Złoto, kadzidło i mirra w dawnym kaznodziejstwie polskim

• Authors: Roman Mazurkiewicz

Title variants

Złoto, kadzidło i mirra w dawnym kaznodziejstwie polskim

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł analizuje kontynuacje i reinterpretacje starochrześcijańskiej i średniowiecznej egzegezy złota, kadzidła i mirry (Mt 2, 11) w kazaniach polskich od XIV do XVIII w. Szczególną uwagę poświęcono tym przypadkom, w których tradycyjna symbolika darów Trzech Mędrców stanowi punkt wyjścia dla interpretacji konceptystycznych, uwzględniających aktualne konteksty polityczne, społeczne lub religijne.

EN

This article analyzes the continuation and old Christian as well as medieval exegesis of gold, frankincense, and myrrh (Matthew 2 : 11) in Polish sermons from the fourteenth through the eighteenth centuries. In particular, I focus on those cases in which the traditional symbolism of the gifts of the Three Magi is a point of reference for conceptist interpretations that take into consideration the political, social, and religious contexts of the time.

Keywords

PL

złoto; kadzidło; mirra; kazanie; Polska; Objawienie Pańskie; złoto; kadzidło; mirra; kazanie; Polska; Objawienie Pańskie

EN

gold; frankincense; myrrh; sermon; Poland; Epiphany

• Publisher: Polskie Towarzystwo Teologiczne
• Journal: Ruch Biblijny i Liturgiczny
• Year: 2018
• Volume: 71
• Issue: 4

