Sytuacja psychospołeczna w rodzinach jedno- i wielodzietnych w percepcji dzieci

• Authors: Danuta Ochojska , Małgorzata Marmola , Krystyna Węgrzyn-Białogłowicz

Title variants

EN

Psychosocial situation of families with one and many children in the perception of children

Abstracts

EN

The article covers the issues of family functioning as one-child and multi-child families from the perspective of the children of these family systems. A family model of 2 + 1 is currently preferred while certain doubts are associated with families with many children in assuming that they often live at a lower level. Most frequently in one-child families the child is the centre of attention and occupies a privileged position. On the other hand to be the only child is associated with fewer interactions within the family, as well as a limitation of the amount of roles in the family. Parents usually are excessively focused on their child, overly protect him and have too high expectations of him. More often in these families there is emphasis on stimulating the child in the intellectual sphere. In the case of large families a lot depends on how the family consciously and responsibly decide about the family interractions. Children functioning in large families more often can adapt to the changing conditions of life, they are able to face various difficulties and have more experience in establishing relationships with others. The aim of our research was to determine how the children from single-child and multi-child families, assess the situation in the family. It analyzed the relationships in families, depending on the number of offspring, what is the level of consistency in the relationship ties between individual family members and the level of adaptability, namely the ability to make changes in the family. A questionnaire of our own design was used at the study, Family Adaptability and Cohesion Scales and Parent-Adolescent Communication Scales D.H. Olson and associates. The situation in the family has been evaluated by 120 grammar school students, including 60 who were the only child and 60 people from large families. Studies have shown that in many aspects, both families with one child and multi-child families are functioning properly. However, it is necessary, to provide financial support for big families to assure the children get an equal start.

PL

Artykuł obejmuje problematykę funkcjonowania rodzin jedno- i wielodzietnych z perspektywy dzieci wchodzących w skład systemu rodzinnego. Obecnie coraz częściej preferowany jest model rodziny 2 + 1, natomiast z pewnym dystansem podchodzi się do rodzin wielodzietnych, zakładając, że często funkcjonują na gorszym poziomie. Najczęściej w rodzinach jednodzietnych dziecko jest w centrum uwagi, zajmuje uprzywilejowaną pozycję. Z drugiej jednak strony jedynactwo wiąże się z mniejszą liczbą interakcji w rodzinie, a także ograniczeniem ilości ról w rodzinie. Rodzice zwykle nadmiernie skoncentrowani są na swoim dziecku, przesadnie je ochraniają i mają wobec niego zbyt wysokie oczekiwania. Częściej w tych rodzinach kładzie się nacisk na stymulowanie dziecka w sferze intelektualnej. W przypadku rodzin wielodzietnych wiele zależy od tego, na ile świadomie i odpowiedzialnie rodziny podejmują decyzję o liczności potomstwa. Dzieci funkcjonujące w rodzinach wielodzietnych częściej dostosowują się do zmiennych warunków życia, potrafią stawić czoło różnym trudnościom i mają większe doświadczenie w nawiązywaniu relacji z innymi. Celem prowadzonych przez nas badań było ustalenie, jak oceniają sytuację w rodzinie dzieci z rodzin jedno- i wielodzietnych. Analizowano, jakie są relacje w rodzinach, w zależności od ilości potomstwa, jaki jest poziom spójności, czyli więzi łączących poszczególnych członków rodziny oraz poziom adaptacyjności, czyli zdolności do przeprowadzenia zmian w rodzinie. W badaniach zastosowano ankietę własnej konstrukcji, Skalę do Oceny Adaptacyjności i Spójności w Rodzinie (Family Adaptability and Cohesion Scales) oraz Skalę Komunikowania się w Rodzinie (Parent-Adolescent Communication Scales) D.H. Olsona i wsp. Sytuację w rodzinie oceniało 120 gimnazjalistów (w tym 60 jedynaków i 60 osób z rodzin wielodzietnych). Badania wykazały, że pod wieloma względami zarówno rodziny jedno- i wielodzietne funkcjonują prawidłowo. Niezbędne jest jednak wsparcie materialne dla rodzin wielodzietnych, dla zapewnienia równego startu dzieciom.

Keywords

PL

rodziny jednodzietne i wielodzietne; sytuacja w rodzinie; komunikowanie się interpersonalne; spójność i adaptacyjność w rodzinie

EN

one child and multi-child family; the situation in the family; interpersonal communication; cohesion and adaptability in the family

• Publisher: Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2015
• Volume: XI
• Issue: (1/2015)
• Pages: 193-211

Dates

published

2015

Contributors

author

Danuta Ochojska

• Uniwersytet Rzeszowski

author

Małgorzata Marmola

• Uniwersytet Rzeszowski

author

Krystyna Węgrzyn-Białogłowicz

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Adler A., Znajomość człowieka, St. Jamiołkowski & T.J. Evert, Łódź 1948.
• Braun-Gałkowska M., Psychologiczna analiza sytuacji systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1992.
• Drożdżowicz L., Ogólna teoria systemów, [w:] B. de Barbaro (red.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1994.
• Dyczewski L., Rodzina wielodzietna w okresie transformacji systemowej, „Problemy Rodziny” 1993, nr 6.
• Gania K., Samotność dziecka w rodzinie, „Edukacja i Dialog” 2004, nr 10.
• Forma P., Realizacja funkcji opiekuńczo-wychowawczej w rodzinach wielodzietnych oraz czynniki ją warunkujące, [w:] E. Jurczyk-Romanowska, L. Albański (red.), Wychowanie w rodzinie. Współczesne rodziny w sytuacji zmiany, Wydawnictwo Karkonoskiej Państwowej Szkoły Wyższej, Jelenia Góra 2011, t. III.
• Kotlarska-Michalska A., Więź w rodzinach wielodzietnych, „Roczniki Socjologii Rodziny”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2002, t. XIV.
• Namysłowska I., Terapia rodzin, Springer PWN, Warszawa 1997.
• Ochojska D., Stwardnienie rozsiane i rodzina, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 2000.
• Olson D.H. i in., Family Inwentories, University of Minnesota, St. Paul 1985.
• Olson D.H., Circumplex Model VII: Validation studies and FACES III, „Family Process” 1986, nr 25.
• Radochoński M., Choroba a rodzina, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1987.
• Richardson R.W., Richardson L.A., Najstarsze, średnie, najmłodsze, czyli jak kolejność urodzin wpływa na Twój charakter, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001.
• Rutkowska A., Wielodzietność – problem socjalny i próby pomocy, „Praca Socjalna” 2002, nr 3.
• Turowska L., Środowisko rodzinne jedynaka, a jego przystosowanie szkolne, Zakład Narodowy Ossolińskich, Wrocław 1987.
• Żeglicka H., Rodziny wielodzietne. Seminarium w IPISS, „Polityka Społeczna” 1998, nr 3.

Identifiers

DOI

10.23734/wwr20151.193.211

Biblioteka Nauki

2086065