Koncepcja prawdy prasowej i jej wykładnik w osiemnastowiecznych gazetach rękopiśmiennych Teodora Ostrowskiego

• Authors: Dorota Suska

Title variants

EN

The concept of truth and its exponents in the 18th century handwritten newspapers by Teodor Ostrowski

Abstracts

EN

The subject of interest in the article are the handwritten newspapers of Teodor Ostrowski from 1782. The aim of the presented analyses was to examine the basic category of truth for the information (press) releas and to indicate its linguistic exponents. The analyses adopted a mediolinguistic perspective, referred to the semantics and pragmatics of truth combined with the field of press texts and to the concept of the „factual pact”. As typical exponents of credibility, reliability, striving for truth, they appear in the analyzed newspapers written, among others: lexem prawda and collocations with modal adjectives (prawda nieomylna, prawda niezawodna); lexemes wiadomość, nowina, pogłoska (used to express belief in the truthfulness of data and to vary the degree of reliability); the verb prawdzić się (used to denote the process of reaching the truth), lexemes and word constructions referring to the sources of obtained information.

Keywords

EN

18th century; handwritten newspapers; mediolinguistics; press release; truth; exponents of truth

PL

18th century; handwritten newspapers; mediolinguistics; press releas; truth; exponents of truth

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2022
• Issue: 17
• Pages: 245-257

Dates

published

2022

Contributors

author

Dorota Suska

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza, Częstochowa, Polska

• https://orcid.org/0000000199785116

References

• Bauer Z., 2008, Gatunki dziennikarskie, [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Kraków, s. 255–280.
• Bizior R., 2021, Wyróżniki tekstowe determinowane przez płeć w listach-gazetach Jadwigi Rafałowiczówny (z początku XVIII wieku). Uwagi o kobiecym wariancie gatunku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 55, s. 121–136.
• Boniecki A., 2010, Etyka dziennikarska. Parę zasad ważnych na co dzień, [w:] Biblia dziennikarstwa, red. A. Skworz, A. Niziołek, Kraków, s. 748–756.
• Gorzelana J., 2021, Sposoby realizacji gatunku wiadomości w „nowinach” zamieszczonych w „Monitorze” z 1768 roku, [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków, s. 458–467.
• Janik J., 1993, Gazetki pisane z roku 1789 ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 17, s. 45–74.
• Kaleta R., 1972, Wstęp, [w:] Poufne wieści z oświeconej Warszawy. Gazetki pisane z roku 1782, opracował i wstępem opatrzył R. Kaleta, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 1–36.
• Kucharski A., 2016, O sobie, ludziach i świecie. Listy Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego do Elżbiety Sieniawskiej jako egodokumenty i źródła wiadomości gazetowych (1716–1726), [w:] Kobiece kręgi korespondencyjne w XVII–XIX wieku, red. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, Warszawa, s. 31–44.
• Kucharski A., 2019, Życie prywatne magnaterii polskiej w przekazach gazet rękopiśmiennych z epoki stanisławowskiej (1764–1795). Typologia doniesień prasowych, [w:] Honestas et turpitudo, magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, Białystok, s. 665–684.
• Maliszewski K., 2001, Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej. Studia z dziejów kształtowania się form i treści społecznego przekazu w Rzeczpospolitej szlacheckiej, Toruń.
• Maliszewski K., Kucharski A. (red.), 2017, Wstęp. Jakub Kazimierz Rubinkowski – korespondent Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, [w:] Listy Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego do Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej (1716–1726), red. K. Maliszewski, A. Kucharski, Toruń, s. 9–43.
• Pastuchowa M., 2021, Różne oblicza „prawdy”. O historycznych źródłach metatekstowych użyć „prawdy”, „Prace Filologiczne”, t. 76, s. 425–438.
• Popiołek B., 2012, Z kraju i ze świata. Krakowskie nowiny rękopiśmienne z 1729 r. jako źródło do historii mentalności społeczeństwa czasów saskich, „Rocznik Historii Prasy Polskiej”, t. XV, z. 1 (29), s. 24–39.
• Siuciak M., 2013, Kształtowanie się gatunku wiadomości prasowej w XVIII wieku, [w:] Tekst – akt mowy – gatunek wypowiedzi, red. U. Sokólska, Białystok, s. 351–367.
• Siuciak M., 2015, Problem kształtowania się gatunku a stabilizacja jego nazwy – na przykładzie wiadomości prasowej, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5: Gatunek a granice, red. D. Ostaszewska, J. Przyklenk, Katowice, s. 326–334.
• Siuciak M., 2016, Dyskurs publiczny w perspektywie diachronicznej, [w:] Dyskurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, E. Ficek, Katowice, s. 350–357.
• Suska D., 2019, Realizacja wzorca gatunkowego wiadomości prasowej w gazetach rękopiśmiennych Jędrzeja Kitowicza z lat 1771–1776, „Філологічний Часопис” 1 (13), s. 111–121.
• Suska D., 2020, Kategoria prasowości i jej wykładniki w osiemnastowiecznych gazetkach rękopiśmiennych Jędrzeja Kitowicza, „Poradnik Językowy”, nr 1, s. 69–78.
• Suska D., 2021, Wykładniki „paktu faktograficznego” w strukturze osiemnastowiecznych gazet rękopiśmiennych Teodora Ostrowskiego: incipity źródłowe, [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków, s. 585–594.
• Wacławczyk W., 2020, Dążenie do prawdy a język informacji prasowej, „Studia Medioznawcze”, t. 21, nr 1 (80), s. 429–439.
• Zawadzki S., 2016, Polityczne spory wokół aresztowania biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka w 1782 r. w świetle gazetek pisanych Teodora Ostrowskiego, „Przegląd Historyczny”, t. 107, z. 2, s. 247–275.
• Słownik języka polskiego (słownik wileński): edycja elektroniczna, https://eswil.ijp.pan.pl/index.php (dostęp 18.06.2022).
• Linde B., Słownik języka polskiego, t. 4: P, https://polona.pl/item/slownik-jezyka-pol¬skiego-t-4-p,ODIxODgxNzA/465/#info:metadata (dostęp 18.06.2022).

Identifiers

DOI

10.24917/20831765.17.19

Biblioteka Nauki

2174113