Wartości drzew pomnikowych dla turystyki krajoznawczej – przykłady z województwa mazowieckiego

• Authors: Karolina Pietrzykowska , Jerzy Wojtatowicz

Title variants

EN

The value of monumental trees for sightseeing tourism – examples from the Mazowieckie Voivodeship

Abstracts

EN

The article attempts to determine the value of monumental trees from the perspective of visitors, with particular emphasis on sightseeing tourism. This aim was achieved on the example of 83 trees located in the Mazowieckie Voivodeship. The analysis in this regard was conducted in a multi-directional way. In the first stage, focus was placed on the parameters used to assess natural monuments. An analysis of the literature review was also carried out in terms of assessing the perception of landscape values. Subsequently, the trees were selected for evaluation. The selection was made based on data obtained from PTTK Mazovia Branch of the Polish Tourist and Sightseeing Society (PTTK) regarding natural monuments visited in the years 2016–2022, student papers originating in the 1980s to 2022, and personal preferences. The aesthetic and scenic values of selected trees were developed on the basis of the methodology presented in the article “Assessment of Exceptional Trees in the Landscape” [Wojtatowicz 2010, pp. 100–105], which includes tree inventory sheets: A1, B1, and T1. In addition, sheet P3 and nine criteria were developed to evaluate the trees. These criteria were related to their location and accessibility, as well as aesthetic, scenic, natural and cultural, compositional features, considering their surroundings. The obtained data are summarised in the table. The analyses conducted revealed that out of the 83 natural monuments examined, 54 grew near places or objects attractive to tourists or walkers, 73 in attractive locations, 35 along tourist trails and walking paths. In the case of 65% of monumental trees, it is impossible to observe them against the background of the environment. For 6% of the trees, the monuments were visible from one side, 7% of the trees were fenced, and 6.6% of the monumental trees could not be viewed by tourists without additional permits. Twenty-one out of eighty-three trees increased the aesthetic and scenic value of the interior, and the aesthetic environment positively influenced the visual perception of the tree itself. Fourteen out of eighty-three natural monuments were considered useful for orientation in the area. The legitimacy of T1 and P3 sheets was confirmed for 13% of natural monuments, and only T1 for 86% of them.

PL

W artykule podjęto się próby określenia wartości drzew pomnikowych z punktu widzenia osób je odwiedzających ze szczególnym uwzględnieniem turystyki krajoznawczej. Cel ten zrealizowano na przykładzie 83 drzew zlokalizowanych na terenie województwa mazowieckiego. Analizy w tym zakresie dokonano w sposób wielokierunkowy. W pierwszym etapie zwrócono uwagę na parametry służące do oceny pomników przyrody. Dokonano także analiz przeglądu literatury pod kątem oceny postrzegania walorów krajobrazu. Następnie wybrano drzewa do oceny. Wyboru dokonano na podstawie: danych pozyskanych z PTTK Oddział Mazowsze o odwiedzanych w latach 2016–2022 pomnikach przyrody, prac studenckich powstałych w latach 80. XX w. do 2022 r., własnych preferencji. Wartości estetyczno-widokowe wybranych drzew opracowano na podstawie metodyki przedstawionej w artykule Ocena drzew szczególnych w krajobrazie [Wojtatowicz 2010, s. 100–105], w którym zaprezentowano arkusze ewidencyjne drzew: A1, B1 oraz T1. Ponadto na potrzeby postawionego celu opracowano arkusz P3 oraz dziewięć kryteriów, według których dokonano oceny drzew. Kryteria te dotyczyły ich położenia i dostępności, cech: estetyczno-widokowych, przyrodniczo-kulturowych i kompozycyjnych z uwzględnieniem otoczenia. Uzyskane dane zestawiono w tabeli. Przeprowadzone analizy wykazały, że na 83 przebadane pomniki przyrody, 54 z nich rosły w pobliżu miejsc lub obiektów atrakcyjnych dla turystów lub spacerowiczów, 73 w miejscach atrakcyjnych, 35 przy szlakach turystycznych i ścieżkach spacerowych. W przypadku 65% drzew pomnikowych niemożliwa jest ich obserwacja na tle otoczenia. W przypadku 6% drzew pomniki widać było z jednej strony, 7% drzew jest ogrodzonych, 6,6% drzew pomnikowych turyści nie mogą oglądać bez dodatkowych pozwoleń. Dwadzieścia jeden drzew z osiemdziesięciu trzech badanych podnosiło walory estetyczno-widokowe wnętrza, a estetyczne otoczenie wpływało pozytywnie na odbiór wartości wizualnej i percepcję samego drzewa. Czternaście z osiemdziesięciu trzech pomników przyrody uznano jako służące orientacji w terenie. Zasadność łącznego wykonania arkuszy T1 i P3 stwierdzono w przypadku 13% pomników przyrody. 86% z badanych pomników przyrody wymagało tylko arkusza T1.

