Ojczyzna – obczyzna. Stanisław Przybyszewski o swej niemieckiej przeszłości w kręgu berlińskiej bohemy

• Authors: Katarzyna Badowska

Title variants

EN

Fatherland – foreign land. Stanisław Przybyszewski on his German past among the Berlin bohema

Abstracts

EN

This article explores the Berlin period in the life and work of Stanisław Przybyszewski (1889-1898), one of the most famous writers of Young Poland, particularly focusing on why Przybyszewski - a writer debuting works in German and considered by scholars a Polish-German writer - came to increasingly depreciate his participation in the literature of his Western neighbors. In his memoirs, published before his death, he categorically stated: „I owe German literature - absolutely nothing”. In this essay, the researcher examines the circumstances in which Przybyszewski shone as a writer in the Berlin bohemian circle. Next, she shows how he discredited the entire cultural life of Jung-Deutschland, and renounced his artistic ties established in Germany. Finally, she speculates on why Przybyszewski created an unfavorable image of the German community at the end of the 19th century, and indicates that this process went hand in hand with the self-creation of a Polish writer.

Keywords

PL

Stanisław Przybyszewski; bohema; modernizm w Niemczech; Młoda Polska

EN

Stanisław Przybyszewski; bohemia; modernism in German literature; Young Poland

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria
• Year: 2022
• Volume: 22
• Pages: 89-110

Dates

published

2022

Contributors

author

Katarzyna Badowska

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000261495612

References

• Bab J., Die Berliner Bohème, Berlin 1905.
• Bernhardt R., Stanisław Przybyszewski i Peter Hille, [w:] Przybyszewski. Re-wizje i filiacje, red. G. Matuszek, Kraków 2015, s. 205-222.
• Briefwechsel zwischen George und Hofmannsthal, München und Düsseldorf 1953.
• Cywiński B., Rodowody niepokornych, Warszawa 1971.
• Dehmel R., Bekenntnisse, Berlin 1926.
• Dynak J., Przybyszewski. Dzieje legendy i autolegendy, Wrocław 1994.
• Dzikon M., Berlińskie studia Stanisława Przybyszewskiego, „Academic Journal od Modern Philology” 2020, vol. 10, s. 111-123.
• Fiałek M., Die Berliner Künstlerbohème aus dem „Schwarzen Ferke”. Dargestellt anhand von Briefen, Erinnerungen und autobiographischen Romanen ihrer Mitglieder und Freunde, Hamburg 2007. Helsztyński S., Meteory Młodej Polski, Kraków 1969.
• Helsztyński S., Przybyszewski. Opowieść biograficzna, Warszawa 1973.
• Helsztyński S., Przybyszewski w Gdańsku (5.X.1920-31.X.1924), „Rocznik Gdański” 1937, t. 11, s. 250-276.
• Helsztyński S., Przybyszewski w Niemczech, „Neofilolog” 1935, nr 2, s. 81-92.
• Helsztyński S., Żal do Polski przed wyjazdem do Monachium w r. 1906, „Wici Wielkopolskie” 1935, nr 7-8, s. 50-51.
• Hutnikiewicz A., Młoda Polska, Warszawa 1994.
• Hutnikiewicz A., Stanisław Przybyszewski: legenda i rzeczywistość, „Zeszyty Naukowe UMK w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska” 1972, z. 48.
• Klein K., Przybyszewski i Dehmel, „Ruch Literacki” 1928, nr 7, s. 200-204.
• K.R.Ż [L. Krzywicki], Literatura niemiecka, „Prawda” 1893, nr 17, s. 196-197.
• Linkner T., Publicystyka Stanisława Przybyszewskiego w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 2015.
• Literatura Europy. Historia literatury europejskiej, red. A. Benoit-Dusausoy i G. Fontaine, Gdańsk 2009.
• Lutosławski W., Bańki mydlane. Pogląd krytyczny na tak zwany satanizm nagich a pijanych dusz, Kraków 1899.
• Makowiecki A.Z., Legenda literacka - przykład Stanisława Przybyszewskiego, [w:] tegoż, Wokół modernizmu. Szkice, Warszawa 1985, s. 75-95.
• Malik J.A., „Berlin-Kraków, dzień jazdy”. Zapomniany list Adolfa Nowaczyńskiego do Stanisława Przybyszewskiego, „Pamiętnik Literacki” 2000, nr 4, s. 187-196.
• Marcin Oksza [M. Krzymuska], Modernizm w Niemczech i Stanisław Przybyszewski, „Biblioteka Warszawska” 1899, t. 3, s. 256-285.
• Matuszek G., Der geniale Pole? Niemcy o Stanisławie Przybyszewskim (1892-1992), Kraków 1996, wyd. II rozszerz.
• Matuszek G., Jak dekadent Przybyszewski przekształcił się w Gdańsku w urzędnika patriotę, [w:] Widnokręgi literatury - wielogłosy krytyki. Prace ofiarowane Profesor Teresie Walas, red. T. Kunz, R. Nycz, A. Łebkowska, M. Popiel, Kraków 2015, s. 281-294.
• Matuszek G., Stanisław Przybyszewski - pisarz nowoczesny. Eseje i proza - próba monografii, Kraków 2008.
• Matuszek-Stec G., Wstęp, [w:] S. Przybyszewski, Proza poetycka. Pentalogia, wstęp, edycja, komentarze i dodatek krytyczny G. Matuszek-Stec, Kraków 2002.
• m.i., Wśród książek. Stanisław Przybyszewski. „Moi współcześni”, „Kurier Poranny” 1925, nr 345, s. 4.
• Neumann A., Zur Charakteristik Stanisław Przybyszewski’s, „Wiener Rundschau” 1897, Bd. II, s. 665-671.
• Niemirowski A., Z obcej niwy, „Kurier Warszawski” 1898, nr 19, s. 2-3.
• NR, Z literatury niemieckiej, „Głos” 1897, nr 32, s. 774-778.
• Paul A., Aus der Chronik des „Schwarzen Ferkel”. Phantastische Erzählung, München 1921.
• Paul A., Zum schwarzen Ferkel, „Der Bär von Berlin”1979, 28 Folge, s. 97-99.
• Przybyszewski S., Czarne wyblakło…, „Gazeta Gdańska” 1923, nr 81, s. 2-3.
• Przybyszewski S., Listy, t. 1-3, Warszawa 1937 - Wrocław 1954.
• Przybyszewski S., Moi współcześni. Wśród obcych, Warszawa 1926.
• Przybyszewski S., O „polski” pancernik, „Gazeta Gdańska” 1922, nr 116, s. 1.
• Przybyszewski S., Polska a święta wojna, Wiedeń 1916.
• Przybyszewski S., Szopen a naród, Kraków 1910.
• Rogacki I., Żywot Przybyszewskiego, Warszawa 1987.
• Tuczyński J., Przybyszewski w Gdańsku, „Nautologia” 1978, nr 3, s. 48-51.
• Uroczystość otwarcia i poświęcenia gimnazjum polskiego w Gdańsku, „Gazeta Gdańska” 1922, nr 111, s. 1.

Identifiers

DOI

10.24917/20811853.22.5

Biblioteka Nauki

26731317