Specyfika rozwoju umiejętności komunikacyjnych dzieci z uszkodzeniem narządu wzroku

• Authors: Katarzyna Kaczorowska-Bray , Stanisław Milewski

Title variants

EN

The Specific Characteristics of Development of Communicative Skills in Children with Impaired Eyesight

Abstracts

EN

In this chapter, the authors make an attempt at indicating the difficulties and specific strategies noted at particular stages in the development of verbal and non-verbal communication in blind children. Conducting a review of literature on the subject, they draw attention to the wide variances in descriptions of speech development and possible problems in this area observed in children with visual impairments.

PL

W artykule autorzy dokonują próby wskazania trudności bądź specyficznych strategii notowanych na poszczególnych etapach rozwoju komunikacji werbalnej i niewerbalnej dzieci niewidomych. Dokonując przeglądu literatury przedmiotu, zwracają uwagę na duże zróżnicowanie opisów rozwoju mowy i ewentualnych problemów w tym zakresie obserwowanych u dzieci dotkniętych uszkodzeniem wzroku.

Keywords

PL

dzieci niewidome; dysfunkcja wzroku; zaburzenia mowy i jej rozwoju

EN

blind children; dysfunctions of sight; impairments of speech and its development

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2022
• Volume: 51
• Issue: 2
• Pages: 77-95

