Profesor Tadeusz Szymański jako badacz leksyki prasłowiańskiej

• Authors: Bogumił Ostrowski

Title variants

EN

Professor Tadeusz Szymański as a researcher of Proto‑Slavic vocabulary

Abstracts

EN

The preliminary part of the study presents a scientific profile of Professor Tadeusz Szymański in the initial (over twenty years) period of his research activity at the Institute of Slavic Studies (Slavistics) of the Polish Academy of Sciences. In the article the particular attention was paid to the participation and researcher’s contribution to the Proto‑Slavic lexicon which is archival these days. The initial versions of the PSL vocabulary words *medvědь, *mešьka (*mečьka) and *mekati developed by Tadeusz Szymański became the starting point to present them in a broader research perspective (not only etymological, but also ethno‑ and geolinguistics), more than 50 years after being developed. It is worth emphasizing that, despite the significant progress on the work on PSL lexicology, these unique dictionary materials can still serve as a starting point for further detailed research and verification of existing findings.

Keywords

EN

etymology; historical lexicology and lexicography; diachronic linguistics; geolinguistics

PL

etymologia; leksykologia i leksykografia historyczna; językoznawstwo diachroniczne; geolingwistyka

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2023
• Issue: 18
• Pages: 261-279

Dates

published

2023

Contributors

author

Bogumił Ostrowski

• Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków, Polska

• https://orcid.org/0000000163535967

References

• SŁOWNIKI, CZASOPISMA, WYDAWNICTWA CIĄGŁE
• ARG – Атлас русских народных говоров центральных областей к востоку от Москвы, под ред. Р. И. Аванесова, Москва 1957.
• Bartoš DSM – F. Bartoš, Dialektický slovník moravský, Praha 1906.
• BDial. – Българска диалектология. Проучвания и материали. София 1962 nn.
• BER – Bʺlgarski etimologičen rečnik, t. I–(VII), Sofiâ 1962–(2010)–: [Български етимологичен речник, t. I–(VII), София 1962–(2010)–].
• Berneker SEW – E. Berneker, Slavisches etymologisches Wörterbuch (А-morъ), Heidelberg 1908-1913.
• Boryś SEJP – W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
• BTR – Български тълковен речник, автори: Л. Андрейчин, JI. Георгиев, Ст. Илчев, Н. Костов, Ив. Леков, Ст. Стойков, Цв. Тодоров, София 1955.
• BER – Български етимологичен речник, t. I–(VII) , София 1962–(2010)–.
• Černých IESRJ – П. Я. Черных, Историко-этимологический словарь современного русского языка, І-ІІ, Москва 1994.
• Dal – В. Даль, Толковый словарь живого великорусского языка. 3. исправленное и значительно дополненное изданіе под ред. И. А. Бодуэна-де-Куртенэ, t. I–IV, С. Петербургъ-Москва 1903–1909.
• Derksen – R. Derksen, Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon, Leiden–Boston 2008.
• Elezović Kosovo‑Met. 25 – G. Elezović, Rečnik kosovsko‑metohiskog diǰalekta, t. I–II, Beograd 1932–1935: [Г. Елезовић, Речник косовско‑метохиског дијалекта, t. I–II, Београд 1932–1935].
• ESSM – Ètimologičeskij slovarʹ slavânskih âzykov. Praslavânskij leksičeskij fond, red. O.N. Trubačev, t. I–, Москва 1974–: [Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд, ред. O.Н. Трубачев, t. I–, Москва 1974–].
• Fraenkel LEW – E. Fraenkel, Litauisches etymologisches Wörterbuch, t. I–II, Heidelberg 1955–1965.
• Frisk GEW – H. Frisk, Griechisches etymologisches Wörterbuch, t. I–III, Heidelberg 1960–1972.
