller, W. Kotański, W. Tyloch, B. Kupis, Warszawa 1986.
• Zdybel J., Między wolnością a powinnością. Filozofa polityczna Isaiaha Berlina i Alasdaira MacIntyre’a, Lublin 2005.

Identifiers

DOI

10.21697/zp.2018.18.2.08