Chaos pojęciowy wokół ekologii – wieloznaczność pojęć związanych z ekologią i skojarzenia z nimi

• Authors: Ariadna Ciążela

Title variants

EN

Conceptual chaos around ecology – ambiguity of concepts related to ecology and associations they evoke

Abstracts

EN

The subject of the article is the ambiguity of terms related to environmentalism in Polish. The article presents the results of a research on students' understanding of concepts related to environmentalism. The article also includes a theoretical analysis of the comprehension and use of terms such as ‘ecology’, ‘ecologist’ and ‘ecologism’ in Polish. One of the inspirations for the study was the lack of distinction in Polish between ecology as a science and an ecologist as a biologist, and environmentalism which is also called ‘ecology’ in Polish and an ecologist as an pro-environmental activist (‘environmentalist‘) which occurs in English. The aim of the study was to find out the understanding of terms related to ecology and associations they evoke. The study was conducted in 2022 on a group of 185 students of the Maria Grzegorzewska University. Each participant answered three open-ended questions concerning their knowledge and understanding of terms such as ‘ecology’, ‘ecologist’, ‘ecologism’ and ‘environmetalism’ or associations they evoke. The results were analysed in terms of the most frequent answers. Furthermore, a qualitative analysis of the responses was carried out. The word ‘ecology’ turned out to be associated by the majority of participants with caring for the environment, and by a definite minority with science. ‘Ecologists’ also turned out to be associated with environmentalists, and only by a few participants with scientists. The associations turned out to be mostly positive, as well as positive features (e.g. empathy, responsibility) being attributed to environmentalists. Participants were also asked if they had come across terms such as ‘ecologism’ and ‘environmentalism’. ‘Ecologism’ turned out to be understood by the participants very differently, ranging from “ecological human conscience” to “fake ecology” and “aggressive imposition of views”. The term ‘environmentalism’ appeared unfamiliar to the students. The results of the study indicate the presence of conceptual chaos. Words that are nowadays increasingly appearing in various contexts turn out to be understood very differently and evoke various associations, both positive and negative, which can sometimes be distant from the communicator’s intentions. Attributing qualities such as empathy and sensitivity to environmentalists rather than awareness may, in turn, indicate that postulates regarding environmental protection are perceived as idealistic rather than scientifically based.

PL

Tematem artykułu jest wieloznaczność pojęć związanych z ekologią w języku polskim. W artykule zaprezentowano wyniki badania dotyczącego rozumienia przez studentów pojęć związanych z ekologią. Artykuł zawiera również teoretyczną analizę funkcjonowania i rozumienia pojęć takich jak: „ekologia”, „ekolog” i „ekologizm” w języku polskim. Jedną z inspiracji badania był brak rozróżnienia w języku polskim między ekologią jako nauką i ekologiem jako osobą z wykształceniem biologicznym, a ekologią rozumianą jako działanie prośrodowiskowe oraz ekologiem jako aktywistą na rzecz środowiska, które występuje w języku angielskim (działacz prośrodowiskowy to „environmentalist”). Celem badania było poznanie rozumienia pojęć związanych z ekologią i skojarzeń z nimi. Badanie przeprowadzone zostało w 2022 r. na grupie 185 studentów Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Każdy uczestnik odpowiadał na 3 pytania otwarte dotyczące znajomości i rozumienia poszczególnych pojęć, takich jak: „ekologia”, „ekolog”, „ekologizm” i „environmetalizm” lub skojarzeń z nimi. Wyniki zostały przeanalizowane pod kątem tego, które odpowiedzi pojawiały się często oraz dokonano analizy jakościowej odpowiedzi. Słowo „ekologia” okazało się przez większość uczestników badania kojarzone z dbaniem o środowisko, przez zdecydowaną mniejszość – z nauką. „Ekolodzy” także okazali się kojarzeni z aktywistami, a jedynie przez nielicznych studentów z naukowcami. Skojarzenia okazały się w większości pozytywne, jak również przypisywano ekologom pozytywne cechy (m.in. empatia, odpowiedzialność). Studenci pytani byli także, czy spotkali się z takimi pojęciami jak „ekologizm” i „environmentalizm”. „Ekologizm” okazał się rozumiany bardzo różnie, od „ekologicznego sumienia człowieka” po „atrapę ekologii” i „agresywne narzucanie poglądów”. Pojęcie „environmentalizm” okazało się nieznane studentom. Rezultaty badania wskazują na obecność chaosu pojęciowego. Słowa, które pojawiają się obecnie coraz częściej w różnorodnych kontekstach, czy też zaczynają się pojawiać jak „environmentalizm”, są rozumiane bardzo różnie i budzą różne skojarzenia – zarówno pozytywne, jak i negatywne, które nieraz mogą być odległe od intencji nadawcy. Przypisywanie ekologom i osobom zaangażowanym w ochronę środowiska raczej cech takich jak empatia i wrażliwość niż świadomość może świadczyć o postrzeganiu postulatów dotyczących ochrony środowiska jako bardziej wynikających z idealizmu niż mających podstawy naukowe.

