Wezwania lubelskich świątyń jako elementy krajobrazu sakralnego miasta

• Authors: Adam Siwiec

Title variants

EN

Patron saints of Lublin churches as elements of the city’s sacral landscape

Abstracts

EN

The article discusses the historical and descriptive aspects of the invocations of patron saints in the Lublin churches, in the context of the city’s space and sacral landscape. Because the dominant role in Lublin’s religious life is played by the Catholic Church, the most numerous group are the names relating to Catholicism – but not exclusively: other Christian denominations (including Eastern ones) are also represented. Churches as spatial objects belong to the city’s cultural landscape, its sacral landscape and sacred space. It is a sanctity that emerges thanks to shared meanings, communicated by means of an urban and architectural code, as well as in connection with linguistic forms qua messages concerning a given object and place. Forms of this kind are invocations of patron saints associated with places of religious cult. They have a discursive marking that results from being anchored in religious discourse; however, they can also function as elements that organize the communal life of the discourse of social memory. This article deals with Catholic patron saints. The data have been classified semantically but also with respect to the form of the names and their cultural motivation. Thanks to this, they could be correlated with specific ways of the onymic impersonation of the sacred.

Keywords

EN

invocations of church patron saints; church patron saints; sacral landscape; city; Lublin

PL

wezwania świątyń; patrocinia; patron; patronat kościoła; krajobraz sakralny; miasto; Lublin

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2020
• Issue: 15
• Pages: 227-246

