Mała litania uroczysta Karola Szymanowskiego

• Authors: Edward Boniecki

Title variants

EN

Karol Szymanowski’s Little Solemn Litany

Abstracts

EN

“Litany to the Virgin Mary. Two fragments” op. 59 (1930–33) was the last vocal work in Karol Szymanowski’s oeuvre. Its writing marked the end of Szymanowski’s adventure with poetry, which had lasted throughout his activity as a composer. Composed to fragments of Jerzy Liebert’s poem with the same title, from the collection “Gusła” (1930), it was also a tribute to the young poet–who died prematurely of tuberculosis in 1931–paid by Szymanowski, who was moved by Liebert’s fate. Meeting Liebert became one of the most important spiritual experiences for the composer in the last few years of his life. What brought the two men close on the creative level was Franciscanism as striving for simplicity in art and their attitude to artistic craftsmanship, to the “métier”. Liebert, who experienced a fervent religious conversion and who introduced a new tone into Polish religious poetry, touched a religious chord in Szymanowski’s soul and helped him to extract more music from the reserves of his religiosity, apparently already exhausted in the opinion of the author of “Stabat Mater”. In doing so, he contributed to a revitalisation of the composer’s spiritual life and provoked him into carrying out an “examination of conscience”, as it were, which ultimately led to the writing of the “Litany”. A small masterpiece of vocal lyricism showing new perspectives in Szymanowski’s oeuvre and at the same time a prayer, like Gioacchino Rossini’s “Petite messe solennelle”.

PL

„Litania do Marii Panny. Dwa fragmenty” op. 59 (1930–1933) była ostatnim utworem wokalnym w twórczości Karola Szymanowskiego. Na niej zakończył trwającą przez wszystkie lata jego działalności kompozytorskiej przygodę ze słowem poetyckim. Skomponowana do fragmentów wiersza Jerzego Lieberta pod tym samym tytułem, z tomu „Gusła ”(1930), była zarazem hołdem złożonym przedwcześnie zmarłemu na gruźlicę w 1931 roku młodemu poecie przez przejętego jego losem Szymanowskiego. Dla kompozytora spotkanie z Liebertem stało się jednym z najważniejszych duchowych wydarzeń w ostatnim okresie życia. Na płaszczyźnie twórczej zbliżył ich do siebie franciszkanizm, jako dążenie do prostoty w sztuce oraz stosunek do rzemiosła artystycznego, do „métier”. Przeżywający żarliwie nawrócenie religijne Liebert, który do polskiej poezji religijnej wprowadził nowy ton, potrącił religijną strunę duszy Szymanowskiego i pomógł mu wydobyć jeszcze muzykę z wyczerpanych już zdaniem autora „Stabat Mater” pokładów jego religijności. Tym samym przyczynił się do ożywienia życia duchowego kompozytora i sprowokował go do swego rodzaju „rachunku sumienia”, którego owocem była właśnie „Litania”. Małe arcydzieło liryki wokalnej ukazujące nowe perspektywy w twórczości Szymanowskiego, a jednocześnie modlitwa kompozytora, jak „Mała msza uroczysta” Gioacchina Rossiniego.

Keywords

PL

Karol Szymanowski; muzyka religijna; Jerzy Liebert; poezja religijna; franciszkanizm; Litania do Marii Panny op. 59

EN

Karol Szymanowski; sacred music; Jerzy Liebert; religious poetry; Franciscanism; Litany to the Virgin Mary Op. 59

• Publisher: Związek Kompozytorów Polskich
• Journal: Polski Rocznik Muzykologiczny
• Year: 2022
• Volume: 20
• Pages: 262-298