• Gerov – N. Gerov, Rečnikʺ na bʺlgarskyj âzykʺ, t. I–V (IV–V red. T. Pančevʺ), Plovdivʺ 1895–1904: [Н. Геров, Речникъ на българскый языкъ, t. I–V (IV–V ред. Т. Панчевъ), Пловдивъ 1895–1904].
• Habovštiak Orava – A. Habovštiak, Oravské nárečia, Bratislava 1965.
• HDZ – Hrvatski dijalektološki zbornik, Zagreb 1956–.
• Karłowicz SGP – J. Karłowicz, Słownik gwar polskich, t. I–VI, Kraków 1900–1911.
• Kálal – М. Kálal, Slovenský slovník z literatúry aj nářečí, Banská Bystrica 1924.
• Kniezsa MNSJ – I. Kniezsa, A magyar nyelv szláv jövevényszavai, t. I, 1–2, Budapest 1935.
• Králik SESS – Ľ. Králik, Stručný etymologický slovník slovenčiny, Bratislava 2015.
• Lamprecht Středoopav 26 – A. Lamprecht, Slovník středoopavského nářečí, Ostrava 1963.
• LARNG – Leksičeskij atlas russkih narodnyh govorov, t. 2.: Životnyj mir, otvetstv red.: T.I. Vendina, rukovoditelʹ proekta: S.A. Myznikov, Moskva–S.‑Peterburg 2022: [Лексический атлас русских народных говоров, t. 2.: Животный мир, ответств ред.: Т.И. Вендина, руководитель проекта: С.А. Мызников, Москва–С.‑Петербург 2022].
• Lorentz PW – F. Lorentz, Pomoranisches Wörterbuch, t. I–III, Berlin 1958–1968.
• Machek ES – V. Machek, Etymologický slovník jazyka českého a slovenského, Praha 1957.
• Małecki SW – M. Małecki, Dwie gwary macedońskie (Suche i Wysoka w Soluńskiem), I. Teksty, II. Słownik, Kraków 1934.
• Mayrhofer KEWA – M. Mayrhofer, Kurzgefasstes etymologisches Wörterbuch des Altindischen. A Concise Etymological Sanskrit Dictionary, Heidelberg 1956–1980.
• Meillet S.C. – A. Meillet, Le slave commun, 2. éd. revue et augm. Avec le concours de A. Vaillant, Paris 1934.
• Muka – E. Muka, Słownik dolnoserbskeje rečy a jeje narečow, t. I–III, Petrohrad–Praha 1911–1928.
• OLA – Obŝeslavânskij lingvističeskij atlas, vypusk 13: Areologičeskij kommentarij, t. 1.: Životnyj mir, otv. red. T.I. Vendina, Moskva 2021: [Общеславянский лингвистический атлас, выпуск 13: Ареологический комментарий, t. 1.: Животный мир, отв. ред. Т.И. Вендина, Москва 2021].
• RES – Revue des études slaves, Paris 1921 nn.
• R JAZ [RJAZ] – Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika. Na svijet izdaje Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb1880 nn.
• Rudnyćkyj ED – J. Rudnyćkyj, An Etymological Dictionary of the Ukrainian Language, Winnipeg 1962–1966.
• SD – Dictionarium trium linguarum in usum studiosae iuventutis, auctore R.P. Constantino Szyrwid. [Wydanie III]. Vilnae, Typis Academicis Societatis lesu Anno Domini M.DC.XLII. Cytowane według wydania Kazys Pakalka (red.), Pirmasis lietuvių kalbos žodynas. Vilnius: Mokslas, 1979.
• SD‑ES – Slavânskie drevnosti. Ètnolingvističeskij slovarʹ, red. N.I. Tolstoj, , t. I–V, Мoskva 1995–2012: [Славянские древности. Этнолингвистический словарь, ред. Н.И. Тол‑ стой, t. I–V, Москва 1995–2012].
• SEJL – W. Smoczyński, Słownik etymologiczny języka litewskiego, Wilno 2007.
• Sipos Bükk‑Gebirge – I. Sipos, Geschichte der slowakischen Mundarten der Huta- und Hámor‑Gemeinden des Bükk‑Gebirges, Budapest 1958.
• Sl. Leks. 27 – Slavânskaâ leksikografiâ i leksikologiâ, Мoskva 1966: [Славянская лексико‑ графия и лексикология, Москва 1966].
• SO – „Slavia Occidentalis”, Poznań 1921 nn.
• Srezn. – I.I. Sreznevskij, Materialy dlâ slovarâ drevnerusskago âzyka po pisʹmennymʺ pamâtnikamʺ, t. I–III, Sanktpeterburgʺ 1893–1912: [И.И. Срезневский, Материалы для словаря древнерусскаго языка по письменнымъ памятникамъ, t. I–III, Санктпетербургъ 1893–1912].
• SRJ XI–XVII – Slovarʹ russkogo âzyka XI–XVII vv., Moskva 1975 nn.: [Словарь русского языка XI–XVII вв., Москва 1975 nn.].
