Idee festiwali i kongresów Musica Antiqua Europae Orientalis jako inspiracja twórcza na przykładzie utworów Romualda Twardowskiego

• Authors: Aleksandra Kłaput-Wiśniewska

Title variants

EN

Ideas of the Musica Antiqua Europae Orientalis festivals and congresses as creative inspiration as exemplified by Romuald Twardowski’s works

Abstracts

EN

Musica Antiqua Europae Orientalis Festivals in Bydgoszcz, held since 1966, have been for almost half a century a highly important forum for the exchange of scholarly thoughts and artistic ideas among artists who laid the foundations in Poland and Eastern Europe of performance practices referred today as historically informed. However, regardless of the importance of the event in sphere of research and interpretation of early music, the festivals have also played a role in the emergence of new compositions. According to the director of the Pomeranian Philharmonic, Andrzej Szwalbe (1923–2002), the essence of true art s its integrity. An ability to connect various ideas and inspire various creative activities within different trends and even fields of art. This assumption became the starting point for the director of the Philharmonic to explore old repertoire as well as to inspire new creative activities that could provide various Philharmonic ensembles and large-scale festival projects with a new, unique and artistically valuable repertoire. In this respect Andrzej Szwalbe sought to draw into the circle of artists collaborating with the Philharmonic both those associated in some way with Bydgoszcz (Florian Dąbrowski, Konrad Pałubicki, Henryk H. Jabłoński) as well as renowned composers winning awards at international competitions (for example Zbigniew Bargielski, Marian Borkowski, Henryk Mikołaj Górecki, Wojciech Kilar, Tadeusz Machl, Krzysztof Meyer, Zbigniew Penherski, Marta Ptaszyńska, Krzysztof Penderecki). This circle also included Romuald Twardowski, who, at the instigation of the director of the Pomeranian Philharmonic, composed a piece inspired by the idea of the MAEO congress and festival. Premiered in 1968, ‘Little Orthodox Liturgy’ was not only a great artistic success for the composer at the Bydgoszcz Music Festival, but also won him a special prize at the Prince Rainier III Competition in Monaco. The composition, combining new compositional techniques and traditional Orthodox liturgy, became an impulse to continue Twardowski’s creative explorations within the ’neoarchaic’ trend and resulted in the composer’s long-term relationship with Orthodox church music and the Pomeranian Philharmonic in Bydgoszcz.

PL

Bydgoskie festiwale Musica Antiqua Europae Orientalis, odbywające się od 1966 roku, przez prawie pół wieku były niezwykle istotnym forum wymiany myśli naukowych i idei artystycznych, tworzących w Polsce i Europie wschodniej podwaliny wykonawstwa, dzisiaj zwanego historycznie poinformowanym. Niezależnie jednak od znaczenia tej imprezy w sferze badań i interpretacji muzyki dawnej - odegrały one także pewną rolę w nowej twórczości kompozytorskiej. Zgodnie z myślą dyrektora Filharmonii Pomorskiej - Andrzeja Szwalbego (1923–2002) - istotą prawdziwej sztuki jest jej integralność, zdolność łączenia różnych idei i inspirowania najrozmaitszych działań twórczych w odmiennych nurtach, a nawet dziedzinach sztuki. To założenie stało się punktem wyjścia dla dyrektora Filharmonii do poszukiwania zarówno dawnego repertuaru, jak i inspirowania nowych działań twórczych, mogących zespołom Filharmonii oraz projektom festiwalowym zapewnić nowy, niepospolity i artystycznie wartościowy repertuar. Andrzej Szwalbe w krąg artystów współpracujących z Filharmonią w tym zakresie zamierzał wprowadzić zarówno twórców związanych w pewien sposób z Bydgoszczą (Florian Dąbrowski, Konrad Pałubicki, Henryk H. Jabłoński), jak i kompozytorów o uznanej renomie, twórców zdobywających już wówczas laury na międzynarodowych konkursach (jak np. Zbigniew Bargielski, Marian Borkowski, Henryk Mikołaj Górecki, Wojciech Kilar, Tadeusz Machl, Krzysztof Meyer, Zbigniew Penherski, Marta Ptaszyńska, Krzysztof Penderecki). Do tego kręgu na leżał Romuald Twardowski, który za namową dyrektora Filharmonii Pomorskiej skomponował utwór inspirowany ideą kongresu i festiwalu MAEO. Prawykonanie w 1968 roku „Małej liturgii prawosławnej” stało się nie tylko wielkim sukcesem artystycznym na Bydgoskim Festiwalu Muzycznym, ale także utwór ten przyniósł mu nagrodę specjalną na Konkursie Kompozytorskim im. księcia Rainiera III w Monako. Kompozycja, łącząca nowe techniki kompozytorskie i tradycyjną liturgię prawosławną, dała impuls do kontynuacji twórczych poszukiwań Twardowskiego w nurcie „neoarchaicznym”, jak i zaowocowała długotrwałym związkiem kompozytora z muzyką cerkiewną... i Filharmonią Pomorską w Bydgoszczy.

