Głoska [r] w obrazie ultrasonograficznym. Próba oceny podparcia językowego

• Authors: Monika Łuszczuk

Title variants

EN

Polish [r] and lateral tongue bracing. Ultrasound study

Abstracts

EN

The research described in this article concerned the instrumental assessment of tongue position when pronouncing [r]. The participants were Polish-speaking people using standard speech. The study focused on ultrasound images of the back of the tongue in the coronal plane. The results confirm the existence of phenomena that are described for other languages. The results and the method could broaden the perspective for research in Polish language .The research results confirm the existence of phenomena that are described in other languages. Interestingly, reports about them have already been mentioned in Polish literature on the subject. Ultrasound examinations can broaden the perspective for research in the Polish language.

PL

Opisane w niniejszym artykule badanie dotyczyło oceny instrumentalnej położenia języka w trakcie wymawiania [r]. Uczestnikami były osoby polskojęzyczne posługujące się wymową prawidłową. W ocenie skoncentrowano się na tylnej części języka, która zazwyczaj nie jest w centrum uwagi. Zapewne ze względu na to, że to ruchy przedniej części języka odpowiadają za charakterystyczne cechy systemu językowego, jakim posługuje się mówca. Skoncentrowano się na obrazowaniu narządu w płaszczyźnie koronalnej, a nie jak ma to miejsce zazwyczaj w płaszczyźnie strzałkowej. Wyniki badań potwierdzają istnienie zjawisk, które są opisywane dla innych języków. Doniesienia na ten temat wskazywano już w polskiej literaturze przedmiotu. Badania z użyciem ultrasonografu mogą poszerzać perspektywę dla badań języka polskiego.

Keywords

PL

głoska [r]; fonetyka eksperymentalna; podparcie językowe; ultrasonografia w badaniach lingwistycznych

EN

Polish [r]; experimental phonetics; lateral tongue bracing; ultrasound study (or; ultrasound tongue imaging)

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2024
• Volume: 53
• Pages: 177-190

Dates

published

2024

Contributors

author

Monika Łuszczuk

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Katedra Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

• https://orcid.org/0000000165553317

References

• Barbier G., Merzouki R., Bal M., Baum S.R., Shiller D.M., 2021, Visual feedback of the tongue influences speech adaptation to a physical modification of the oral cavity, “Journal acoust. Soc. am.” 150 (2), s. 718–733.
• Cheng l., Schellenberg M., Gick B., 2017, Cross-linguistic bracing: A lingual ultrasound study of six languages, “Canadian acoustics” 45 (3), s. 186–187.
• Gibbon f.e., lee a., yuen I., 2010, Tongue-Palate Contact During Selected Vowels in Normal Speech, “The Cleft Palate-Craniofacial Journal” 47 (4), s. 405–412.Gick B., Wilson I., koch k., Cook C., 2004, Language-Specific Articulatory Settings: Evidence from Inter-Utterance Rest Position, “Phonetica” 61 (4), s. 220–233.
• Gick B., allen B., Roewer-Despres f., Stavness I., 2017, Speaking tongues are actively braced, “Journal of Speech, language and Hearing Research”, doi:10.1044/2016_JSlHR-S-15-0141.
• Gick B., keough M., Tkachman O., liu y., 2018, Lateral bias in lingual bracing during speech, “Journal of the acoustical Society of america” 144 (3), Pt. 2: 1903.
• Honda k., Murano e. Z., Takano S., Masaki S., Dang J., 2013, Anatomical considerations on the extrinsic tongue muscles for articulatory modelling, “Journal of the acoustical Society of america” 133 (5), 3607, https://doi.org/10.1121/1.4806706.
• Karczmarczuk B., 2012, Wymowa polska z ćwiczeniami, lublin.
• Kaczmarek B., 2000, Mózg a mowa, „logopedia” 27, s. 9–21.
• Kuczkowski J., 2018, Anatomia i fizjologia obwodowego i ośrodkowego narządu mowy. Patofizjo logia narządu mowy, [w:] Biomedyczne podstawy logopedii, red. S. Milewski, J. kuczkowski, k. kaczorowska-Bray, Gdańsk, s. 104–140.
• Liu y., keough M., Tong f., Tkachman O., Radford k., Gick B., 2018, Lateral bias in lingual brac ing during speech, “Canadian acoustics”, 46 (4), s. 56–57.
• Lorenc a., 2013, Diagnozowanie normy wymawianiowej, „logopedia” 42, s. 63–87.
• Lorenc a., 2016, Kryteria diagnostyczne normy wymawianiowej, [w:] Logopedia artystyczna, red. B. kamińska, S. Milewski, Gdańsk, s. 107–143.
• Łuszczuk M., Schellenberg M., liu y., Gick B., 2018, Tongue bracing under bite block perturbation, “Journal of the acoustical Society of america” 144 (3), Pt. 2: 1903.
• Łuszczuk M., 2019, Język w przestrzeni oralnej, „logopedia” 48–1, s. 91–106.
• Mcleod S., Roberts a., Sita J., 2006, Tongue/palate contact for the production of /s/ and /z/, “Clinical linguistics & Phonetics” 20 (1), s. 51–66.
• Ostaszewska D., Tambor J., 2000, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa.
• Parol U., 1994, Schematy artykulacyjne głosek polskich, lublin.
• Pluta-Wojciechowska D., 2007, Wymiary głoski jako istotne elementy poznania – podstawą kategoryzacji dyslalii. Próba opisu, „logopedia” 36, s. 51–75.
• Pluta-Wojciechowska D., Sambor B., 2017, Pomiędzy słowem, frazą i zdaniem, czyli o pozycji Inter-Speech w normie i patologii, [w:] Współczesne tendencje w diagnozie i terapii logopedycznej, red. D. Pluta-Wojciechowska, B. Sambor, Gdańsk, s. 169–189.
• Rocławski B., 2000, Zarys fonetyki, fonologii i fonostatyki współczesnego języka polskiego, Warszawa.
• Stone M., 1990, A three-dimensional model of tongue movement based on ultrasound and x-ray microbeam data, “The Journal of the acoustical Society of america”, 81 (5), s. 2207–2218.
• Stone M., 1991, Toward a model of three-dimensional tongue movement, “Journal of Phonetics” 19, s. 309–320.
• Wierzchowska B., 1980, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław

Identifiers

DOI

10.24335/fkny-0p31

Biblioteka Nauki

62381790