Dates

published

2022

Contributors

author

Edward Boniecki

• Polska Akademia Nauk - Instytut Badań Literackich

References

• Edward Boniecki, Ja niegdyś Roger… Studia i szkice literackie o Karolu Szymanowskim, Warszawa 2014.
• Edward Boniecki, Stanowiliśmy odrębną grupę… Cztery studia o modernizmie warszawskim, Warszawa 2020.
• Edward Boniecki, Karol Szymanowski w Zakopanem powraca do natury, „Polski Rocznik Muzykologiczny” t. XVIII, 2020, s. 131–147.
• Teresa Chylińska, Karol Szymanowski i jego epoka, t. 2, Kraków 2008.
• Teresa Chylińska, Stanisława Szymanowska. „Prowadziłam intensywne życie i bardzo moje życie lubiłam”, Kraków 2014.
• Hieronim Feicht, Wspomnienie o Karolu Szymanowskim, „Ruch Muzyczny” 1967 nr 10, s. 3–4.
• Stefan Frankiewicz, Wstęp, w: Jerzy Liebert, Pisma zebrane. Zebrał, opracował i wstępem opatrzył Stefan Frankiewicz, t. 1: Poezja - Proza, Warszawa 1976, s. 67–82.
• Zofia Helman, Wstęp, w: Litania do Marii Panny op. 59. Dwa fragmenty na sopran, chór żeński i orkiestrę do słów Jerzego Lieberta. Partytura (Dzieła, t. 8), red. edycji T. Chylińska, red. tomu Z. Helman, Kraków 1975.
• Anna Iwaszkiewicz, Dzienniki. Tekst przygotowała do druku Maria Iwaszkiewicz, przypisy opracowali Joanna Walc i Paweł Kądziela, indeks opracował Paweł Kądziela, Warszawa 1993.
• Jarosław Iwaszkiewicz, Książka moich wspomnień, wyd. IV, Kraków–Wrocław 1983.
• Jarosław Iwaszkiewicz, Pisma muzyczne (Dzieła), Warszawa 1983.
• Jarosław Iwaszkiewicz, Dzienniki. Opracowanie i przypisy Agnieszka i Robert Papiescy,
• Radosław Romaniuk. Wstępem opatrzył Andrzej Gronczewski, t. 2: 1956–1963, Warszawa 2010.
• Jerzy Liebert, Na marginesie nowej książki Jana Kasprowicza, „Słowo Niezależne” 1926, nr 2, 3–4.
• Jerzy Liebert, Litania do Najświętszej Marii Panny, „Skamander” 1926, z. 43, s. 6–7.
• Jerzy Liebert, O słowie i o Bogu w „Domu jałowcowym”, „Głos Prawdy” 1927, nr 29.
• Jerzy Liebert, Bieg do Bieguna, „Głos Prawdy” 1927, nr 57.
• Jerzy Liebert, Słowo a czyn, „Głos Prawdy” 1927, nr 153.
• Jerzy Liebert, Ciesielczuk, „Wiadomości Literackie” 1930, nr 38/351.
• Jerzy Liebert, Zakonspirowany romantyk, „Wiadomości Literackie” 1930, nr 33/346.
• Jerzy Liebert, Pisma zebrane. Zebrał, opracował i wstępem opatrzył Stefan Frankiewicz, t. 1: Poezja - Proza, Warszawa 1976.
• Jerzy Liebert, Pisma zebrane. Zebrał, opracował i wstępem opatrzył Stefan Frankiewicz, t. 2: Listy, Warszawa 1976.
• Jerzy Liebert, Listy do Agnieszki. Z autografu do druku przygotował, wstępem i przypisami opatrzył Stefan Frankiewicz, Warszawa 2002.
• Manfred Lurker, Słownik obrazów i symboli biblijnych, przeł. bp Kazimierz Romaniuk, Poznań 1989.
• Zygmunt Mycielski, Niby-dziennik. Opracowanie redakcyjne Zofia Mycielska-Golik, Warszawa 1998.
• Piotr Nowaczyński, Litania… Lieberta na tle gatunku, w: idem, Studia z literatury XX wieku, Lublin 2004, s. 134–140.
• Karol Szymanowski, Fryderyk Chopin, „Skamander” 1923, z. 28 i 29/30, s. 106–110.
• Karol Szymanowski, Korespondencja. Pełna edycja zachowanych listów od i do kompozytora. Zebrała i opracowała Teresa Chylińska, t. 1: 1903–1919, Kraków 1982.
• Karol Szymanowski, Korespondencja. Pełna edycja zachowanych listów od i do kompozytora. Zebrała i opracowała Teresa Chylińska, t. 2: 1920–1926, cz. 2, Kraków 1994.
• Karol Szymanowski, Korespondencja. Pełna edycja zachowanych listów od i do kompozytora. Zebrała i opracowała Teresa Chylińska, t. 3: 1927–1931, cz. 3, Kraków 1997.
• Karol Szymanowski, Korespondencja. Pełna edycja zachowanych listów od i do kompozytora. Zebrała i opracowała Teresa Chylińska, t. 4: 1932–1937, cz. 1, Kraków 2002.
• Karol Szymanowski, Pisma muzyczne (Pisma, t. 1). Zebrał i opracował Kornel Michałowski. Wstęp Stefan Kisielewski, Kraków 1984.
• Karol Szymanowski, Wśród złych moich uczynków. Pieśń na głos i małą orkiestrę do tekstu Jerzego Lieberta Natchnienie bolesne (1930?). Rękopis, autograf szkicu partytury, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Archiwum Kompozytorów Polskich, sygn. Mus. CXXXII rps 17, k. 2.
• Stanisław Przybyszewski, Moi współcześni, wstęp Janusz Wilhelmi, przypisy opracowała Józefa Bartnicka, Warszawa 1959.
• Anna M. Szczepan-Wojnarska „…z ogniem będziesz się żenił”. Doświadczenie transcendencji w życiu i twórczości Jerzego Lieberta, Kraków 2003.
• Radosław Romaniuk, Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza, t. 1, Warszawa 2012.
• Wiarosław Sandelewski, Rossini, Kraków 1980.
• Mieczysław Tomaszewski, „Semplice e divoto”. Szymanowskiego idiom „franciszkański”, w: Pieśń w twórczości Karola Szymanowskiego i jemu współczesnych, Studia pod red. Zofii Helman, Kraków 2001, s. 207–226.
• Emil Zegadłowicz, Dom jałowcowy. Poezje MCMXX–MCMXXVI, Warszawa 1927.

Identifiers

DOI

10.2478/prm-2022-0004

Biblioteka Nauki

2179081