Kilka uwag o pojęciu leksykalnego ekosystemu (na przykładzie języka polskiego)

• Authors: Ewa Sławkowa

Title variants

EN

Remarks on the lexical ecosystem (the case of the Polish language)

Abstracts

EN

Bringing together basic assumptions of posthumanism and ecocriticism the essay critically explores the thesis of the fundamentally anthropocentric nature of language pointing at the nonanthroponormative element present in language and, most noticeably, in its vocabulary. We try to present a concept of the lexical ecosystem in which clusters of words are used with reference to people but also to plants and animals. The core of this system is constituted by words connected with life conceived of as zoe – biological duration of living organisms involving the processes of birth, maturation, aging, and dying. Clusters of words of this ecosystem address fundamental activities of living organisms such as breathing, digesting, moving, articulating sounds as well as inner and outer features of man. Hence, the essay suggests that the concept of the lexical ecosystem necessitates a new pedagogical approach towards the question of metaphor and metaphorical nature of language.

Keywords

EN

posthumanism; ecocriticism; anti-anthropocentrism; lexical ecosystem; metaphor

PL

posthumanizm; ekokrytyka; antyantropocentryzm; leksykalny ekosystem; metafora

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2020
• Issue: 15
• Pages: 255-264

Dates

published

2020

Contributors

author

Ewa Sławkowa

• Uniwersytet Śląski, Katowice

• https://orcid.org/0000000245664789

References

• Agapkina T., 2017, Rozpoznać w drzewie człowieka (na materiale ballad słowiańskich), [w:] Antropocentrizm w jazyke i kul’ture, otv. red. S.M. Tolstaja, Moskva.
• Bakke M., 2012, Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Poznań.
• Barcz A., 2016, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Katowice.
• Burgat F., 2012, Une autre existence. La condition animale, Paris.
• Deleuze G., Guattari F., 2015, Tysiąc plateau [brak nazwiska tłumacza], Warszawa.
• Dobrzyńska T., 2019, Nasłuchiwania ech tragicznych wydarzeń w „Spalonych mapach” Tomasza Różyckiego, [w:] Język pisarzy: środki artystycznego wyrazu, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa, s. 281–291.
• Elżanowski A., Pietrzykowski T., 2017, Zwierzęta jako nieosobowe podmioty prawa, [w:] Sprawiedliwość dla zwierząt, red. B. Błońska, W. Gogłoza, W. Klaus, D. Woźniakowska-Fajst, Warszawa, s. 8–19.
• Filipowicz A., 2017, (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu, Gdańsk.
• Garrard G., 2004, Ecocriticism, London–New York.
• Głowiński M., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., 1967, Zarys teorii literatury, Warszawa.
• Jarzyna A., 2019, Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich), Łódź.
• Jarzębowska G., 2019, Zoophilologica a studia nad zwierzętami w Polsce, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 170–179.
• Kempf Z., 1985, Wyrazy „gorsze” dotyczące zwierząt, „Język Polski” LXXXV, nr 2–3, s. 125–144.
• Książek M., 2014, Nauka o ptakach, Białystok.
• Pelluchon C., 2017, Manifeste animaliste. Politiser la cause animale, Paris.
• Schollenberger J., 2018, Rośliny w pędzie. Darwina myślenie o granicy roślina – zwierzę, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 102–119.
• Sławkowa E. [w druku], Miejsce człowieka w wielkim łańcuchu bytów dziś. Uwagi filologa, [w:] Pragmatyczne, artystyczne, kulturowe i społeczne aspekty współczesnej i dawnej polszczyzny. Fizyczne aspekty ludzkiego życia i ich odzwierciedlenie w języku, literaturze i sztuce.
• Szerszunowicz J., 2011, Obraz człowieka w polskich, angielskich i włoskich leksykalnych i frazeologicznych jednostkach faunicznych, Białystok.
• Tolstaja S.M., 2017, Antropocentrizm w jazyke i kul’ture, otv. red. S. M. Tolstaja, Moskva.
• Tołstojowa S.M., 2018, Świat człowieka i jego granice w świetle danych językowych, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 30, s. 15–30.
• Tymieniecka-Suchanek J., Słowo wstępne, [w:] Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze, t. 1: Aspekt posthumanistyczny i transhumanistyczny, red. J. Tymieniecka-Suchanek, Katowice 2014, s. 9–13.
• Waśkowski K., 2017, Polskie nazwy zwierząt. Studium historycznojęzykowe, Nowy Targ.
• Zajączkowska U., 2019, Patyki i badyle, Warszawa.
• Żmigrodzki P., 1995, Zdania metaforyczne w języku polskim. Opis semantyczno-składniowy, Katowice.
• Słownik języka polskiego PWN, online: sjp.pwn.pl [dostęp: 25.03.2020]

Identifiers

DOI

10.24917/20831765.15.21

Biblioteka Nauki

2171613