Dates

published

2022

Contributors

author

Katarzyna Kaczorowska-Bray

• Uniwersytet Gdański, Instytut Logopedii

• https://orcid.org/0000000345109002

author

Stanisław Milewski

• Uniwersytet Gdański, Instytut Logopedii

• https://orcid.org/0000000166502861

References

• Bateman B.D., 1981, Dzieci niewidome i niedowidzące, [w:] Metody pedagogiki specjalnej, red. G.N. Haring, R.L. Schiefelbusch. Warszawa, s. 307–357.
• Bendych E., Janik M., 1981, Nauczanie początkowe dzieci niewidomych, Warszawa.
• Bishop V.E., 1991, Preschool Children with Visual Impairments. Unpublished Manual available from author. http://www.tsbvi.edu/curriculum-a-publications/1051-infants-and-toddlers-withvisual-impairments-by-virginia-bishop [data wejścia: 15 listopada 2014, 17:00].
• Bishop V.E., 1998, Infants and Toddlers with Visual Impairments. Unpublished Manual available from author. http://www.tsbvi.edu/curriculum-a-publications/1051-infants-and-toddlers-withvisual-impairments-by-virginia-bishop [data wejścia: 15 listopada 2014, 17:00].
• Burgoon J.K., 1985, Nonverbal signals, [w:] Handbook of Interpersonal Communication, red. M.L. Knapp, G.R. Miller. Sage Publications, Beverly Hills, CA, s. 344–390.
• Dołęga Z., 2003, Promowanie rozwoju mowy w okresie dzieciństwa – prawidłowości rozwoju, diagnozowanie i profilaktyka, Katowice.
• Dunlea A., 1989, Vision and emergence of meaning. Blind and sighted children’s early language, Cambridge.
• Gacka E., 2014, Zaburzenia rozwoju mowy u dzieci z porodów przedwczesnych. Diagnoza i efekty oddziaływań terapeutycznych, Gdańsk.
• Gałkowski T., 1981, Pierwszych sześć lat życia. Rozwój i wychowanie, Warszawa.
• Gopnik A., Meltzoff A.N., Kuhl P.K., 2004, Naukowiec w kołysce. Czego o umyśle uczą nas małe dzieci., Poznań.
• Griffer M.R., Ramachandra V., 2012, Language and Children with Visual Impairment, [w:] An Introduction to Children with Language Disorders. Fourth Ediotion, red. V.A. Reed, Pearson, s. 420–423.
• Grove T.G., 2007, Niewerbalne elementy interakcji, [w:] Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej, red. J. Stewart, Warszawa.
• Grzegorzewska M., 1963, Obserwacje nad rozwojem głuchociemnej Krystyny Hryszkiewicz prowadzone przez S. Emmanuelę Jezierską Z Lasek, Warszawa.
• Hall E.T., 2009, Ukryty wymiar, Warszawa.
• Helwich E., 2002, Przyczyny porodów przedwczesnych i podstawowe czynniki ryzyka wynikające z wcześniactwa, [w:] Wcześniak, red. E. Helwich, Warszawa, s. 17–20.
• Jaworska-Biskup K., 2011, Language acquisition in the blind child, Lublin.
• Kaczmarek B.L.J., 2005, Misterne gry w komunikację, Lublin.
• Kaczmarek L., 1953, Kształtowanie się mowy dziecka, Poznań.
• Kaczmarek L., Dobrzański Z., Kania J., 1965, Polska bibliografia logopedyczna, Lublin.
• Kaczorowska-Bray K., 2014, Trudności w rozwoju komunikacji werbalnej i niewerbalnej dzieci niewidomych, [w:] Interdyscyplinarność w logopedii, red. A. Hammerlińska-Latecka, M. Karwowska. Komlogo, Gliwice, s. 57–84.
• Kaczorowska-Bray K., Milewski S., 2016, Specyfika rozwoju umiejętności komunikacyjnych dzieci z uszkodzeniem narządu wzroku, [w:] Wczesna interwencja logopedyczna, red. K. Kaczorowska-Bray, S. Milewski, Gdańsk, s. 260–285.
• Keller H., 1904, Historyja mego życia (autobiografia głuchoniemej i ociemniałej), Warszawa.
• Konarska J., 2007, Komunikacja interpersonalna osób z niesprawnością wzroku i narządu ruchu, [w:] Umiejętności komunikacyjne osób z niepełnosprawnością. Teoria, diagnoza, wspomaganie, red. J. Baran, A. Mikrut, Kraków.
• Krakowska N., 1927, Rozwój słuchu u głuchych i głuchociemnych drogą zmysłu wibracyjnego, „Nauczyciel głuchych i ociemniałych”, Issue 1.
• Kuczyńska-Kwapisz J., 2004, Pedagogika osób słabo widzących i niewidomych, [w:] Pedagogika specjalna dla pracowników socjalnych, ed. D.M. Piekut-Brodzka, J. Kuczyńska-Kwapisz, Warszawa.
• Lakoff G., Johnson M.,(2020, Metafory w naszym życiu, Warszawa.
• Landau B., Gleitman L.R., 1985, Language and Experience. Evidence from the Blind Child. Cambridge, Massachusetts, London.Leathers D.G., 2007, Komunikacja niewerbalna. Zasady i zastosowania, Warszawa.
• Liberska H., 2011, Teorie rozwoju psychicznego, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. J. Trempała. Warszawa, s. 71–126.
• Lindner G., 1976, Podstawy audiologii pedagogicznej, Warszawa.
• Lipińska A., 1998, Opieka logopedyczna nad dzieckiem z wadą wzroku i słuchu, „Rewalidacja”, nr 2, s. 63–73.
• Łukaszowa L.W., 2009, Osobiennosti łogopiediczeskoj raboty s dietmi s naruszenijem zrenija [Logopedics work with children breach view], „Specjalnoje obrazowanije”, nr 4, s. 41–48.
