Po człowieku? „Wizyta” Olgi Tokarczuk jako narracja antropoceniczna

• Authors: Iwona Gralewicz-Wolny

Title variants

EN

After the Human? „The Visit” by Olga Tokarczuk as an Anthropocenic Narration

Abstracts

EN

The article offers an interpretation of Olga Tokarczuk’s story, The Visit, in which the writer portrays the epoch of man in the costume of a futuristic clone community. The Anthropocene, shown by the Nobel Prize winner in a distorted mirror, appears as a mixture of discourses based on language, image, and body, confronted with the egocentric, introverted personality profile of the protagonists of the work. In the context of post‑humanist thought (R. Braidotti, D. Haraway, T. Morton), this complexity becomes, paradoxically, a condition for the survival of humanity.

PL

W artykule zaproponowano interpretację opowiadania Olgi Tokarczuk Wizyta, w którym pisarka sportretowała epokę człowieka w kostiumie futurystycznej społeczności klonów. Ukazany przez noblistkę w krzywym zwierciadle antropocen jawi się jako mieszanina opartych na języku, obrazie i ciele dyskursów, zderzonych z egocentrycznym, introwertycznym profilem osobowościowym bohaterek utworu. W kontekście myśli posthumanistycznej (R. Braidotti, D. Haraway, T. Morton) ta złożoność staje się, paradoksalnie, warunkiem przetrwania ludzkości.

Keywords

PL

Olga Tokarczuk; Wizyta; klon; człowiek; antropocen

EN

Olga Tokarczuk; The Visit; clone; human; Anthropocene

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2023
• Volume: 11
• Pages: 313-325

Dates

published

2023

Contributors

author

Iwona Gralewicz-Wolny

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000155089805

References

• Bauman Zygmunt, Retrotopia. Jak rządzi nam przeszłość, przeł. Karolina Lebek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
• Bińczyk Ewa, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
• Braidotti Rosi, Po człowieku, przeł. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk, przedmowa do wyd. pol. Joanna Bednarek, Warszawa 2014.
• Derrida Jacques, Wrogościnność, przeł. Anastazja Dwulit, w: Wrogościnność: podejmowanie obcych, Muzeum Sztuki, Łódź 2010, s. 6–23.
• Fiedorczuk Julia, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2015.
• Grzela Remigiusz, Olga Tokarczuk z Nagrodą Nobla. Żyć poza centrum. https://zwierciadlo.pl/kultura/219878,1,olga-tokarczuk-z-nagroda-nobla-zyc-poza-centrum.read [dostęp: 2022/02/16].
• Haraway Donna, Manifest cyborgów: nauka, technologia i feminizm socjalistyczny lat osiemdziesiątych, przeł. Sławomir Królak, Ewa Majewska, „Przegląd Filozoficzno-Literacki, 2003, nr 1, s. 49–87.
• Irigaray Luce, Ku wzajemnej gościnności, przeł. Katarzyna Szopa, „Opcje” 2016, nr 3, s. 18–29.
• Juraszek Dawid, Antropocen dla początkujących. Klimat, środowisko, pandemie w epoce człowieka, Fundacja Liberté!, Łódź 2020.
• Legeżyńska Anna, Młynek do kawy i inne modele kosmosu, „Polonistyka” 1998, nr 2, s. 115–117.
• Łotman Jurij, O semiotyce pojęć „wstyd” i „strach” w mechanizmie kultury (Tezy), przeł. Jerzy Faryno, w: Semiotyka kultury, wybór i oprac. Elżbieta Janus, Maria Renata Mayenowa, przedmowa Stefan Żółkiewski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1977, s. 171–174.
• Marcela Mikołaj, Miłuj klona swego jak siebie samego. Klonowanie a narcyzm w „Wizycie” Olgi Tokarczuk, „Teksty Drugie” 2019, nr 5, s. 139–154.
• Marzec Andrzej, Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021.
• Marzec Andrzej, Widmontologia. Teoria filozoficzna i praktyka artystyczna ponowoczesności, Bęc Zmiana, Warszawa 2015.
• O’Connell Mark, Być maszyną. Przygody wśród cyborgów, utopistów, hakerów i futurystów w ich skromnych staraniach, by rozwiązać problem śmierci, przeł. Aleksandra Małecka, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2020.
• Padoł Emilia, Olga Tokarczuk: ja już jestem takim trochę robotem (wywiad), https://kultura.onet.pl/wywiady-i-artykuly/olga-tokarczuk-ja-juz-jestem-takim-troche-robotem-wywiad/6zknwet [dostęp: 2022/03/18].
• Radkowska-Walkowicz Magdalena, Sztuczna kobieta, w: tejże, Od Golema do Terminatora. Wizerunki sztucznego człowieka w kulturze, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 243–305.
• Szopa Katarzyna, Współdzielić świat. Gościnność różnicy płciowej w filozofii Luce Irigaray, w: Dyskursy gościnności. Etyka współbycia w perspektywie późnej nowoczesności, red. Adam Dziadek, Monika Glosowitz, Dawid Kujawa, Katrzyna Szopa, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2018, s. 57–74.
• Tokarczuk Olga, Palec w soli, czyli krótka historia mojego czytanie, w: tejże, Czuły narrator, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2020, s. 93–113.
• Tokarczuk Olga, Prawiek i inne czasy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015.
• Tokarczuk Olga, Wizyta, w: tejże, Opowiadania bizarne, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018, s. 67–85.
• Ubertowska Aleksandra, Pisanie antropocenu z wnętrza grzybni. O prozie Olgi Tokarczuk, w: tejże, Historie biotyczne. Pomiędzy estetyką a geotraumą, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2020, s. 304–321.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.11.20

Biblioteka Nauki

25447391