Przez zabawę ku źródłom dźwięków - przyczynek do badań instalacji dźwiękowych w twórczości Lidii Zielińskiej

• Authors: Marta Dziewanowska-Pachowska

Title variants

EN

Through Play to Sound Sources - A Contribution to Research of Lidia Zielińska’s Sound Installations

Abstracts

EN

Sound installations have been present in Polish music since the 1960s when the first “spatial-musical compositions” were presented by Zygmunt Krauze. His innovative activities hadn’t found followers in the Polish musical community for quite a while, but in the 1980s composers started to be more and more interested in multimedia forms engaging recipients into an active participation. Among these artists was Lidia Zielińska-a composer willingly exploring the sonoristic possibilities of both traditional instruments and electroacoustic ones. A big importance into the formation of her individual composition language was getting familiar with Raymond Murray Schafer’s ideas, meetings with this Canadian composer and promoting his thought into the Polish community. An important current of her creative activities were also the actions focused on children. All these mentioned aspects can be seen in her installations that-according to the assumptions of Łukasz Guzek, a researcher of 20th and 21st-century art-inextricably combine the questions of space and presence. In terms of sound, these projects and not-installation Zielińska’s creations merge into a coherent whole: a space to explore problems related to sound’s essence and sources, as well as acoustic ecology. This article describes in more detail the following sound installations of Lidia Zielińska, including their composition assumptions and way of realizing the elements characterising the installation forms: “Muzyka potencjalna [nr 1]”. “Spiskowa teoria dźwięku” (1988), “Projekt dla końca korytarza” (1994), “Alles gab’s schon mal” / “Wszystko już było” (2006), “Lutosławski DIY” (2013), “Plasterki muzyki” (2013), “Looks Chinese, Sounds Polish” (2013) and “Polish Sonorities” (2014).

PL

Instalacje dźwiękowe są obecne w muzyce polskiej od lat 60. XX wieku, kiedy to swoje pierwsze kompozycje przestrzenno‑muzyczne zaprezentował Zygmunt Krauze. Choć innowacyjne działania Krauzego dość długo nie znajdowały naśladowców w polskim środowisku muzycznym, to już w latach 80. zainteresowanie kompozytorów formami multimedialnymi, angażującymi odbiorców do aktywnego uczestnictwa, znacznie wzrosło. Wśród twórców, którzy dostrzegli muzyczny potencjał nowej formy sztuki znalazła się Lidia Zielińska - chętnie eksplorująca możliwości sonorystyczne zarówno instrumentów tradycyjnych, jak i elektroakustycznych. W kontekście kształtowania jej indywidualnego języka kompozytorskiego ważną rolę odegrało także poznanie idei głoszonych przez Raymonda Murraya Schafera, spotkania z kanadyjskim kompozytorem oraz upowszechnianie jego myśli w polskim środowisku. Ważnym nurtem jej twórczej aktywności są także działania skierowane do dzieci. Wszystkie wymienione aspekty widoczne są w jej instalacjach, które - zgodnie z założeniami Łukasza Guzka, badacza sztuki XX i XXI wieku - nierozerwalnie łączą w sobie zagadnienia przestrzeni i obecności. Pod względem brzmieniowym projekty te stanowią spójną całość z pozainstalacyjną twórczością Zielińskiej, będąc przestrzenią eksplorowania zagadnień związanych z istotą i źródłami dźwięku, a także ekologią akustyczną. W artykule zostają dokładniej opisane następujące instalacje dźwiękowe Lidii Zielińskiej, z uwzględnieniem ich założeń kompozytorskich i sposobu realizacji elementów charakteryzujących formy instalacyjne: „Muzyka potencjalna [nr 1]”. „Spiskowa teoria dźwięku” (1988), „Projekt dla końca korytarza” (1994), „Alles gab’s schon mal” / „Wszystko już było” (2006), „Lutosławski DIY” (2013), „Plasterki muzyki” (2013), „Looks Chinese, Sounds Polish” (2013) oraz „Polish Sonorities” (2014).

Keywords

PL

Lidia Zielińska; instalacje dźwiękowe; twórczość dla dzieci; ekologia akustyczna

EN

Lidia Zielińska; sound installations; works for children; acoustic ecology

• Publisher: Związek Kompozytorów Polskich
• Journal: Polski Rocznik Muzykologiczny
• Year: 2022
• Volume: 20
• Pages: 114-131

Dates

published

2022

Contributors

author

Marta Dziewanowska-Pachowska

• Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie

References

• 20. Biennale Sztuki dla Dziecka, http://old.csdpoznan.pl/20-biennale-sztuki-dla-dziecka [dostęp: 15.02.2022].
• James E. Gordon, Świat zabaw. Narodziny nowego wieku ludycznego, przekł. Olga Kaczmarek, Warszawa 2011.
• Flash mob, w: Dobry słownik, https://dobryslownik.pl/slowo/flash+mob/222070/ [dostęp: 30.06.2022].
• Łukasz Guzek, Sztuka instalacji. Zagadnienie związku przestrzeni i obecności w sztuce współczesnej, Warszawa 2007.
• Monika Jadzińska, „Duże dzieło sztuki”. Sztuka instalacji - autentyzm, zachowanie, konserwacja, Kraków 2012.
• Maksymilian Kapelański, Narodziny i rozwój ekologii akustycznej pod banderą szkoły pejzażu dźwiękowego, „Muzyka” 2005 nr 2.
• Andrzej Klawiter, Anna Preis, Słysząc człapiącego grubasa. O tym, jak posługujemy się słuchem w życiu codziennym, w: Słuchawy. Projektowanie dla ucha, red. Katarzyna Krakowiak i in., Warszawa 2009, s. 41–50.
• Krzysztof Szwajgier, Obrazy dźwiękowe muzyki unistycznej. Inspiracja malarska w twórczości Zygmunta Krauzego, Kraków 2008.
• Krzysztof Szwajgier, Muzyczne archipelagi Lidii Zielińskiej, nota programowa do płyty Muzyka polska dzisiaj. Portrety współczesnych kompozytorów polskich - Lidia Zielińska, PRCD 1742. c
• Jacek Wachowski, O performatywności sztuk performatywnych, w: Zwrot performatywny w estetyce, red. Lilianna Bieszczad, Kraków 2013.
• Lidia Zielińska, Podróże podtrzymują mój stan zachwytu nad światem, w: Agnieszka Lewandowska-Kąkol, Dźwięki, szepty zgrzyty. Wywiady z kompozytorami, Warszawa 2011.
• Lidia Zielińska, opisy instalacji dźwiękowych przesłane w korespondencji z autorką artykułu.

Identifiers

DOI

10.2478/prm-2022-0003

Biblioteka Nauki

2179092