Keywords

PL

ekologia; ekolog; ekologizm; environmentalizm

EN

ecology; environmentalism; environmentalist; ecologism

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2023
• Issue: 46
• Pages: 9-24

Dates

published

2023

Contributors

author

Ariadna Ciążela

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

References

• Ciążela A., 2014, Kto zasługuje na pomoc? Poparcie dla wybranych inicjatyw prospołecznych wśród studentów uczelni warszawskich, Studies in Global Ethics and Global Education, 2, s. 43–53.
• Ciążela A., 2015, Postrzeganie osób dbających o środowisko, Studia Ecologiae et Bioethicae, 13, 4, s. 65–84.
• Commoner B., 1974, Zamykający się krąg: przyroda, człowiek, technika, tłum. J. Lutosławski, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Cukiernik T., 2019, Szaleństwo klimatyczne, Do Rzeczy, nr 29/331, publikacja: 15–21.07.2019 [dostęp: 02.05.2023].
• Cygan D., Podgórski J., 2020, To nie są żadni ekolodzy https://www.msn.com/pl-pl/news/other/ekspert-o-prote%C5%9Bcie-w-warszawie-to-nie-s%C4%85-%C5%BCadni-ekolodzy/ar-BB18N47W?ocid=msedgdhp [dostęp: 29.07.2020].
• Czarnek P., 2021, Dzieci trzeba uczyć ekologii a nie ekologizmu https://www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/czarnek-dzieci-trzeba-uczyc-ekologii-a-nie-ekologizmu,336258.html [dostęp: 02.05.2023].
• Dołęga J.M., 1998, Człowiek w zagrożonym środowisku. Z podstawowych zagadnień sozologii, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa.
• Dołęga J.M., 2001, Koncepcja sozologii systemowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa.
• Dołęga J.M., 2005, Zarys sozologii systemowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa.
• Ekooszołomy! I gdzie to globalne ocieplenie?, 2010, fakt.pl, publikacja: 16.01.2010 [dostęp: 02.05.2023].
• Encyklopedia PWN https://encyklopedia.pwn.pl/encyklopedia/ekologizm.html [dostęp: 29.04.2023].
• Ferfecki W., 2013, Ekolodzy założyli sobie kościół, rp.pl, publikacja: 04.11.2013 [dostęp: 29.04.2023].
• Harrison K., Boyd T., 2003, Understanding Political Ideas and Movements, Manchester University Press, Manchester.
• Mastalerz P., 2000, Ekologiczne kłamstwa ekowojowników. Rzecz o szkodliwości kłamliwej propagandy ekologicznej, Wydawnictwo Chemiczne, Wrocław.
• Niedbał J. (2014) Ekolodzy blokują budowy, Bankier.pl, publikacja: 17.04.2014 [dostęp: 29.04.2023].
• Peterson del Mar D., 2010, Ekologia, tłum. J. Karłowski, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Pietrzak L., 2015, Ekoterroryści, Uważam Rze, 5, 163.
• Rafałowicz M., 2013, Greenpeace to pożyteczni idioci, Wywiady i rozmowy, rp.pl, publikacja: 14.11.2013 [dostęp: 02.05.2023].
• Reisman G., 2015, Ekologizm trucizna XXI wieku, tłum. A. Statkiewicz, B. Pawiński, Fijorr Publishing, Warszawa.
• Sztumski W., 2020, Ekologizm – nadzieja, zagrożenia czy straszak? https://www.sprawynauki.edu.pl/archiwum/dzialy-wyd-elektron/288-filozofia-el/4314-ekologizm-nadzieja-zagrozenie-czy-straszak [dostęp: 02.05.2023].
• Tesch D., Kempton W., 2004, Who is an Environmentalist? The Polysemy of Environmentalist Terms and Correlated Environmental Actions, Journal of Ecological Anthropology, 8, 1, s. 67–83.
• Tokarczyk R.A., 2010, Współczesne doktryny polityczne, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Tokarczyk R.A., 2016, Ekologizm inspiracją nowych nurtów myśli i systemów norm [w:] M. Marczewska-Rytko, D. Maj (red.), Ekologizm, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Tomasiewicz J., 2004, Przemoc w ruchu ekologicznym: od obywatelskiego nieposłuszeństwa do terroryzmu (przypadek Earth Liberation Front), Krakowskie Studia Międzynarodowe, 1, s. 187–209.
• Tomiałojć L., 2011, Kto to jest ekolog?, Miesięcznik „Dzikie Życie”, 2.02.2011, dzikiezycie.pl [dostęp: 8.04.2023].
• Trudnowski P., 2021, Przełamać „ekologizm”. W poszukiwaniu trwałych fundamentów narracyjnych zielonego konserwatyzmu [w:] J. Kucharczuk, P. Musiałek, T. Ociepka, M. Rzeczycki, M. Wojtyło (red.), Zielony Konserwatyzm. Wyzwania i rekomendacje w 10 kluczowych obszarach, Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego, Kraków.
• Ward B., 1966, Spaceship Earth, Columbia University Press, New York.
• Warzecha Ł., 2021, Klimatyzm obnażony. Nauka przeciw klimatystom, Tygodnik Lisickiego Do Rzeczy, 19, publikacja: 10–16.05.2021 [dostęp: 8.04.2023].
• Ziemkiewicz R., 2019, Nowa religia – klimatyzm, Do Rzeczy, 29/331, publikacja: 15–21.07.2019 [dostęp: 8.04.2023].
• Żółciak T., 2020, Ekologia czy ideologia. Spór nie poprawia sytuacji, a kapitał zbijają tylko politycy, Gazeta Prawna https://serwisy.gazetaprawna.pl/ekologia/artykuly/1448006,ekologia-ideologia-polityka-kosciol-jedraszewski.html [dostęp: 8.04.2023].

Identifiers

DOI

10.21858/msr.46.01

Biblioteka Nauki

22443168