Prasa lokalna jako źródło do badań dialektologicznych (na przykładzie kieleckich „Przemian”)

• Authors: Stanisław Cygan

Title variants

EN

Local press as a source for dialectological studies (the example of Kielce’s monthly „Przemiany” [Transformations])

Abstracts

EN

The local press is used to a small extent for dialectological studies. In the article, I present a review and typology of press materials contained in the Kielce socio-cultural monthly „Przemiany” (Transformation, 1970–1989), which is a valuable source of language material, primarily for Polish dialectical lexicography, but also for the study of the language system of the Kielce dialects from the 1980s and 1990s. The sociolinguistic aspect is included in the description of dialects in the analyzed press texts. On the one hand, Kielce dialect materials broaden the number of printed sources for the issued Polish dialect dictionary, and on the other – they can be well used when developing a regional glossary.

Keywords

PL

dialektologia; gwara; region świętokrzyski; czasopiśmiennictwo regionalne

EN

dialectology; local dialect; Kielce region; regional periodicals

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2021
• Issue: 16
• Pages: 11-25

Dates

published

2021

Contributors

author

Stanisław Cygan

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce, Polska

• https://orcid.org/0000000211083302

References

• Batko-Tokarz B., 2019, Tematyczny podział słownictwa współczesnego języka polskiego. Teoria, praktyka, leksykografia, Kraków.
• Cygan S., 1997, Stan badań nad gwarami kieleckimi, [w:] Tradycja badań dialektologicznych w Polsce, red. H. Sędziak, Olsztyn, s. 102–118.
• Cygan S., 2006, Uwagi o gwarze w wierszach Tomasza Gajdy. Słowniczek wybranych wyrazów regionalnych, [w:] T. Gajda, Wiersze proste jak życie. Przygotowanie wierszy do druku, red. J. Kuklińska, Kielce, s. 107–110.
• Cygan S., 2007, Jeszcze o prześmiewaniu gwary, „Prace Filologiczne” LIII, s. 111–125.
• Cygan S., 2009, Z gwary świętokrzyskiej, Kielce.
• Cygan S., 2011, Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi końca XX wieku na przykładzie Lasocina na Kielecczyźnie, Kielce.
• Cygan S., 2016, Z zagadnień dialektologicznych Kielecczyzny w prasie lokalnej (na przykładzie „Radostowej”), „Prace Filologiczne” LXIX, s. 41–58.
• Cygan S., 2018, Słownik gwary opoczyńskiej, Opoczno.
• Cygan S., 2020, Miejsce gwary opoczyńskiej w lokalnej prasie (na przykładzie kieleckich „Przemian”), „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” XV, s. 50–66.
• Dejna K., 1974–1981, Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. XX–XXXI (skrót KD SL).
• Dejna K., 1991, Izoglosy gwarowe na obszarze kieleckiego sektora Atlasu gwar polskich, Łódź.
• Falińska B., 1959, Słownictwo Warmii i Mazur: uprawa i obróbka lnu, Wrocław.
• Falińska B., 1974, Polskie słownictwo tkackie na tle słowiańskim. T. 1: Słownik polskich gwarowych nazw tkackich, Wrocław.
• Falińska B., 1977, Polskie słownictwo tkackie na tle słowiańskim. T. 2: Zróżnicowanie geograficzne, obróbka włókna, Wrocław.
• Falińska B., 1980, Polskie słownictwo tkackie na tle słowiańskim. T. 3: Zróżnicowanie geograficzne: tkactwo, Wrocław.
• Gajda T., 2006, Wiersze proste jak życie. Przygotowanie wierszy do druku, red. J. Kuklińska, Kielce.
• Jachimczyk A., 2002, Życie kulturalne Kielc 1945–1975, Kielce.
• Karaś H., 2013, Dialektologia a ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: wartości – źródła – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin–Warszawa, s. 207–218.
• Karaś H., 2015, Zadania dialektologii w zakresie ochrony ginących gwar, „Gwary Dziś” 7, red. J. Sierociuk, Poznań, s. 83–95.
• Kąkolewski K., 1973, Życie słów, [w:] tegoż, 3 złote za słowo; 22 historie, które napisało życie, Warszawa.
• Kępa J., 1999, Między misją a rzemiosłem. Kieleckie środowisko dziennikarskie w latach 1945–1989, Kielce.
• Kępa-Mętrak J., 2005, Co w prasie piszczy? Charakterystyka świętokrzyskich dzienników regionalnych, „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 9, s. 11–134.
• Kępa-Mętrak J., 2012, Ustawicznie czujni... O dziennikarzach regionu kielecko-radomskiego (i nie tylko), Warszawa.
• Kozak B., 2017, Słownictwo tkackie okolic Samsonowa, „Świętokrzyskie” 19 (23), s. 116–120.
• Krzyżanowski J. (red.), 1965, Słownik folkloru polskiego, Warszawa.
• Kucharzyk R., 2006, O podziałach dialektu małopolskiego, „Studia Dialektologiczne” III, red. J. Okoniowa, Kraków, s. 33–46.
