Przyczynek do metodyki tłumaczenia terminów zoologicznych w tekstach biblijnych na przykładzie wybranych gatunków ssaków (Mammalia)

• Authors: Anna Maria Wajda

Title variants

Przyczynek do metodyki tłumaczenia terminów zoologicznych w tekstach biblijnych na przykładzie wybranych gatunków ssaków (Mammalia)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przekład terminów zoologicznych występujących w tekstach biblijnych z języka hebrajskiego czy greckiego na język polski może nastręczać tłumaczom wielu trudności. Dlatego celem tego artykułu jest pokazanie, czym w pracy translacyjnej powinni kierować się tłumacze ksiąg biblijnych, aby pozostać wiernymi zamierzeniom autora natchnionego oraz współczesnej wiedzy na temat fauny Ziemi Świętej. W przypadku, gdy słowo oryginalne występujące w tekście Pisma Świętego nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, o jaki gatunek zwierzęcia chodziło autorowi natchnionemu w pierwszej kolejności, należy je przeanalizować w szerszym kontekście tłumaczonego tekstu. Pozwala to m. in. stwierdzić, czy w opracowywanym tekście ma się do czynienia ze zwierzęciem dzikim, czy udomowionym. Następnie należy znaleźć odpowiedź na pytanie, czy w czasach biblijnych naturalny zasięg występowania danego zwierzęcia (dotyczy to głównie gatunków dzikich) obejmował obszar Azji Mniejszej i północnej Afryki. Tu pomocna jest zoogeografia badająca i opisująca zmiany zasięgów występowania poszczególnych gatunków zwierząt. Natomiast w odniesieniu do gatunków hodowanych przez człowieka ważne jest określenie czasu i miejsca ich udomowienia oraz sposobów użytkowania zwierząt udomowionych na danym obszarze. Zajmuje się tym inna gałąź zoologii - archeozoologia. W przekładzie terminów zoologicznych pomaga także odwoływanie się do pokrewnych im w innych językach semickich - akkadyjskim, ugaryckim czy arabskim, w których zachowały się podobnie brzmiące nazwy zwierząt. Tutaj wskazana jest konsultacja z językoznawcą biblijnym, która stanowi ważne uzupełnienie do analizy danego słowa na gruncie przyrodniczym. W pracy translacyjnej konieczne jest także uwzględnienie kontekstu literacko-historycznego poszczególnych perykop biblijnych, w których pojawiają się odniesienia do zwierząt, co pokazano na przykładzie problemów z tłumaczeniem hebrajskiego słowa taḥaš oraz qippōḏ.

EN

Translation of zoological terms occurring in the biblical texts, from Hebrew or Greek into Polish, may cause difficulties to translators. The aim of this paper is to show what a translator of biblical books should pay attention to, in order to remain faithful to the intentions of the inspired author and to a contemporary knowledge about the fauna of the Holy Land. In case a word in an original text of the Scripture could not be assign clearly to a certain species of animal the inspired author meant, firstly the word should be considered in a wider context of the text that is being translated. This allows, among others, to state whether the text is dealing with a wild or a domesticated animal. Then it should be answered if the natural range of this animal (especially wild species) covered an area of Asia Minor and North Africa in biblical times. Such knowledge brings zoogeography, a field of science which investigate and describe the change of ranges of animal species. As far as domesticated species are concerned, it is important to determine the time and place of domestication and ways of uses of domesticated animals in the area. In this case another branch of zoology, called zooarchaeology, can be helpful. Translation of zoological terms can be facilitated also by referring to structurally related to them words, used in other Semitic languages – Akkadic, Ugaritic, and Arabic, in which similar-sounding names of animals survived. Therefore, a consultation with a biblical linguist is essential to obtain an important completion to an analysis of the word, especially on natural science level. While translating, it is necessary also to take into account literary and historical context of particular biblical pericopes, which contain references to animals, what was presented on the example of translation problems with Hebrew words taḥaš and qippōd.

Keywords

PL

Biblia; zoologia; tłumaczenie; metodyka; Biblia; zoologia; tłumaczenie; metodyka

EN

Bible; zoology; translation; methodology

• Publisher: Polskie Towarzystwo Teologiczne
• Journal: Ruch Biblijny i Liturgiczny
• Year: 2011
• Volume: 64
• Issue: 3

Dates

published

2011-09-30

Contributors

author

Anna Maria Wajda

Identifiers

DOI

10.21906/rbl.137