Keywords

PL

pomniki przyrody; ocena drzew; walory estetyczno-widokowe drzew i ich otoczenia; architektura krajobrazu; turystyka krajoznawcza

EN

natural monuments; tree assessment; aesthetic and scenic values of trees and their surroundings; landscape architecture; sightseeing tourism

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2024
• Issue: 50
• Pages: 53-83

Dates

published

2024

Contributors

author

Karolina Pietrzykowska

• Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie

author

Jerzy Wojtatowicz

• Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie

References

• Bartosiewicz A., 1973, Podstawy doboru i stosowania roślin do celów dekoracyjnych [w:] W. Niemirski, A. Bartosiewicz (red.), Kształtowanie terenów zieleni, Arkady, Warszawa, rozdz. VII, s. 170–183.
• Bezkowska G., 2005, Znaczenie estetyki krajobrazu określaniu walorów turystycznych [w:] A. Stasiak (red.), Turystyka i hotelarstwo, 8, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Łodzi, Łódź, s. 43–58.
• Bogdanowski J., 1976, Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu, PAN Oddział w Krakowie, Komisja Urbanistyki i Architektury, Wrocław – Kraków.
• Bogdanowski J., Łuczyńska-Bruzda M., Novák Z., 1981, Architektura krajobrazu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa – Kraków.
• Dąbrowska-Budziło K., 2013, Forma i treść krajobrazowej kompozycji, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
• Hereźniak J., 2013, Mocarze czasu pomnikowe drzewa w świecie i na ziemi łódzkiej, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
• Janecki J., 1995, Natura jest krzywa [w:] S. Kozłowski (red.), Człowiek i przyroda, KUL, Sekcja Filozofii Przyrody i Ochrony Środowiska, 2–3, s. 35–42.
• Kasprzak L., 2000, O znaczeniu krajobrazów czyli o potrzebie powrotu do całości, Akademia Sztuk Pięknych, Warszawa.
• Kowalczyk A., 1992, Badanie spostrzegania krajobrazu multisensorycznego – podstawą kształtowania obszarów rekreacyjnych, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
• Kowalczyk K., 2021, Wskaźnikowa ocena wartości estetycznej krajobrazu miejskiego na przykładzie centrum Wieliczki [w:] A. Rochmińska (red.), Przestrzeń, Społeczeństwo Gospodarka, Space Society Economy, 32, s. 7–37.
• Krzymowska-Kostrowicka A., 1999, Geoekologia turystyki i wypoczynku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Łaszek Cz., Sendzielska B., 1989, Chronione obiekty przyrodnicze województwa stołecznego warszawskiego, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa.
• Łaszek Cz., Zimny H., 1980, Nasza przyroda: województwo stołeczne warszawskie, Zarząd Główny LOP, Warszawa.
• Ochrona środowiska, Enviroment 2021, GUS, Warszawa.
• Ochrona środowiska, Enviroment 2022, GUS, Warszawa.
• Ozimek A., 2019, Miara krajobrazu: obiektywizacja oceny i panoram wspomagana narzędziami komputerowymi, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
• Pietrzak M., 1998, Syntezy krajobrazowe – założenia, problemy, zastosowania, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Pietrzak-Zawadka J., 2020, Drzewa – pomniki przyrody jako element produktu turystyki kulturowej [w:] J. Wojciechowska, M. Makowska-Iskierka (red.), Warsztaty z geografii turyzmu, Uniwersytet Łódzki, t. 10, Łódź, s. 143–157.
• Richling A., Solon J., 1996, Ekologia krajobrazu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Seneta W., Dolatowski J., Zieliński J., 2021, Dendrologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Staszczuk J., 1990, Las w wyobrażeniach środowiskowych [w:] J. Bogucki (red.), Rekreacyjne użytkowanie lasów: Materiały z I Sympozjum Naukowego zorganizowanego przez Zakład Ekologii Człowieka AWF w Poznaniu i Okręgowy Zarząd Lasów Państwowych w Pile, Margonin 6–8 listopada 1989 r., AWF, Warszawa, s. 57–78.
• Wejchert K., 1984, Elementy kompozycji urbanistycznej, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• Wojtatowicz J., 2010, Ocena drzew szczególnych w krajobrazie [w:] B. Szulczewska, M. Szumański (red.), Horyzonty Architektury Krajobrazu. Metoda architektury krajobrazu, SGGW w Warszawie, Urząd Miasta Stołecznego Warszawy. Wieś Jutra, Warszawa, s. 100–105.
• Wojtatowicz J., 2012, Element szczególny i detal w architekturze krajobrazu. Particular elements and detail in Landscape Architecture [w:] Z. Myczkowski, L. Ozimkowska, J. Wojtatowicz (red.), A special element in it´s surroundings Monograph, Oficyna Wydawnicza WSEiZ, Warszawa, s. 11–26.
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2022 r. poz. 916 z późn. zm.).
• https://klubgaja.pl [dostęp sierpień–wrzesień 2023]
• https://roztoczewita.pl [dostęp sierpień–wrzesień 2023]
• https://theplantlist.org [dostęp sierpień–wrzesień 2023]
• https://treeoftheyear.org [dostęp sierpień–wrzesień 2023]
• https://um.warszawa.pl [dostęp sierpień–wrzesień 2023]

Identifiers

DOI

10.21858/msr.50.03

Biblioteka Nauki

48540437