Przyrodnicze obszary prawnie chronione w województwie mazowieckim w latach 1999–2022

• Authors: Elżbieta Jaglak , Grzegorz Derbin , Marcin Rojek

Title variants

EN

Legally protected natural areas in the Mazowieckie Voivodeship in the years 1999–2022

Abstracts

EN

The article discusses the changes in the scope of natural legally protected areas, that occured after the administrative reform in 1999. It indicates the tasks carried out by the Self-Government of the Mazowieckie Voivodeship in the field of regional policy and spatial management in accordance with the principle of sustainable development. The Mazowieckie Voivodeship – created under the territorial division reform – covered a system of protected areas that included the Kampinos National Park, 164 nature reserves, 9 landscape parks and 29 protected landscape areas. In nearly 25 years, 26 nature reserves and one protected landscape area were created. The boundaries of the existing forms of nature protection have also been modified. With Poland's accession to the European Union, the most significant changes concerning legally protected areas have taken place. The implementation of EU law into Polish law resulted, inter alia, in the introduction of a new form of nature protection – Natura 2000 sites, complementing the existing system of legally protected areas. By March 2023, 80 areas of the Natura 2000 network had been designated and approved in the Mazowieckie Voivodeship. The article discusses how the position and competences of the regional self-government in the field of nature protection have evolved as a result of changes in the law. The voivodeship self-government took over competences in the field of landscape parks and protected landscape areas. As a result of the acquired rights, the Mazovian Voivodeship Sejmik, inter alia, established the Mazovian Landscape Parks complex and protection plans for landscape parks. The boundaries of the protected landscape areas have been specified. Spatial databases are also maintained in the field of protected areas.

PL

W artykule omówiono zmiany w zakresie przyrodniczych obszarów prawnie chronionych, które zaszły po reformie administracyjnej w 1999 r. Wskazano realizowane przez Samorząd Województwa Mazowieckiego zadania w zakresie polityki regionalnej i zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Województwo mazowieckie, powstałe w ramach reformy podziału terytorialnego, objęło swym zasięgiem system obszarów chronionych, w skład którego wchodził Kampinoski Park Narodowy, 164 rezerwaty przyrody, 9 parków krajobrazowych i 29 obszarów chronionego krajobrazu. W ciągu blisko 25 lat utworzono 26 rezerwatów przyrody oraz jeden obszar chronionego krajobrazu. Modyfikacji uległy również granice istniejących form ochrony przyrody. Wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej dokonały się największe zmiany dotyczące obszarów prawnie chronionych. Wdrożenie przepisów prawa unijnego do prawa polskiego skutkowało m.in. wprowadzeniem nowej formy ochrony przyrody – obszarów Natura 2000, uzupełniającej istniejący system obszarów prawnie chronionych. Do marca 2023 r. na terenie województwa mazowieckiego wyznaczonych i zatwierdzonych zostało 80 obszarów sieci Natura 2000. W artykule omówiono, jak kształtowała się pozycja i kompetencje samorządu województwa w zakresie ochrony przyrody na skutek wprowadzanych zmian w prawie. Samorząd województwa przejął kompetencje dotyczące parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu. Na skutek nabytych uprawnień Sejmik Województwa Mazowieckiego m.in. powołał do życia Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych oraz ustanowił plany ochrony dla parków krajobrazowych. Uszczegółowione zostały granice obszarów chronionego krajobrazu, prowadzone są także bazy danych przestrzennych w zakresie obszarów chronionych.

Keywords

PL

województwo mazowieckie; ochrona przyrody; obszary prawnie chronione; parki krajobrazowe; obszary chronionego krajobrazu; zielony pierścień

EN

Mazowieckie Voivodeship; nature conservation; legally protected areas; landscape parks; protected landscape areas; green belt

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2023
• Issue: 45
• Pages: 53-71

Dates

published

2023

Contributors

author

Elżbieta Jaglak

• Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Oddział Terenowy w Ciechanowie

author

Grzegorz Derbin

• Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Oddział Terenowy w Ciechanowie

author

Marcin Rojek

• Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Oddział Terenowy w Ciechanowie

