„Pięćdziesiątnica pogan” w ujęciu Dziejów Apostolskich (Dz 10, 1–11, 18). Casus Korneliusza i jego domu

• Authors: Krzysztof Pilarczyk

Title variants

„Pięćdziesiątnica pogan” w ujęciu Dziejów Apostolskich (Dz 10, 1–11, 18). Casus Korneliusza i jego domu

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badanie początków chrześcijaństwa metodą historyczną sprawia dużo trudności, głównie z powodu znikomej ilości źródeł. Do jednych z najciekawszych należy kanoniczna księga Dziejów Apostolskich, która w Nowym Testamencie jest unicum tak pod względem genologicznym, jak i treściowym. Dostarcza ona dość szczególnego obrazu powstania i rozwoju Kościoła. Autor artykułu pyta, jaki to obraz – historyczny, mityczny, teologiczny czy teologiczno-polemiczny? W badaniach koncentruje się na jednym tylko wątku ukazanym w tej księdze, to jest na przełomowym dla dziejów misji ewangelizacyjnej skierowaniu jej od pogan. Najpierw sytuuje interesującą go perykopę w koncepcji całej księgi, a następnie przypomina w skrócie historię jej egzegezy oraz poddaje ją krytyce historycznej, by w końcu odkryć w niej ważną kartę mitu wczesnochrześcijańskiego. Nie negując jego historycznego zakorzenienia, wskazuje na teologiczne jej przesłanie niezwykle ważne dla społeczności chrześcijan z początku drugiego wieku.

EN

Research on the beginnings of Christianity using the historical method brings about many difficulties, mainly due to the scarcity of sources. One of the most interesting is the canonical book of the Acts of the Apostles, which is unique among the New Testament books, also with regards to genology and its content. It provides us with a unique image of the beginnings and growth of the Church. The author asks if this is a historical, mythical, theological, or theological-polemical image. In his research, he focuses on only one theme presented in this book: the historical watershed moment of directing the mission of evangelization towards the pagans. First, he situates the pericope in question in the conception of the entire book. Next, he summarizes the history of its exegesis and subjects it to historical criticism, finally finding within it an important chapter of early Christian mythology. While not negating its historical roots, he notes its theological message, which was especially important for the Christian community of the early second century.

Keywords

PL

Nowy Testament; Dzieje Apostolskie; św. Łukasz; chrzest; historia chrześcijaństwa; mit; Nowy Testament; Dzieje Apostolskie; św. Łukasz; chrzest; historia chrześcijaństwa; mit

EN

New Testament; Acts of the Apostles; St. Luke; baptism; history of Christianity; myth

• Publisher: Polskie Towarzystwo Teologiczne
• Journal: Ruch Biblijny i Liturgiczny
• Year: 2018
• Volume: 71
• Issue: 3