• Majewski T., 1983, Psychologia niewidomych i niedowidzących, Warszawa.
• Majewski T., 1995, Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych, Warszawa.
• Majewski T., 1997, Poradnik metodyczny dla nauczycieli pracujących z dziećmi z uszkodzonym wzrokiem w systemie integracyjnym, Lublin.
• Majewski T., 2002, Tyflopsychologia rozwojowa: psychologia dzieci niewidomych i słabo widzących, „Zeszyty Tyflologiczne” 20, Warszawa.
• Mikołajczak-Matyja N., 2008, Hierarchiczna struktura leksykonu umysłowego. Relacje semantyczne w leksykonie widzących i niewidomych użytkowników języka, Poznań.
• Milewski S., 2004, Mowa dorosłych kierowana do niemowląt, Gdańsk.
• Milewski S., Kaczorowska-Bray K., 2015, Logopedyczne aspekty przyswajania języka przez dzieci niewidome, „Poradnik Językowy” 5, s. 31–44.
• Mills A.E., 1993, Language Acquisition and Development with Sensory Impairment: Blind Children, [w:] Linguistic Disorders and Pathologies: An International Handbook, red. G. Blanken et al., Berlin, New York, s. 679–687.
• Ossowski R., 2009, Pedagogika niewidomych i niedowidzących, [w:] Pedagogika specjalna, red. W. Dykcik, Poznań.
• Patterson M.L., 2011, Więcej niż słowa. Potęga komunikacji niewerbalnej, Gdańsk.
• Pąchalska M., MacQueen B.D., 2008, Mózg i pragmatyka, [w:] Podstawy neuropsychologii klinicznej, red. Ł. Romańska, A.R. Borkowska, Lublin, s. 195–231.
• Pérez-Pereira M., 2006, Language Development in Blind Children, [w:] Encyclopedia of Language & Linguistics, Second Edition, vol. 6, red. K. Brown. Elsevier, Oxford, s. 357–361.
• Piskorska A., Krzeszowski T., Marek B., 2008, Uczeń z dysfunkcją wzroku na lekcji angielskiego. Wskazówki metodyczne dla nauczycieli, Warszawa.
• Prost M.E., 2002, Problemy okulistyczne noworodków urodzonych przedwcześnie, [w:] Wcześniak, red. E. Helwich, Warszawa.
• Pruszewicz A., 1992, Fizjologiczny rozwój mowy, [w:] Foniatria kliniczna, red. A. Pruszewicz. Warszawa, s. 222–225.
• Pruszewicz A., 2019, Zaburzenia rozwoju mowy, [w:] Zarys foniatrii klinicznej, red. A. Pruszewicz, A. Obrębowski. Poznań, s. 222–227.
• Przezwański R., 1959, Zjawiska dotykowe i wibracyjne. Wybrane problemy badawcze, Warszawa.
• Rakowska A., 2003, Język, komunikacja, niepełnosprawność. Wybrane zagadnienia, Kraków.
• Rocławski B., 1989, Kształtowanie komunikacyjnych postaw u dzieci w wieku niemowlęcym, [w:] Opieka logopedyczna od poczęcia, red. B. Rocławski, Gdańsk, s. 78–82.
• Sękowska Z., 1974, Kształcenie dzieci niewidomych, Warszawa.
• Sękowska Z., 1981, Tyflopedagogika, Warszawa.
• Smith D.D., 2008, Pedagogika specjalna, Warszawa.
• Sołncewa L.I., Lonina W.A., 2005, Riecz i obszczenije pri naruszeniach zrenija, [w:] Spiecjalnaja psichołogija, red. W.I. Łubowski, Moskwa, s. 338–344.
• Stoińska B., Montgomery A., 2003, Model i rola poradni wczesnej oceny dziecka, [w:] Noworodek przedwcześnie urodzony – pierwsze lata życia, red. K. Kornacka, Warszawa, s. 21–32.
• Styczek I., 1979, Logopedia, Warszawa.
• Szczepankowski B., 1985, Fonetyka akustyczna, audytywna i wizualne, Warszawa.
• Szela-Kędzia J., 1998, Terapia logopedyczna dziecka niewidomego i słabo widzącego, Kraków.
• Szymańska K., 2017, Rozwój dziecka, [w:] Neurologia wieku rozwojowego, red. B. Steinborn, Warszawa, s. 1–27.
• Tronina A., 1997, Panie abym przejrzał!, Lublin.
• Vasta R., Haith M.M., Miller S.A., 2004, Psychologia dziecka, Warszawa.
• Walthes R., 2007, Tyflopedagogika, Gdańsk.
• Warren D.H., 2009, Blindness and children. An individual differences approach, Cambridge.
• Wołkowa L.S., 1983, Korrekcja naruszenij ustnoj reczi u dietek s głubokimi naruszenijami zrenija, Awtoref. dissertacji na soiskanije ucz. step. doktora piedagogiczeskich nauk: 13.00.03, Moskwa.
• Wołkowa L.S., 1991, Wyjawlenije i korekcja naruszenij ustnoj reczi u sliepych i słabowidijaszczich dietiej, Leningrad.
• Wołkowa L.S., 1999, Osobiennosti łogopiediczeskoj raboty pri naruszeniach zrenija, [w:] Łogopiedija, red. L.S. Wołkowa, S.N. Włados, Moskwa, s. 498–505.
• Wolnicz-Pawłowska E., 2007, Logopedia. Bibliografia do 2006 roku, Warszawa.
• Zaorska M., 2015, Istota i szczególność zaburzeń mowy oraz terapii logopedycznej dzieci z niepełnosprawnością wzrokową, „Forum Logopedy”, nr 7, s. 46−50.
• Zaorska M., 2016, Tyflologopedia jako subdyscyplina szczegółowa logopedii oraz element jej współczesnej koncepcji strukturalnej, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, nr 22 (1/2016), s. 149–162.
• Preterm birth (who.int) (dostęp: 19.04.2022, godz. 12:30).

Identifiers

DOI

10.24335/yyjq-gk47

Biblioteka Nauki

2180323