References

• Burdziej J., Kunz M., 2013, Obszary chronione w Polsce – spojrzenie geoprzestrzenne [w:] M. Kunz, A. Nienartowicz (red.), Systemy informacji geograficznej w zarządzaniu obszarami chronionymi – od teorii do praktyki, Firma Usługowo-Wydawnicza „Daniel” Ewa Wierzchucka, Tuchola, Toruń.
• Cieszewska A., 2019, Green belts. Zielone pierścienie wielkich miast, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Warszawa.
• Degórska B., 2017, Urbanizacja przestrzenna terenów wiejskich na obszarze metropolitalnym Warszawy. Kontekst ekologiczno-krajobrazowy, Prace Geograficzne, 262, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
• Dzieje ochrony przyrody w Polsce, opracowanie na stronie Systemu Wymiany Informacji o Różnorodności Biologicznej w Polsce, (b.d.), https://web.archive.org/web/20090426043501/http://www.ios.edu.pl/biodiversity/4/r4_511.htm [dostęp: 12.05.2023].
• Fogel A., 2008, Plany ochrony obszarów chronionych jako instrument kształtowania przestrzeni na poziomie lokalnym, Kwartalnik Prawa Publicznego, 3–4, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa, TNOiK, Toruń, s. 83–98.
• Gwiazdowicz M., 2008, System ochrony przyrody w Polsce – regulacje prawne i instytucje, Studia Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, 10, Warszawa.
• Habuda A., 2017, Skuteczność przepisów prawa ochrony przyrody w parkach krajobrazowych i obszarach chronionego krajobrazu, Ppt.
• Habuda A., Radecki W., 2017, Ochrona przyrody w systemach prawnych ochrony środowiska Polski, Czech i Słowacji, Difin, Warszawa.
• Janik M., 2021, Ochrona przyrody to część polskiej tradycji, Rzeczpospolita, Walka o klimat, https://klimat.rp.pl/walka-o-klimat/art19093181-ochrona-przyrody-to-czesc-polskiej-tradycji [dostęp: 11.05.2023].
• Jermaczek A., 2017, Ochrona rezerwatowa – nie czekając na dobrą zmianę, Miesięcznik Dzikie Życie, 2, 272.
• Korytarze ekologiczne w województwie mazowieckim ze szczególnym uwzględnieniem korytarza ekologicznego Wkry, 2015, MAZOWSZE. Analizy i Studia, 4, 45, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa.
• Nowicki M., 2020, Ochrona środowiska w latach 1945–2019 [w:] W. Szymalski (red.), 100 lat ochrony środowiska w Polsce, Instytut Naukowo-Wydawniczy „Spatium”, Radom.
• Opracowanie ekofizjograficzne do Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, 2011, MAZOWSZE. Analizy i Studia, 5, 30, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa.
• Opracowanie ekofizjograficzne do Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, 2018, t. 1, MAZOWSZE. Analizy i Studia, 1, 51, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa – Ciechanów.
• Opracowanie ekofizjograficzne do Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, 2018, t. 2. Opracowanie ekofizjograficzne dla miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego Warszawy, MAZOWSZE. Analizy i Studia, 2, 52, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa – Ciechanów.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, 2018, Uchwała nr 22/18 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa.
• Richling A., Malinowska E., (red.), 2018, Przyroda województwa mazowieckiego i jej antropogeniczne przekształcenia, wyd. 2., Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, Warszawa.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Izabelin przyjęte uchwałą nr LVII/456/22 Rady Gminy Izabelin z dnia 21 czerwca 2022 r.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Podkowa Leśna z 2020 r., sporządził burmistrz miasta Podkowa Leśna, SUNBAR Sp. z o.o., Podkowa Leśna.
• Szulczewska B., 2008, Planowanie przestrzenne a ochrona przyrody, Studia Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, 10, Warszawa.
• Zagospodarowanie przestrzenne dolin rzecznych a zagrożenie powodziowe województwa, 2008, MAZOWSZE. Analizy i Studia, 3, 18, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa.
• Żarska B., 2020, Ochrona środowiska w Polsce w latach 1918–1939 w świetle uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, Ppt., https://www.pine.org.pl/wp-content/uploads/2020/06/1Zarska-HiSTORIA.pdf [dostęp: 12.05.2023].
• Ustawa z dnia 10 marca 1934 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 1934 r. nr 31, poz. 274).
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1949 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 1949 r. nr 25, poz. 180).
• Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 1991 r. nr 114, poz. 492).
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 r. nr 92, poz. 880 ze zm.).
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 1998 r. nr 91, poz. 576 ze zm.).
• Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie (Dz.U. z 2009 r. nr 92, poz. 753 ze zm.).

Identifiers

DOI

10.21858/msr.45.03

Biblioteka Nauki

16452736