Dates

published

2018-09-30

Contributors

author

Krzysztof Pilarczyk

References

• Austin, J. L. (1993). Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne. (J. Woleński, Ed., B. Chwedeńczuk, Trans.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Backhaus, K. (2007). Lukas der Maler. Die Apostelgeschichte als intentionale Geschichte der christlichen Erstepoche. In K. Backhaus & G. Häfner (Eds.), Historiographie und fiktionales Erzählen. Zur Konstruktivität in Geschichtstheorie und Exegese (pp. 30–66). Neukirchen-Vluyn: Ludwig-Maximilians-Universität München.
• Bartnik, C. S. (2000). Historiologia w kulturach starożytnych. Lublin: Standruk.
• Bruce, F. F. (1999). Dzieje apostolskie. B. M. Metzger, M. D. Coogan, W. Chrostowski, & B. Geller Nathanson (Eds.), A. Karpowicz (Trans.), Słownik wiedzy biblijnej (3rd ed., pp. 128–132). Warszawa: Vocatio.
• Bultmann, R. K. (1958). Jesus Christ and mythology. New York: Scribner.
• Conzelmann, H. (1972). Die Apostelgeschichte (2nd ed.). Tübingen: Mohr.
• Dąbrowski, E. (Ed.). (1961). Ewangelie i Dzieje Apostolskie (14th ed.). Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
• Dibelius, M. (1956). Studies in the Acts of the Apostles. New York.
• Dillon, R. J. (2001). Dzieje Apostolskie. In R. E. Brown, J. A. Fitzmyer, R. E. Murphy, & W. Chrostowski (Eds.), K. Bardski (Trans.), Katolicki komentarz biblijny (pp. 1177–1250). Warszawa: Vocatio.
• Ehrman, B. D. (2014). Nowy Testament. Historyczne wprowadzenie do literatury wczesnochrześcjańskiej. (S. Tokariew, Trans.). Warszawa: Wydawnictwo CiS.
• Gryglewicz, F. (1982). Egzegeza Dziejów Apostolskich (r. 9–12). In L. Stachowiak & R. Rubinkiewicz (Eds.), Materiały pomocnicze do wykładów z biblistyki (Vol. 5, pp. 135–161). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Gryglewicz, F. (1986). Teologia Dziejów Apostolskich listów katolickich i pism św. Jana Ewangelisty. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Leeuw, G. van der. (1997). Fenomenologia religii. (J. Prokopiuk, Trans.) (2nd ed.). Warszawa: Książka i Wiedza.
• Loening, K. (1973). Die Saulustradition in der Apostelgeschichte. Münster: Verlag Aschendorff.
• Lüdemann, G. (2005). The Acts of the Apostles. What really happened in the earliest days of the church. Amherst, NY: Prometheus Books.
• Martin, L. H. (2004). History, Historiography, and Christian Origins. The Jerusalem Community. In R. Cameron & M. P. Miller (Eds.), Redescribing Christian origins (pp. 263–273). Atlanta: Society of Biblical Literature.
• Najda, A. J. (2011). Historiografia paradygmatyczna w Dziejach Apostolskich. Warszawa: Vocatio.
• Ordon, H. (1979). Historiozbawcza perspektywa św. Łukasza. Struktura i teologia Łk 1, 5–56 oraz Dz 10. In F. Gryglewicz (Ed.), Chrystus i Kościół. Wybrane teksty Nowego Testamentu (pp. 101–110). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Ordon, H. (1984). U progu uniwersalizmu Kościoła. Rola perykopy o chrzcie pierwszych pogan (Dz 10, 1–11, 18). In J. B. Szlaga (Ed.), Kościół w świetle Biblii (pp. 73–81). Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Pelc, H. (2004). Wezwanie do metanoi w mowach Piotra według Dziejów Apostolskich. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
• Pilarczyk, K. (2003). Literatura wczesnochrześcijańska. In Starożytność (pp. 539–581). Bochnia–Kraków: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, SMS.
• Pilarczyk, K. (2015). Wokół problemu datacji Dziejów Apostolskich. Wrocławski Przegląd Teologiczny, 23(2), 75–94.
• Ptaszek, R. T. (2000). Bultmann Rudolf. In M. A. Krąpiec, A. Maryniarczyk, & M. Czachorowski (Eds.), Powszechna encyklopedia filozofii (Vol. 1, pp. 735–737). Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
• Rakocy, W. (1997). „Będziecie moimi świadkami…” (Dz 1, 8) (Dzieje Apostolskie). In A. S. Jasiński (Ed.), Dzieje Apostolskie. Listy św. Pawła (pp. 42–47). Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
• Rakocy, Waldemar. (1997). Paweł apostoł Żydów i pogan. Łukaszowy obraz powstania i rozwoju Pawłowych wspólnot. Kraków: Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy.
• Rostkowski, Z. (1998). Kontekst historyczny cezarejskiej mowy Piotra (Dz 10, 34–43). Studia Teologiczne, 16, 23–41.
• Schille, G. (1983). Die Apostelgeschichte des Lukas (1st ed.). Berlin: Evangelische Verlagsanstalt.
• Siuda, T. (1999). Duch Święty w Dziejach Apostolskich. In J. K. Pytel (Ed.), Księga Dziejów Apostolskich (pp. 321–323). Szczecin: Ottonianum.
• Smith, D. E., & Tyson, J. B. (Eds.). (2013). Acts and Christian beginnings: the Acts Seminar report. Salem, Oregon: Polebridge Press.
• Strack, H. L., & Billerbeck, P. (1969). Kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Midrasch. Bd. 2. Das Evangelium nach Markus, Lukas und Johannes und die Apostelgeschichte (5th ed.). München: Beck.
• Sztajer, S. (2006). Mit – język – rzeczywistość. Mityczno-rytualna kreacja i odtwarzanie uniwersum religijnego. Przegląd Religioznawczy, (1), 59–82.
• Taylor, J. (2000). Dzieje Apostolskie. In W. R. Farmer, S. E. McEvenue, A. J. Levoratti, D. L. Dungan, W. Chrostowski, T. Mieszkowski, & P. Pachciarek (Eds.), Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego. Komentarz katolicki i ekumeniczny na XXI wiek (pp. 1367–1403). Warszawa: Verbinum.
• Tułodziecki, T. (2008). Sobór Jerozolimski jako następstwo sporu apostolskiego w Antiochii (Dz 15, 1–35). Biblica et Patristica Thoruniensia, 1, 141–162. https://doi.org/10.12775/BPTh.2008.007
• Tyson, J. B. (2007). Acts – A Myth of Christian Origins. Forum Third Series, 1(2), 171–189.
• Tyson, J. B. (2013). Acts, Myth, and History. In D. E. Smith & J. B. Tyson (Eds.), Acts and Christian beginnings: the Acts Seminar report (pp. 15–19). Salem, Oregon: Polebridge Press.

Identifiers

DOI

10.21906/rbl.248