• SW – Słownik języka polskiego, (ułożony) pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego i W. Niedźwiedzkiego, t. I–VIII, Warszawa 1900–1927.
• Tominec Črni vrh – I. Tominec, Črnovrški dialekt. Kratka monografija in slovar, Ljubljana 1964.
• URS AN 28 – Ukrainsko‑russkij slovarʹ, gl. red. I.N. Kiričenko, t. I–VI, Kiev 1953–1963: [Украинско‑русский словарь, гл. ред. И.Н. Кириченко, t. I–VI, Киев 1953–1963].
• Ušakov – Tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka, red. D.N. Ušakov, t. I–IV, Моskva 1935–1940: [Толковый словарь русского языка, ред. Д.Н. Ушаков, t. I–IV, Москва 1935–1940].
• UZIS – Učenye Zapiski Instituta Slavânovedeniâ, Moskva 1949 nn.: [Ученые Записки Института Славяноведения, Москва 1949 nn.].
• Vasmer REW – M. Vasmer, Russisches etymologisches Wörterbuch, t. I–III, Heidelberg 1950–1958.
• VSJa – Voprosy slavânskogo âzykoznaniâ, t. I-VII, Моskva 1954–1963: [Вопросы славянского языкознания, t. I-VII, Москва 1954–1963].
• Vuk – Vuk S. Karad̂ić, Srpski rǰečnik istumačen n̂ emačkiǰem i latinskiǰem riǰečima, 4. izd., Beograd 1935 [1. wyd.: Beč 1818]: [Вук С. Караџић, Српски pjeчник истумачен њемачкијем и латинскијем ријечима, 4. изд., Београд 1935 (1. wyd.: Беч 1818)].
• Żel. – Ê. Želehovskij (t. II: i S. Nedïlʹskij), Malorusko‑nìmeckij slovar, t. I–II, Lʹvìv 1886: [Є. Желеховский (т. II: i С. Недїльский), Малоруско‑німецкий словар, t. I–II, Львів 1886].
• BIBLIOGRAFIA
• Bednarczuk L., 2022, Z historii etymologii polskiej i słowiańskiej, „Rocznik Slawistyczny” LXXI, s. 35–40.
• Blažek V., 2017, Indo‑European „bear”, „Historische Sprachforschung / Historical Linguistics”, Bd. 130, s. 148–192.
• Boryś W., 2010, Stan i potrzeby badań etymologicznych w Polsce, „Rocznik Slawistyczny” LIX, s. 9–28.
• Boryś W., 2011, Słowiańskie słowniki etymologiczne, „Rocznik Slawistyczny” LX, s. 15–70.
• Holzer G., 2005, Historische Grammatik des Kroatischen. Einleitung und Lautgeschichte der Standardsprache, Frankfurt am Main.
• Holzer G., 2011, Glasovni razvoj hrvatskoga jezika, Zagreb.
• Klotz E., 2017, Urslawisches Wörterbuch, Wien.
• Liberman A., 2015, The future of etymological dictionaries, „Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis” 132, s. 229–237.
• Ostrowski B., 2019, Stan obecny i perspektywy w badaniach etymologicznych i geolingwistycznych języków słowiańskich, [w:] Tradycja i nowoczesność. Z zagadnień języka i literatury Słowian wschodnich, red. A. Kotkiewicz, B. Ostrowski, Kraków, 2019, s. 173–184.
• Słownik stereotypów i symboli ludowych, oprac. zbiorowe pod kier. J. Bartmińskiego, t. I–, Lublin 1996–.
• Watkins C., 1962, Varia II: 1. Irish milchobur, „Ériu”, vol. 19, s. 114–116.
• Wojtyła‑Świerzowska M., 2004, Wczesne językowe dzieje Słowian w świetle etymologii i badań historycznojęzykowych, [w:] 50 lat slawistyki w Polskiej Akademii Nauk (1954–2004). Księga jubileuszowa Instytutu Slawistyki PAN, Warszawa, s. 137–150.
• 50 lat slawistyki w Polskiej Akademii Nauk (1954–2004). Księga jubileuszowa Instytutu Slawistyki PAN, Warszawa 2004.
• ŹRÓDŁA INTERNETOWE
• Dicționare ale limbii române, https://dexonline.ro/definitie/m%C3%AErc/definitii (dostęp 19.06.2023).
• Hrvatski jezični portal (HJP), https://hjp.znanje.hr/index.php?show=search: s.v. mrk (dostęp 19.01.2023).
• Lituanian folk lyrics, https://lyricstranslate.com/en/lithuanian-folk-%C5%BEemaiti%C5%A1kas-me%C5%A1kos-%C5%A1okis-me%C5%A1kut%C4%97-lyrics.html (dostęp 20.06.2023).

Identifiers

DOI

10.24917/20831765.18.19

Biblioteka Nauki

26731736