Dates

published

2020

Contributors

author

Adam Siwiec

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin

• https://orcid.org/000000029307808X

References

• Bednarek S., 2012, Mnemotoposy. Słowo wstępne, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 1 (11), s. 5–11.
• Bierwiaczonek K., 2011, Landmarki i miejsca święte. Społeczne znaczenia i role kościołów w miastach górnośląskich, [w:] Miasto i sacrum, red. M. Kowalewski, A.M. Królikowska, Kraków, s. 87–98.
• Chachaj J., 2015, Lubelski kościół pod wezwaniem Świętego Mikołaja w świetle źródeł i literatury, „Teka Komisji Historycznej – OL PAN” XII, s. 35–53.
• Chachaj J., 2011, Początki kościołów lubelskich w świetle legend i przekazów historycznych, Lublin.
• Cieślikowa A., 1996, Metody w onomastycznych badaniach różnych kategorii nazw własnych, „Onomastica” XLI, s. 5–19.
• Czapla A., Wośko Z., 2016, Skąd się wzięły nazwy obecnych dzielnic i osiedli Lublina?, [w:] Centrum a peryferie w opisach językoznawczych, red. F. Czyżewski, M. Olejnik, H. Pelcowa, Lublin, s. 13–35.
• Eliade M., 1992, Próba labiryntu. Rozmowy z Claude-Henri Rocquetem, tłum. K. Środa, Warszawa.
• Eliade M., 1993, Sacrum, mit, historia, tłum. A. Tatarkiewicz, Warszawa.
• Encyklopedia katolicka, 1973, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, t. I, Lublin.
• Flaga M., 2011, Przemiany przestrzeni sakralnej Lublina – historia zapisana w kulturowym krajobrazie miasta, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” XV, s. 15–28.
• Gawarecki H., 1974, O dawnym Lublinie: szkice z przeszłości miasta, Lublin [Biblioteka Cyfrowa WBP w Lublinie].
• Graf M., 2008, Nazwy budowli publicznych: 2. Budowle sakralne, [w:] Nazewnictwo geograficzne Poznania, red. Z. Zagórski, Poznań, s. 558–566.
• Jaracz M., 2004, Sposoby nominacji bydgoskich kościołów i kaplic, [w:] Nazwy mówią, red. M. Pająkowska-Kęsik, M. Czachorowska, Bydgoszcz, s. 137–146.
• Kłoczowski J., 1971, Kult św. Michała Archanioła w Polsce średniowiecznej, „Zeszyty Naukowe KUL” XIV, 4, s. 19–27.
• Kowalewski M., Kowalewska D., 2011, Katedra jako stereotyp przestrzenny. Przypadek kościoła pw. św. Jakuba w Szczecinie, [w:] Miasto i sacrum, red. M. Kowalewski, A.M. Królikowska, Kraków, s. 75–86.
• Królikowska A.M., Kowalewski M., 2011, W poszukiwaniu przestrzeni świętej w mieście, [w:] Miasto i sacrum, red. M. Kowalewski, A.M. Królikowska, Kraków, s. 7–18.
• Leach E., 1989, Kultura i komunikowanie. Logika powiązań symbolicznych. Wprowadzenie do analizy strukturalnej w antropologii społecznej, [w:] E. Leach, A.J. Greimas, Rytuał i narracja, tłum. M. Buchowski, A. Grzegorczyk, E. Umińska-lisenko, Warszawa, s. 21–98.
• Łapiński J., 2018, Sacrum w krajobrazie a krajobraz sakralny, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” XXXIX (1), s. 41–62.
• Makarski W., 2008, Wezwania świątyń na Kresach wschodnich, [w:] Poznawanie sąsiadów. Z zagadnień religijnych w polskiej i ukraińskiej kulturze, red. M. Ołdakowska--Kuflowa, M. Kawecka, Lublin, s. 163–205.
• Marczewski J. ks., 2002, Duszpasterska działalność kościoła w średniowiecznym Lublinie, Lublin.
• Michalski W., 2015–2016, Legenda fundacyjna dawnej lubelskiej fary św. Michała Archanioła, „Bibliotekarz Lubelski”, t. 58–59, s. 73–106.
• Myszka A., 2016, Urbanonimia Rzeszowa. Językowo-kulturowy obraz miasta, Rzeszów.
• Pietraszko S., 2014, Krajobraz i kultura, [w:] Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań, s. 53–60.
• Puzynina J., 1998, Człowiek – Język – Sacrum, [w:] Człowiek – Dzieło – Sacrum, red. S. Gajda, H.J. Sobeczko, Opole, s. 19–31.
• Radzik T., 1997, Żyli z nami, [w:] Lublin w dziejach i kulturze Polski, red. T. Radzik, A.A. Witusik, Lublin, s. 245–269.
• Rozwałka A., Niedźwiadek R., Stasiak M., 2006, Lublin wczesnośredniowieczny. Studium rozwoju przestrzennego, Warszawa.
• Rutkiewicz M., 2006, Sacrum w onomastyce, [w:] Onimizacja i apelatywizacja, red. Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz, Białystok, s. 563–579.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1884, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, B. Walewski, t. V, Warszawa.
• Wadowski J.A. ks., 1907, Kościoły lubelskie, Kraków [wyd. II – reprint: Lublin 2004].
• Wallis A., 1977, Miasto i przestrzeń, Warszawa.
• Witkowska A., 1999, Titulus ecclesiae. Wezwania współczesnych kościołów katedralnych w Polsce, Warszawa.
• Zieliński W.K., 1876, Opis Lublina. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice […] z planem miasta, Lublin [Biblioteka Cyfrowa WBP w Lublinie].
• Żywicki J., 2018, Adaptacje dawnych cerkwi na świątynie rzymskokatolickie w międzywojennym Lublinie, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 66 (3), s. 343–362.
• http://karmel.lublin.pl/kosciol-sw-jozefa/ [dostęp: 20.03.2020]
• http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/kosciol-matki-bozej- wspomozenia-wiernych-klasztor-salezjanow-w-lublinie/ [dostęp: 20.03.2020]
• http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/kosciol- ewangelicko-augsburski-pw-swietej- trojcy-w-lublinie/ [dostęp: 20.03.2020]
• https://lublin.luteranie.pl/2013/12/lublin-wielu-wyznan-i-narodowosci-casus- ewangelicy/ [dostęp: 20.03.2020]
• http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/zakon-ojcow-bonifratrow-w-lublinie- historia-zakonu/ [dostęp: 20.03.2020]
• http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/kosciol-pw-sw-kazimierza-w-lublinie- nieistniejacy-ul-bernardynska-15/ [dostęp: 20.03.2020]
• http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/kosciol-i-klasztor-wizytek-w-lublinie- obecnie-centrum-kultury/ [dostęp: 20.03.2020]
• https://lublin.gosc.pl/doc/6096597.Kosciol-sw-Michala-Archaniola-na-lubelskich-Bronowicach-wpisany [dostęp: 5.04.2020]
• https://kurierlubelski.pl/kosciol-sw-michala-archaniola- w-lublinie-wpisany- do-rejestru-zabytkow-to- podniesienie-rangi-swiatyni/ar/c1-14702767 [dostęp: 5.04.2020]
• https://archidiecezjalubelska.pl/ [dostęp: 5.04.2020]
• https://glusk.diecezja.lublin.pl i http://www.psmlublin.pl/ historia-parafii/ [dostęp: 5.04. 2020]
• http://www.swjadwiga.lublin.pl [dostęp: 8.04.2020]
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Chmielowski [dostęp: 8.04.2020]
• http://kolbe.lublin.pl [dostęp: 8.04.2020]
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Maksymilian_Maria_Kolbe [dostęp: 8.04.2020]
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Urszula_Ledóchowska [dostęp: 8.04.2020]
• https://swietaurszula.lublin.pl/pl/parafia/historia [dostęp: 8.04.2020]
• https://goral.diecezja.lublin.pl/patron/ [dostęp: 8.04.2020]
• https://bobola.pl/parafia/patron-swiety-andrzej-bobola [dostęp: 8.04.2020]

Identifiers

DOI

10.24917/20831765.15.19

Biblioteka Nauki

2171615