Ochrona zabytków techniki transportowej w południowo-wschodniej Polsce

• Authors: Małgorzata Szelińska-Kukulak , Józef Kukulak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje aktualny stan i wykorzystanie zasobów zabytków techniki transportu w czterech województwach południowo-wschodniej Polski (małopolskim, podkarpackim, lubelskim i świętokrzyskim). Dokonano ich zinwentaryzowania w oparciu o materiały źródłowe, zestawienia w formie tabel, przestrzennego ujęcia na tematycznej mapie i opisu zasadniczych walorów w miejscach najbardziej zasobnych w zabytki. Z ich analizy wynika, że województwo małopolskie ma takich zabytków najwięcej (4 miejsce według krajowej ewidencji zabytków) i są one związane głównie z transportem kolejowym. Względnie mało jest ich w województwie świętokrzyskim (11 miejsce), ale za to, oprócz zabytków kolejowych, duży odsetek stanowią tam zabytki sztuki inżynierskiej. Wśród placówek muzealnych wyróżniają się dużymi zasobami zabytków muzea małopolskie (krakowskie Muzeum Inżynierii Miejskiej i Muzeum Lotnictwa Polskiego, szczucińskie Muzeum Drogownictwa i Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce). Kursujące okresowo zabytkowe kolejki wąskotorowe są lokalnymi atrakcjami turystycznymi (bieszczadzka „Ciuchcia”, przeworski „Pogórzanin”, nałęczowska Nadwiślańska Kolejka Wąskotorowa, Starachowicka Kolej Wąskotorowa, świętokrzyska „Ciuchcia Express Ponidzie”). Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego z zakresu technicznego, w tym również zabytków transportu, może ożywić rozwój turystyki w słabiej dotąd wykorzystanych turystycznie rejonach omawianych województw. Wiele obiektów – świadectw dawnej techniki transportowej czeka jeszcze na objęcie ich ochroną.

Keywords

EN

Lesser Poland Voivodeship; Lublin Voivodeship; monuments protection; railway; Subcarpathian Voivodeship; Świętokrzyskie Voivodeship; technology museums; transport monuments; kolejnictwo; muzea techniki; ochrona zabytków; województwo małopolskie; województwo podkarpackie; województwo lubelskie; województwo świętokrzyskie; zabytki transportu

• Publisher: Instytut Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
• Year: 2016
• Volume: 10

Dates

online

2016-12-30

Contributors

author

Małgorzata Szelińska-Kukulak

author

Józef Kukulak

References

• Koleje wąskotorowe w turystyce, Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej Oddział w Krakowie, seria: materiały konferencyjne 74 (2005), 11-31
• To będzie dworzec dla podróżnych i muzyków, Dziennik Polski (2016)
• Zabytki techniki na terenie Krakowa i województwa krakowskiego, Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Studia – Materiały – Informacje (1993), 37-55
• Próba klasyfikacji zabytków w transporcie, Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej Oddział w Krakowie, seria: materiały konferencyjne 74 (2005), 33-43
• Kolejnictwo polskie (2016), Wydawca Quixe Media Sp. z o.o., Bydgoszcz
• Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz (2004), Zakamycze, Kraków
• Komunikacyjne zabytki Ziemi Przemyskiej i Przeworskiej, Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej Oddział w Krakowie, seria: materiały konferencyjne 14 (1996), 61-66
• Historia i ochrona zabytków w transporcie, Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej Oddział w Krakowie, seria: materiały konferencyjne 51 (2002)
• Wybrane zagadnienia historii zabytków transportu (2012), Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Odział w Krakowie, Kraków
• Krakowskie zabytki postindustrialne – kłopot czy szansa?, Wiadomości Konserwatorskie 22 (2007), 102-105
• Drogi rozwoju polskich muzeów techniki, (1988), Kielce
• Turystyka kulturowa w obiektach poprzemysłowych – zagadnienia ogólne, Turystyka Kulturowa 6 (2011)
• Turystyka dziedzictwa przemysłowego – próba sprecyzowania terminologii, (2007), Katowice
• Ocena atrakcyjności turystycznej Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, Turystyka kulturowa a regiony turystyczne w Polsce (2010), Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych, Warszawa
• Sieć kolejowa w Karpatach Wschodnich, Uwarunkowania rozwoju turystyki Karpat Wschodnich (2006), 215-223, Urząd Miasta Przeworska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Jarosławiu, Przeworskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych, Przeworsk
• Koleje (2007), Wyd. Carta Blanca, Warszawa
• Życie po życiu, czyli adaptacje obiektów poprzemysłowych w Krakowie, Krakowski Rynek Nieruchomości 20 (2009)
• Ochrona zabytków kolejnictwa na terenie Polski, Społeczna Opieka nad zabytkami, t. III (1998), 29-38, Oddział PTTK Warszawa-Śródmieście, Warszawa
• Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie, Lubelskie atrakcje turystyczne (2006), Dęblin
• Nałęczowska Kolej Wąskotorowa, Gazeta Nałęczowska (2013)
• Fenomen turystyki industrialnej, Region–Polityka–Promocja 6 (2008), Akademia Humanistyczna im Aleksandra Gieysztora, Ciechanowskie Towarzystwo Naukowe, Pułtusk–Ciechanów
• Od ogrzewalni do Skansenu czyli Dzieje Parowozowni w Chabówce (2007), Prochem, Nowy Targ
• Małopolskie Szlaki Techniki (2003), Małopolskie Forum Edukacji Europejskiej, Kraków
• Atrakcyjność turystyczna Przeworskiej Kolejki Wąskotorowe, Uwarunkowania rozwoju turystyki Karpat Wschodnich (2006), 215-223, Urząd Miasta Przeworska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Jarosławiu, Przeworskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych, Przeworsk
• Bieszczadzkie kolejki leśne, Las Polski 22 (1995)
• Polska Ochrona Zabytków (2005), Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR., Warszawa
• Turyści na tory! Zielone Światło, Biuletyn Centrum zrównoważonego Transportu (2007)
• Kolejką przyjaźni przez Karpaty (2005), Fundacja Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej, Krosno–Majdan
• Monuments of Technology as Objects of Industrial Tourism in Poland, with Particular Emphasis on Malopolska Region, Natural and cultural heritage: interdisciplinary researches, preservation and development (2015), 319-330, Herzen State Pedagogical University of Russia, Sankt-Petersburg, Russia
• Kolejowe atrakcje turystyczne. Zielone Światło, Biuletyn Centrum zrównoważonego Transportu (2007)
• Kolejki leśne – wczoraj – dziś – jutro (1972), Warszawa
• Technika w transporcie. Historia i Zabytki, Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej Oddział w Krakowie, seria: materiały konferencyjne 81 (2007)
• Turystyka w obiektach poprzemysłowych (2004), Polska Organizacja turystyczna, Warszawa
• Komunikacja lądowa w krajobrazie kulturowym krainy świętokrzyskiej (2006), Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Kielcach; SITK RP Oddział w Kielcach, Kielce
• Krakowski szlak techniki – pierwsza postindustrialna miejska trasa turystyczna w Polsce. Analecta, Studia i Materiały z Dziejów Nauki 2 (2011), 173-189
• Zabytki transportu – potencjał kulturowy i turystyczny, Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej Oddział w Krakowie, seria: materiały konferencyjne 74 (2005)
• Zabytkowe obiekty techniki transportowej, Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej Oddział w Krakowie, seria: materiały konferencyjne 71 (2005)

Identifiers

DOI

10.24917/20845456.10.16