Od litanii Gertrudy do litanii Nawojki

• Authors: Witold Sadowski

Title variants

Od litanii Gertrudy do litanii Nawojki

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W jedenastowiecznym Kodeksie Gertrudy, córki Mieszka II, znajduje się dziesięć modlitw o budowie litanii. Artykuł podejmuje analizę dwu z nich: „Ut me miseram famulam Tuam Gertrudam custodire digneris…” i „Ave Maria gratia plena dominus tecum…”. Stylistyczne cechy pierwszej wskazują, że tekst miał być zaakceptowany przez księżną jako jej modlitwa prywatna, sformułowana z jej punktu widzenia i – być może – zawierająca cytaty z jej własnych wypowiedzi. Dlatego Gertruda może być uważana za autorkę, mimo że sam akt sporządzenia tekstu przypadł komu innemu. Druga litania przypomina tekst wydany przez G. G. Meerssemana z dwunastowiecznego manuskryptu przechowywanego w Paryżu. Mogła ona być podstawą dla późniejszej kopii zachodniej lub oba przekazy pochodziły (bezpośrednio lub pośrednio) z tego samego źródła. Niektóre zdania z obu wersji powtarzają się w XV-wiecznej modlitwie „Zdrowa bądź Maryja, miłości pełna…” z Modlitewnika Nawojki napisanej po polsku.

EN

The 11th-century Codex of Gertruda, the daughter of Mieszko II the King of Poland, contains ten prayers in the form of litany. The article analyses two of them: ‘Ut me miseram famulam Tuam Gertrudam custodire digneris…’ and ‘Ave Maria gratia plena dominus tecum…’. The stylistic features of the first litany indicate that the text was intended to be accepted by the duchess as her individual prayer reflecting her point of view, and perhaps containing quotations from her own utterances. Therefore Gertruda may be regarded as the author of the text, although somebody else probably fulfilled the act of writing. The second litany is a prayer similar to the text from the 12th-century Paris manuscript, edited by G. G. Meersseman. It might be the basis for the later western copy, or both records originated (directly or indirectly) from the same source. Some sentences from both versions repeat in the 15th-century Polish prayer ‘Zdrowa bądź Maryja, miłości pełna…’ from Nawojka Prayer Book.

Keywords

PL

Litania; modlitewnik; Kodeks Gertrudy; Psałterz Egberta; Modlitewnik Nawojki; historia; modlitwa; gatunki języka religijnego; Gertruda Mieszkówna; średniowiecze

EN

Litany; prayer book; Codex of Gertruda; Egbert Psalter; Nawojka Prayer Book; history; prayer; genres of religious language; Gertude of Poland; Middle Ages; Litany; prayer book; Codex of Gertruda; Egbert Psalter; Nawojka Prayer Book; history; prayer; genres of religious language; Gertude of Poland; Middle Ages

• Publisher: Polskie Towarzystwo Teologiczne
• Journal: Ruch Biblijny i Liturgiczny
• Year: 2011
• Volume: 64
• Issue: 1

Dates

published

2011-03-31

Contributors

author

Witold Sadowski

Identifiers

DOI

10.21906/rbl.119