Keywords

PL

Romuald Twardowski; festiwale i kongresy MAEO; Bydgoszcz

EN

Romuald Twardowski; MAEO festivals and congresses; Bydgoszcz

• Publisher: Związek Kompozytorów Polskich
• Journal: Polski Rocznik Muzykologiczny
• Year: 2024
• Volume: 22
• Pages: 244-272

Dates

published

2024

Contributors

author

Aleksandra Kłaput-Wiśniewska

• Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy

References

• Józef M. Chomiński, Ocena Requiem Mateusza Zwierzchowskiego i symfonii Jana Wańskiego w opracowaniu F. Dąbrowskiego, maszynopis, Warszawa 3 VIII 1959. Archiwum Filharmonii Pomorskiej 5/82.
• Zofia Lissa, list do Andrzeja Szwalbego, 23 XI 1962. Archiwum prywatne Andrzeja Szwalbego.
• Zofia Lissa, Spis spraw, którymi zajmuję się, a które dotyczą MFMD, 22 IV 1965. Archiwum Ministerstwa Kultury, akta Zespołu do spraw muzyki (1958–1970) sygn. 6492/1.
• MKiS do PWRN, 30 VI 1967. Archiwum Filharmonii Pomorskiej 28/39.
• Plany repertuarowe Filharmonii Pomorskiej 1984–85. Regulamin Konkursu Kompozytorskiego. Arch. UW Bydgoszcz, Akta zespołu: Sprawy kultury (1980–1990) sygn. 723/164.
• Rozmowa autorki z Romualdem. Twardowskim, 10 VII 2023.
• Aleksander Schmidt, list do Ministra Kultury i Sztuki Tadeusza Galińskiego, 8 I 1963. Archiwum Filharmonii Pomorskiej 28/6.
• Sprawozdanie finansowe Filharmonii Pomorskiej za rok 1960. Archiwum PWRN w Bydgoszczy, sygn. 425.
• Andrzej Szwalbe, list do Jarosława Iwaszkiewicza, 26 V 1959. Archiwum Filharmonii Pomorskiej 5/82.
• Andrzej Szwalbe, list do Ministerstwa Kultury i Sztuki, 9 IX 1960. Archiwum Filharmonii Pomorskiej 58/2.
• Andrzej Szwalbe, list do Józefa Chomińskiego 26 V 1959. Archiwum Filharmonii Pomorskiej 5/82.
• Andrzej Szwalbe, list do Adama Bezwińskiego, 28 III 1995. Archiwum prywatne Andrzeja Szwalbego.
• Romuald Twardowski, list do Eleonory Harendarskiej, 20 XII 1977. Archiwum Filharmonii Pomorskiej 28/86.
• Wiktor Weinbaum, list do Ministra Kultury i Sztuki Tadeusza Szarewicza, 30 X 1961. Archiwum Filharmonii Pomorskiej 5/43.
• Hieronim Feicht, Dawne muzykowanie, „Polityka” 1965 nr 42, s. 11.
• Małgorzata Gąsiorowska, Sequentiae de SS Patronis Polonis, w: „100 na 100 Muzyczne dekady wolności” (booklet), 1968–1977, Kraków 2018.
• Jerzy Gołos, Musica Antiqua Europae Orientalis. Bydgoszcz 1969, „Ruch Muzyczny” 1969 nr 21, s. 5.
• Danuta Idaszak, Źródła muzyczne Gniezna. Katalog tematyczny. Słownik muzyków, Kraków 2001.
• Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Wielka Filharmonia. Filharmonia Pomorska w latach 1953–1990, Bydgoszcz 2006.
• Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, „Mała liturgia prawosławna” Romualda Twardowskiego - funkcje artystyczne i kulturowe, w: Dzieło muzyczne i jego funkcje, red. Anna Nowak, Bydgoszcz 2010, s. 257–269.
• Hanna Kostrzewska, Starocerkiewna ikonografia u źródeł „Trzech fresków symfonicznych” Romualda Twardowskiego, w: Dzieło muzyczne i jego źródła, red. Anna Nowak, Bydgoszcz 2014, s. 263–282.
• Adam Mrygoń, Twardowski Romuald, hasło w: Encyklopedia Muzyczna PWM. Część biograficzna, red. Elżbieta Dziębowska, t. t-v, Kraków 2009.
• Bohdan Pociej, Kilka uwag o festiwalu MAEO, „Ruch Muzyczny” 1965 nr 4, s. 7.
• Romuald Twardowski, Było, nie minęło. Wspomnienia kompozytora, Warszawa 2000.

Identifiers

DOI

10.2478/prm-2024-0008

Biblioteka Nauki

60749260