Dates

published

2019-03-19

Contributors

author

Roman Mazurkiewicz

References

• Anselmus Laudunensis. (1854). Ennarrationes in Matthaeum. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 162).
• Aquilinus Iuvencus. (1846a). Historia evangelica. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 19).
• Balsam, K. (1762). Kazanie na uroczystość świętych Trzech Królów. In Kazania na święta całego roku (Vol. 1). Poznań.
• Bielicki, S. (1717). Kazanie na uroczystość Trzech Królów. In Święta kaznodziejskie, to jest Kazania doroczne na uroczystości świętych Bożych […]. Kalisz.
• Christianus Druthmarus. (1864). Expositio in Matthaeum. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 106).
• Cornelius a Lapide. (1731). Commentaria in quatuor Evangelia. Lugduni.
• Eusebius Emesenus. (1558). In Epiphania Domini. In Homiliae in Evangelia […]. Antverpiae.
• Fabricius, W. G. (1648). Kazanie, albo Kolęda, którą w Warszawie w kościele świętego Jana stanowi panieńskiemu i senatorskiemu ks. Walenty Groza Fabricius, teolog Societatis Iesu, kaznodzieja J.K.M. w dzień Trzech Królów dał roku 1622, drugi raz przedrukowane. Kraków.
• Gregorius I. (1857). Homilia X. Habita ad populum in basilica sancti Petri apostoli in die Epiphaniae. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 76).
• Gregorius I. (1862a). Liber responsalis. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 78).
• Helinandus Frigidi Montis. (1865). Sermo in Epiphania Domini. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 212).
• Hieronymus Stridonensis. (1845). Commentaria in Matthaeum. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 26).
• Hilarius Pictaviensis. (1844a). Commentarius in Matthaeum. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 9).
• Iraeneus. (1844b). Contra haereses. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 7).
• Kaczyński, P. (1684). Na dzień Trzech Królów. In Kazania na święta całego roku. Kalisz.
• Kowalicki, F. (1721). Kaznodzieja odświętny, abo Kazania doroczne na dni świętych Bożych uroczyste, Królowy wszystkich świętych poświęcone. Sandomierz.
• Marchantius, J. (1637). Rationale evangelizantium, sive doctrina et veritas evangelica, a sacerdotibus, pastoribus, concionatoribus pectori appendenda […] (Vol. 1). Montibus.
• Maximus Taurinensis. (1862b). Homiliae. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 57).
• Mazurkiewicz, R. (2018). „Pełne tajemnic dary, bo w nich Bóg, Król i mary…”. Złoto, kadzidło i mirra w dawnej egzegezie (rekonesans). In M. Hanusiewicz-Lavallee & W. Pawlak (Eds.), „Sława z dowcipu sama wiecznie stoi…”. Prace ofiarowane Pani Profesor Alinie Nowickiej-Jeżowej z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej. Lublin.
• Młodzianowski, T. (1681). Kazania i homilije na święta uroczyste, także pogrzeby, dla większej chwały Boga, Króla królów, Najjaśniejszej na zawsze Królowy Polskiej, Bogarodzicy Panny czci (Vol. 4). Poznań.
• Peregryn z Opola. (2001). Kazania „de tempore” i „de sanctis”. (J. Wolny, Ed.). Kraków–Opole: Papieska Akademia Teologiczna Wydział Historii Kościoła, Uniwersytet Opolski Wydział Teologiczny.
• Petrus Chrysologus. (1846b). De Epiphania et magis. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 52).
• Piskorski, S. (1706). Kazanie na uroczystość świętych Trzech Królów. In Kazania na dni Pańskie, na uroczystości Bogarodzice Panny Niepokalanie Poczętej, na święta osobliwe Sług Pańskich, w różnych kościołach odprawione […]. Kraków.
• Rej, M. (1557). Ewanjelija o onych trzech mędrcoch, którzy ofiarowali Panu naszemu mirrę, kadzidło i złoto. In Świętych słów a spraw Pańskich […] Krojnika albo Postylla […]. Kraków.
• Rychłowski, F. (1667). Na tenże dzień Trzech Królów kazanie wtóre. In Kazania na święta całego roku z różnych doktorów i autorów ku zbudowaniu dusz ludzkich zebrane i napisane […]. Kraków.
• Sedatus Bitterensis. (1849). Homilia de epiphania. In Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (Vol. 72).
• Skarga, P. (1595). Na dzień Zjawienia abo Trzech Kólów. In Kazania na niedziele i święta całego roku […]. Kraków.
• Skarga, P. (1605). Na dzień Trzech Królów kazanie krótkie. In Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonu na każdy dzień przez cały rok […]. Kraków.
• Starowolski, S. (1645). Na dzień Trzech Królów. Kazanie pierwsze. O oddawaniu przystojnego pokłonu Panu Bogu naszemu. In Świątnica Pańska zamykająca w sobie kazania na uroczystości świąt całego roku. Kraków.
• Stępień, P., Tchórzewska-Kabata, H., & Winiarska-Górska, I. (Eds.). (2009). Kazania świętokrzyskie. Nowa edycja, nowe propozycje badawcze. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
• Szczepanowski, S. (1762). Kazanie II. Na święto Trzech Królów. In Kazania świętalne na cały rok, w przeświętnej katedrze metropolitańskiej gnieźnieńskiej miane […] (Vol. 2). Kraków.
• Temkin, O. (1994). The falling sickness. A history of epilepsy from the Greeks to the beginnings of modern neurology (2nd ed.). Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.
• Wujek, J. (1584). Kazanie na Ewanjeliją na dzień Trzech Królów. In Postylle katolicznej o świętych część pierwsza ozimia, w której się zamykają kazania na święta Panny Maryjej, apostołów, męczenników i innych świętych, których Kościół zwykł obchodzić począwszy od Adwentu do ś. Jana Krzciciela. Kraków.
• Wujkowski, J. (1723). Żarliwa głosu apostolskiego odnowa, […] to jest Kazania na wszystkie święta roczne, duchem apostolskim miane […]. Warszawa.
• Wysocki, S. od św. F. (1747). Kazanie II. Na święto Trzech Królów, w katedrze krakowskiej 1740. In Chwała chwalebnego w świętych swoich Boga i świętych w Bogu uwielbionych, kazaniami na wszystkie w roku całym dni święte i niektóre akty publiczne po różnych katedrach, chrześcijańskiej dla naśladowania pobożności ogłoszona […] (Vol. 1). Warszawa.
• Załęski, S. (1902). Jezuici w Polsce. Vol. 3: Prace misyjne nad ludem 1648–1773. Part 2: 1700–1773 (Vol. 3.2). Lwów: Drukarnia Ludowa.
• Zawadzki, B. od św. J. (1702). Kazania na święta uroczyste dla większej czci i chwały Boga w Trójcy Jedynego […] (Vol. 2). Warszawa.
• Zrzelski, J. (1747). Kazanie II. Na dzień świętych Trzech Królów, przy obłóczynach trzech panien, wstępujących do Zakonu Świętego Benedykta. In Trakt do nieba niegdyś śladami świętych Pańskich utorowany, teraz przez kazania na wszystkie święta całego roku na większa chwałę Boga, w świętych swoich dziwnego, do naśladowania wszystkim wiernym pokazany […]. Warszawa.

Identifiers

DOI

10.21906/rbl.3622