• Kwaśnicka-Janowicz A., Piechnik A., Strutyński J. (red.), 2021, Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1986 do 1995 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie), Kraków.
• Labocha J., 1990, Opowiadania ludowe ze Śląska Cieszyńskiego w Czechosłowacji w świetle pragmalingwistyki tekstu, Kraków.
• Pacławski J., 1980, Kulturotwórcza rola „Przemian”, „Przemiany”, nr 10, s. 18–19.
• Pająkowska-Kensik M., 2014, O gwarze kociewskiej we współczesnych tekstach „Pomeranii”, [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej Gwara i tekst, Kraków, 27–28 września 2013 r., red. M. Rak, K. Sikora, Kraków, s. 305–311.
• Pawłowski E., 1996, Podział gwar małopolskich na tle wzajemnych wpływów gwarowych oraz nowych tendencji językowych, „Rozprawy Komisji Językowej WTN” VI, s. 191–202.
• Pelcowa H., 2013, Gwara jako nośnik lokalnego i regionalnego dziedzictwa kulturowego, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin, s. 219–229.
• Piechnik A., 2014, Gwara w języku lokalnej prasy (na przykładzie „Głosiciela”), [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej Gwara i tekst, Kraków, 27–28 września 2013 r., red. M. Rak, K. Sikora, Kraków, s. 305–311.
• Pomianowska W., 1982, Wiersze spod Łysicy, „Studia Kieleckie” 1, s. 17–40.
• Pomianowska W., 1983, O poetach świętokrzyskich, „Rocznik Świętokrzyski Kieleckiego Towarzystwa Naukowego” XI, s. 129–175.
• Rak M., 2014, Zróżnicowanie stylistyczne gwar w świetle statystyki leksykalnej (na materiale podhalańskim), [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej Gwara i tekst, Kraków, 27–28 września 2013 r., red. M. Rak, K. Sikora, Kraków, s. 157–166.
• Reichan J. (red.), 1999, Indeks alfabetyczny wyrazów z kartoteki „Słownika gwar polskich”, t. I: A–O; t. II: P–Ż, Kraków.
• Serkowska K., 2011, Język kaszubski w miesięczniku „Pomerania” w latach 1963–2011, „Biuletyn Rady Języka Kaszubskiego”, s. 242–249.
• Sikora K., 2020, Życzenia w gwarze i kulturze wsi, Kraków.
• Siuda M.M., 2012, Prasa województwa kieleckiego w latach 1944–1989. Studium historycznoprasoznawcze, Kielce.
• Skubalanka T., 1966, Słownictwo poezji miłosnej J. Słowackiego na tle tradycji, Toruń.
• Słownik gwar polskich, 1977, opr. przez Zakład Dialektologii Polskiej PAN w Krakowie pod kier. M. Karasia, Źródła, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
• Strutyński J. (red.), 1981, Bibliografia dialektologii polskiej (do roku 1975 włącznie), Kraków.
• Strutyński J. (red.), 1986, Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1976 do roku 1980 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie), Kraków.
• Strutyński J. (red.), 1990, Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1981 do roku 1985 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie), Kraków.
• Sulima R., 1972, Świat za chruścianym płotem, [w:] R. i W. Grzegorczykowie z Krajna, Wiersze, wybór, opracowanie i posłowie R. Sulima, Warszawa.
• Tokarski R., 1978, O kilku relacjach semantycznych w polu wyrazowym, [w:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, red. M. Szymczak, Wrocław–Warszawa – Kraków–Gdańsk, s. 201–213.
• Tomaszewska E., 2016, Magia świąt. Zimowy cykl świąteczny w tradycyjnych zwyczajach mieszkańców wsi, Kielce.
• Tomaszewska E., 2017, Wiosenne świętowanie na Kielecczyźnie, Kielce.
• Wolny H., 1973, Od „Gazety Kieleckiej” (1870) do „Przemian” (1970), „Zeszyty Kieleckie”, s. 158–172.
• Wronicz J. (red.), 2009, Mały słownik gwar polskich, Kraków.
• Wronicz J. (red.), 2016–2017, Słownik gwar małopolskich, t. I–II, Kraków.
• Zaręba A., 1985, O prześmiewaniu gwary, „Prace Filologiczne” XXXII, s. 447–450.
• Zielińska M., 1998, Agnieszka Barłóg, [w:] Pisarze regionu świętokrzyskiego, red. J. Pacławski, seria I, t. 8, Kielce, s. 9–40.
• Zieniukowa J., 1959, Sprawy języka i literatury kaszubskiej w niektórych czasopismach regionalnych, „Literatura Ludowa” 3, nr ½, s. 23–26.
• Zieniukowa J., 1986, Źródła do badania dialektów polskich – Wielkopolska, Śląsk, Małopolska, Mazowsze, [w:] K. Handke. J. Majowa, J. Zieniukowa, Studia z morfologii języków północno-zachodnio-słowiańskich. Założenia badawcze i źródła, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 55–71.
• Żeromski S., 1956, Syzyfowe prace. Powieść współczesna, Warszawa.
• Żeromski S., 2003, Snobizm i postęp oraz inne utwory publicystyczne, wstęp i opracowanie A. Lubaszewska, Kraków.

Identifiers

DOI

10.24917/20831765.16.2

Biblioteka Nauki

2171642